Nhưng nó phải bằng hai mày

NHƯNG NÓ PHẢI BẰNG HAI MÀY

I. Tìm hiểu chung

Nhưng nó phải bằng hai mày là truyện cười thuộc loại trào phúng, phê phán quan lại tham nhũng trong xã hội Việt Nam xưa. 

II. Đọc - hiểu văn bản

1) Nội dung

- Truyện phê phán cách xử kiện của thầy lí và vạch trần bản chất tham nhũng của quan lại địa phương trong xã hội Việt Nam xưa.

+ Với thầy lí, lẽ phải được đo bằng tiền, thuộc về kẻ nhiều tiền. Đồng tiền là thước đo công lí, là "tiêu chuẩn" xử kiện.

+ Việc "nổi tiếng xử kiện giỏi" chỉ là hình thức để che giấu bản chất tham lam của lí trưởng nói riêng và quan lại địa phương nói chung.

- Truyện cũng thể hiện thái độ vừa thương, vừa trách của dân gian đối với những người lao động như Cải. Cải vừa là nạn nhân, vừa là thủ phạm ; vừa đáng cười, lại vừa đáng thương, đáng trách.

2) Nghệ thuật

- Tạo tình huống gây cười : thầy lí xử kiện "giỏi có tiếng". Cải lót năm đồng và yên tâm là mình thắng. Nhưng Cải bất ngờ vì bị thua kiện, phải đến phút cuối mới biết Ngô lót tiền cho thầy lí nhiều gấp hai lần mình.

- Xây dựng được những cử chỉ và hành động gây cười như trong kịch câm, mang nhiều nghĩa.

- Kết hợp cử chỉ gây cười và lời nói gây cười, giữa ngôn ngữ nói và ngôn ngữ cử chỉ.

- Chơi chữ : phải là từ chỉ tính chất được dùng kết hợp với từ chỉ số lượng tạo sự vô lí (trong xử kiện) nhưng lại hợp lí (trong quan hệ thực tế giữa các nhân vật).

3) Ý nghĩa văn bản

Truyện Nhưng nó phải bằng hai mày vạch trần bản chất tham nhũng của hàng ngũ quan lại xưa.