Tây Tiến (Quang Dũng)

Hướng dẫn giải

- Bốn câu thơ được trích trong đoạn đầu của bài thơ Tây Tiến đã tái hiện lại bức tranh hoành tráng, hùng vĩ và thơ mộng của núi rừng Tây Bắc với sự hoang sơ, heo hút, khắc nghiệt, hiểm trở, với sự hùng vĩ, dữ dội mà trữ tình, thơ mộng. Cảnh thơ không chỉ nói lên sự vất vả, khó khăn, gian khổ mà còn diễn tả được vẻ hào hùng, tài hoa và tinh thần lãng mạn của người lính Tây Tiến.  

- Bốn câu thơ sử dụng nhiều từ ngữ giàu giá trị tạo hình (khúc khuỷu, thăm thẳm, cồn mây, súng ngửi trời, ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống...), cách ngắt nhịp độc đáo và lối tiểu đối của các câu thơ "Dốc lên khúc khuỷu/dốc thăm thẳm". "Ngàn thước lên cao/ngàn thước xuống", cùng với sự phối hợp các thanh trắc ở ba câu đầu làm cho hình ảnh thơ giàu chất hội họa diễn tả thật đắc địa sự trùng điệp, hiểm trở của núi đèo Tây Bắc và những thử thách khắc nghiệt, gian khổ của người lính Tây Bắc.

- "Súng ngửi trời" là sự sáng tạo hình ảnh lạ của nhà thơ - người lính, là một cách nối vui, tinh nghịch về cách đo chiều cao riêng của linh. Hình ảnh "súng ngửi trời" đã bắc được một nhịp cầu phi logic giữa hai sự vật cách xa nhau trong không gian, trong thời gian (tạo liên tưởng về hình ảnh "đầu súng trăng treo" trong thơ Chính Hữu).

- Câu thơ thứ tư toàn thanh bằng tạo âm hưởng, nhịp điệu dàn trải (sau ba câu trên với tiết tấu mạnh, khỏe, gay gắt) làm cho sự hoang vu, heo hút trở nên gần gũi, ấm áp, sự hùng vĩ hiểm trở mang nét trữ tình thơ mộng, đồng thời làm toát lên chất trẻ trung, lạc quan của những chàng trai Tây Tiến.

(Trả lời bởi Hà Quang Minh)

Hướng dẫn giải

1. Hình ảnh đêm lửa trại và con người, cuộc sống miền Tây Bắc trong kí ức của nhân vật trữ tình:

- Vẻ đẹp thơ mộng, lãng mạn:

+ Bữa tiệc hoa: "Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa" - hình ảnh ẩn dụ so sánh độc đáo, gợi tả không khí náo nhiệt, rực rỡ của đêm liên hoan văn nghệ.

+ Cảnh vật hòa quyện: "Kìa em xiêm áo tự bao giờ Khèn lên man điệu nàng e ấp". Âm thanh tiếng khèn, điệu múa của người con gái Thái hòa quyện cùng ánh lửa bập bùng tạo nên khung cảnh thơ mộng, trữ tình.

+ Sự giao hòa văn hóa: "Rượu say mèm, tiếng cười vang động núi". Bức tranh sinh hoạt vui vẻ, gắn kết giữa người lính và đồng bào Tây Bắc.

- Vẻ đẹp hùng vĩ, hoang sơ:

+ Thiên nhiên dữ dội: "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm Heo hút cồn mây, súng ngửi trời", "Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi". Bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hiện lên với những con dốc cao, vực sâu, sương mù giăng kín, mưa rừng ào ạt,... tạo cảm giác choáng ngợp, hiểm nguy.

+ Sức sống mãnh liệt: "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm Heo hút cồn mây, súng ngửi trời". Hình ảnh ẩn dụ "súng ngửi trời" thể hiện sự kiên cường, bất khuất của người lính Tây Tiến trước thiên nhiên khắc nghiệt.

- Con người Tây Bắc:

+ Tâm hồn phóng khoáng, yêu ca hát: "Kìa em xiêm áo tự bao giờ Khèn lên man điệu nàng e ấp".

+ Tình cảm chân thành, nồng ấm: "Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa Kìa em xiêm áo tự bao giờ Khèn lên man điệu nàng e ấp Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ".

2. Những hình ảnh đó góp phần làm nổi bật hình tượng người lính Tây Tiến như thế nào?

- Vẻ đẹp lãng mạn:

+ Khả năng cảm nhận tinh tế trước vẻ đẹp thiên nhiên và con người.

+ Tâm hồn yêu đời, lạc quan, dù trong hoàn cảnh gian khổ.

+ Tình yêu mến, gắn bó với đồng bào Tây Bắc.

- Vẻ đẹp bi tráng:

+ Vượt qua gian khổ, hiểm nguy, chiến đấu dũng cảm.

+ Sống và chiến đấu đầy lãng mạn, hào hoa.

+ Chấp nhận hy sinh thầm lặng, không ngại gian khó.

Kết luận:

Hình ảnh đêm lửa trại và con người, cuộc sống miền Tây Bắc góp phần làm nổi bật vẻ đẹp lãng mạn và bi tráng của người lính Tây Tiến. Qua đó, tác giả thể hiện niềm tự hào, sự trân trọng và nỗi nhớ nhung về một thời đã qua.

(Trả lời bởi Hà Quang Minh)

Hướng dẫn giải

*Hình tượng đoàn binh Tây Tiến trong hai đoạn 3, 4:

- Từ ngữ, hình ảnh:

+Đoàn binh không mọc tóc: Hình ảnh chân thực, thể hiện sự thiếu thốn, gian khổ của cuộc sống nơi rừng núi.

+Quân xanh màu lá dữ oai hùm: Vẻ ngoài xanh xao, ốm yếu nhưng vẫn giữ được khí phách hiên ngang, oai phong.

+Sông Mã gầm lên khúc độc hành: Tiếng gầm dữ dội của dòng sông như tiếng lòng của người lính Tây Tiến trước sự chia ly, mất mát.

+Mắt trừng gửi mộng qua biên giới: Hình ảnh thể hiện ý chí quyết tâm, lòng yêu nước nồng nàn của người lính.

+Rải rác biên cương mồ viễn xứ /Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh: Hình ảnh bi tráng, thể hiện sự hy sinh thầm lặng của người lính.

- Đặc điểm:

+Vẻ đẹp lãng mạn: Khả năng cảm nhận tinh tế trước vẻ đẹp thiên nhiên và con người.

+Vẻ đẹp bi tráng: Vượt qua gian khổ, hiểm nguy, chiến đấu dũng cảm.

+Tinh thần lạc quan, yêu đời: Sống và chiến đấu đầy lãng mạn, hào hoa.

+Tình yêu quê hương, đất nước: Sẵn sàng hy sinh thầm lặng, không ngại gian khó.

Kết luận:

Hình tượng đoàn binh Tây Tiến được thể hiện qua những hình ảnh chân thực, sinh động, giàu sức gợi. Qua đó, tác giả thể hiện niềm tự hào, sự trân trọng và nỗi nhớ nhung về một thời đã qua.

(Trả lời bởi Hà Quang Minh)

Hướng dẫn giải

1. Cảm hứng lãng mạn:

- Khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, hoang sơ được miêu tả bằng những hình ảnh thơ mộng, trữ tình: "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm", "Heo hút cồn mây, súng ngửi trời", "Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống", "Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi".

- Hình ảnh con người Tây Bắc được miêu tả đẹp đẽ, lãng mạn: "Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa", "Kìa em xiêm áo tự bao giờ", "Khèn lên man điệu nàng e ấp", "Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ".

- Tình cảm của tác giả dành cho đoàn binh Tây Tiến và con người Tây Bắc nồng nàn, thiết tha: "Sông Mã gầm lên khúc độc hành", "Rải rác biên cương mồ viễn xứ", "Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh", "Anh về đất. Sông Mã gầm lên khúc độc hành".

2. Ngôn ngữ thơ lãng mạn:

- Sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ, so sánh, nhân hóa: "Súng ngửi trời", "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm", "Heo hút cồn mây", "Sông Mã gầm lên khúc độc hành", "Rải rác biên cương mồ viễn xứ", "Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh".

- Giọng điệu thơ khi sôi nổi, hào hùng, khi bi tráng, khi lại da diết, bâng khuâng.

- Sử dụng nhiều từ ngữ gợi cảm, giàu sức gợi hình, gợi cảm.

3. Phân tích biểu hiện đặc sắc:

- Biểu hiện: Khung cảnh thiên nhiên Tây Bắc được miêu tả bằng những hình ảnh thơ mộng, trữ tình.

- Phân tích:

+ Hình ảnh thiên nhiên hùng vĩ, hoang sơ: "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm", "Heo hút cồn mây, súng ngửi trời", "Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống", "Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi".

+ Thiên nhiên được miêu tả bằng những hình ảnh thơ mộng, trữ tình: "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm", "Heo hút cồn mây, súng ngửi trời", "Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống", "Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi".

+ Thiên nhiên hòa quyện với con người, tạo nên bức tranh thơ mộng, trữ tình: "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm", "Heo hút cồn mây, súng ngửi trời", "Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống", "Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi".

- Tác dụng:

+ Thể hiện khả năng cảm nhận tinh tế của tác giả trước vẻ đẹp thiên nhiên.

+ Góp phần làm nổi bật vẻ đẹp lãng mạn của người lính Tây Tiến.

+ Tạo nên sức hấp dẫn cho bài thơ.

(Trả lời bởi Hà Quang Minh)

Hướng dẫn giải

*Phân tích một số hình thức tổ chức ngôn ngữ đặc biệt trong bài thơ Tây Tiến:

1. Điệp ngữ:

- Điệp từ: 

+ "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm" (lặp lại 2 lần)

+ "Sông Mã gầm lên khúc độc hành" (lặp lại 2 lần)

+ "Rải rác biên cương mồ viễn xứ" (lặp lại 2 lần)

- Điệp ngữ cách quãng: 

+ "Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa"

+ "Kìa em xiêm áo tự bao giờ"

+ "Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ"

- Tác dụng:

+ Nhấn mạnh sự gian khổ, hiểm nguy của con đường hành quân.

+ Nhấn mạnh sự hy sinh thầm lặng của người lính Tây Tiến.

+ Gợi tả không khí náo nhiệt, vui tươi của đêm hội đuốc hoa.

+ Thể hiện tình cảm yêu mến của tác giả dành cho con người Tây Bắc.

2. So sánh:

+ "Súng ngửi trời"

+ "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm Heo hút cồn mây, súng ngửi trời"

+ "Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi"

- Tác dụng:

+ Làm nổi bật vẻ đẹp hùng vĩ, hoang sơ của thiên nhiên Tây Bắc.

+ Thể hiện sự vất vả, gian khổ của người lính Tây Tiến trên con đường hành quân.

+ Tạo nên hình ảnh thơ mộng, trữ tình.

3. Nhân hóa:

- "Sông Mã gầm lên khúc độc hành"

- Tác dụng:

+ Thể hiện sự đồng cảm của tác giả với người lính Tây Tiến.

+ Làm nổi bật vẻ đẹp bi tráng của người lính Tây Tiến.

+ Tạo nên sức gợi cho bài thơ.

4. Giọng điệu:

- Giọng điệu thơ khi sôi nổi, hào hùng, khi bi tráng, khi lại da diết, bâng khuâng.

- Tác dụng:

+ Thể hiện cảm xúc đa dạng của tác giả trước cảnh vật và con người Tây Bắc.

+ Góp phần làm nổi bật vẻ đẹp lãng mạn và bi tráng của người lính Tây Tiến.

+ Tạo nên sức hấp dẫn cho bài thơ.

→ Kết luận:

Với việc sử dụng các hình thức tổ chức ngôn ngữ đặc biệt, bài thơ "Tây Tiến" đã thể hiện thành công vẻ đẹp lãng mạn và bi tráng của người lính Tây Tiến. Qua đó, tác giả thể hiện niềm tự hào, sự trân trọng và nỗi nhớ nhung về một thời đã qua.

(Trả lời bởi Hà Quang Minh)

Hướng dẫn giải

Hình tượng người lính Tây Tiến và những tranh cãi:

*Lý do hình tượng người lính Tây Tiến bị đánh giá là “xa lạ”:

- Hình ảnh người lính lãng mạn, hào hoa: 

+Khác với hình ảnh người lính giản dị, mộc mạc, lam lũ thường thấy trong thơ ca thời kì kháng chiến.

+Sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ, so sánh, điển tích để miêu tả người lính: "Sông Mã gầm lên khúc độc hành", "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm", "Heo hút cồn mây, súng ngửi trời", "Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống", "Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi".

- Nhấn mạnh vào vẻ đẹp bi tráng: 

+ Nhắc đến sự hy sinh của người lính nhưng không đề cập đến những chiến công cụ thể.

+Sử dụng nhiều hình ảnh bi tráng: "Rải rác biên cương mồ viễn xứ", "Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh", "Anh về đất. Sông Mã gầm lên khúc độc hành".

* Quan điểm của tôi:

-Hình ảnh người lính Tây Tiến không hoàn toàn “xa lạ”: 

+Vẫn thể hiện những phẩm chất chung của người lính Cụ Hồ: 

- Lòng yêu nước, ý chí quyết tâm chiến đấu.

- Tình cảm đồng chí, đồng đội thắm thiết.

- Tinh thần lạc quan, yêu đời.

*Phản ánh vẻ đẹp của người lính: 

- Vẻ đẹp lãng mạn, hào hoa, phong trần.

- Sống và chiến đấu trong điều kiện gian khổ, thiếu thốn.

- Nỗi buồn, sự tiếc nuối trước những mất mát, hy sinh.

*Tính nghệ thuật của bài thơ: 

- Sử dụng ngôn ngữ thơ mượt mà, giàu hình ảnh.

- Giọng điệu thơ khi sôi nổi, hào hùng, khi bi tráng, khi lại da diết, bâng khuâng.

- Bố cục chặt chẽ, logic.

→ Kết luận:

Hình tượng người lính Tây Tiến là một hình tượng thơ độc đáo, mang đậm dấu ấn cá nhân của Quang Dũng. Qua đó, tác giả thể hiện niềm tự hào, sự trân trọng và nỗi nhớ nhung về một thời đã qua.

(Trả lời bởi Hà Quang Minh)

Hướng dẫn giải

Trong bài thơ "Tây Tiến" của Quang Dũng, hình tượng người lính Tây Tiến hiện lên với nhiều vẻ đẹp khác nhau, trong đó nổi bật nhất là vẻ đẹp lãng mạn, hào hoa. Họ là những chàng trai trẻ, xuất thân từ nhiều tầng lớp xã hội khác nhau, nhưng đều có chung lòng yêu nước và tinh thần dũng cảm. Họ không ngại gian khổ, hiểm nguy, sẵn sàng chiến đấu hy sinh để bảo vệ Tổ quốc. Vẻ đẹp lãng mạn, hào hoa của người lính Tây Tiến được thể hiện qua nhiều chi tiết trong bài thơ. Họ yêu thiên nhiên, say mê trước cảnh đẹp hùng vĩ của núi rừng Tây Bắc: "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm", "Heo hút cồn mây, súng ngửi trời", "Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống", "Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi". Họ cũng yêu văn hóa, nghệ thuật, thích ca hát, nhảy múa: "Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa", "Kìa em xiêm áo tự bao giờ", "Khèn lên man điệu nàng e ấp", "Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ". Họ là những con người có tâm hồn phong phú, tinh tế, biết yêu thương và trân trọng cuộc sống. Tuy nhiên, cuộc sống của họ cũng đầy gian khổ, thiếu thốn và hiểm nguy. Họ phải đối mặt với thiên nhiên khắc nghiệt, với bom đạn kẻ thù: "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm", "Heo hút cồn mây, súng ngửi trời", "Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống", "Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi". Dù vậy, họ vẫn giữ được tinh thần lạc quan, yêu đời và ý chí chiến đấu ngoan cường: "Sông Mã gầm lên khúc độc hành", "Rải rác biên cương mồ viễn xứ", "Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh", "Anh về đất. Sông Mã gầm lên khúc độc hành". Vẻ đẹp lãng mạn, hào hoa của người lính Tây Tiến đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. Họ là những người anh hùng thầm lặng, góp phần vào công cuộc bảo vệ và xây dựng Tổ quốc.

(Trả lời bởi Hà Quang Minh)