Bài 28. Tinh bột và cellulose

1. TRẠNG THÁI TỰ NHIÊN, TÍNH CHẤT VẬT LÍ CỦA TINH BỘT VÀ CELLULOSE

- Các loại gạo, ngô (bắp), khoai, ... là nguồn cung cấp tinh bột dồi dào cho con người.

- Cellulose là thành phần chính tạo nên lớp màng của tế bào thực vật. Cellulose có nhiều nhất trong bông vải; trong sợi đay, sợi gai, tre, nứa, gỗ, ... cũng có nhiều cellulose nhưng với hàm lượng thấp hơn so với bông vải.

- Ở điều kiện thường, tinh bột và cellulose đều là những chất rắn, màu trắng. Tinh bột có hình dạng không xác định, không tan trong nước lạnh nhưng tan được một phần trong nước nóng; cellulose có dạng sợi và không tan trong nước.

- Tinh bột là chất rắn, dạng bột vô định hình, màu trắng, không tan trong nước lạnh, tan một phần trong nước nóng thành hồ tinh bột.

2. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC CỦA TINH BỘT VÀ CELLULOSE

- Công thức phân tử chung của tinh bột và cellulose là (C₆H₅O₁₀)_n, trong đó n gọi là số mắt xích (n có giá trị rất lớn, giá trị n trong cellulose lớn hơn giá trị n trong tinh bột).

- Tinh bột và cellulose đều bị thuỷ phân tạo ra glucose: (C₆H₅O₁₀)_n + nH₂O → nC₆H₁₂O₆ (glucose)

- Tinh bột tác dụng với iodine cho màu xanh tím đặc trưng.

Ứng dụng của tinh bột và cellulose

- Tinh bột là nguồn cung cấp lương thực chính cho con người và nhiều loại động vật; trong công nghiệp, nó được dùng để sản xuất ethylic alcohol,…

- Cellulose có nhiều ứng dụng trong đời sống: sản xuất giấy, vật liệu xây dựng (gỗ), sản xuất vải sợi,…

Sự tạo thành tinh bột, cellulose trong cây xanh và vai trò của chúng

- Tinh bột được tạo ra trong quá trình quang hợp của cây xanh. Quá trình quang hợp giúp cân bằng hàm lượng khí carbon dioxide và oxygen trong không khí.

+ Dưới tác động của ánh sáng mặt trời, chất diệp lục, nước và khí carbon dioxide trong không khí sẽ xảy ra quá trình quang hợp tạo ra glucose:

6CO₂ + 6H₂O → C₆H₁₂O₆ + 6O₂

+ Các phân tử glucose lại kết hợp với nhau thành tinh bột, cellulose:

nC₆H₁₂O₆ → (C₆H₅O₁₀)_n + nH₂O

- Cellulose tạo nên thành tế bào của thực vật, tạo nên bộ khung của thực vật.