Thực hành Tiếng Việt trang 95

I. Khái niệm

- Biến đổi cấu trúc câu là thay đổi kiểu cấu tạo câu mà không làm thay đổi cơ bản nghĩa của câu.

- Tác dụng: Sự biến đổi cấu trúc câu của câu thường nhằm mục đích nhấn mạnh ý, tăng cường sự liên kết câu hoặc làm cho cách diễn đạt phong phú, sinh động hơn.

II. Một số hình thức biến đổi cấu trúc câu

Việc biến đổi cấu trúc câu thường được thực hiện theo những hình thức sau:

-  Thay đổi trật tự của các từ ngữ trong câu.

Ví dụ, chuyển vị ngữ lên trước chủ ngữ: “Hạ Long vào buổi sớm mùa xuân thật huyền ảo. Giữa màn sương bạc mông lung, nhấp nhô thấp thoáng những đỉnh đảo xanh đen, bồng bềnh lúc ẩn, lúc hiện.” (Thi Sảnh)

-   Chuyển cụm chủ ngữ - vị ngữ thành cụm danh từ: Chuyển câu chủ động (có chủ ngữ thể hiện chủ thể của hoạt động) thành câu bị động (có chủ ngữ thể hiện đối tượng của hoạt động) hoặc ngược lại

Ví dụ: “Chất đã hất đổ cái lọ thuỷ tinh từ trên bàn xuống.” (Trần Đức Tiến) à Cái lọ thuỷ tinh đã bị Chất hất đổ từ trên bàn xuống.

III. Mở rộng câu trúc câu

- Khái niệm: Mở rộng cấu trúc câu là thêm thành phần phụ, thành phần biệt lập cho câu hoặc mở rộng các thành phần câu

- Tác dụng: giúp biểu thị rõ ràng, chính xác nội dung cần diễn đạt hoặc thể hiện các sắc thái tình cảm, sự đánh giá của người nói (người viết) đối với sự vật, sự việc được nói đến trong câu.

Ví dụ: trong câu “Mùa đông, giữa ngày mùa, làng quê toàn màu vàng.” (Tô Hoài), trạng ngữ (in đậm) được thêm vào để nêu rõ bối cảnh (thời gian) của đặc điểm (toàn màu vàng) mà tác giả miêu tả ở vị ngữ.