Bài 6. Văn minh Ai Cập cổ đại

Hướng dẫn giải

- Sông Nin dài khoảng 6650 km, chảy từ Trung Phi đến Bắc Phi, trong đó có phần chảy qua lãnh thổ Ai Cập cổ đại.

Hằng năm, nước dâng lên đem theo lượng phù sa màu mỡ bồi đắp cho đồng bằng dọc hai bên bờ sông, tạo điều kiện thuận lợi phát triển nông nghiệp. Mặt khác, sông Nin cũng là tuyến giao thông huyết mạch kết nối giữa các vùng ở Ai Cập. Vì vậy, nhà sử học Hê-rô-đốt nhận định: “Ai Cập là tặng phẩm của sông Nin”.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

- Người Ai Cập cổ lại sùng bái tự nhiên vì:

+ Trong cuộc sống hằng ngày và đặc biệt là hoạt động sản xuất nông nghiệp của cư dân Ai Cập có sự gắn bó và phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố khác nhau của tự nhiên, như: gió, mưa, nắng…

+ Mặt khác, ở thời cổ đại, nhận thức của con người về thế giới còn nhiều hạn chế

+ Xã hội Ai Cập phát triển chậm chạm, khiến cho Ai Cập trong một thời kì dài còn giữ rất nhiều tín ngưỡng tôn giáo thời nguyên thủy.

=> Do đó, sùng bái tự nhiên là kết quả tất yếu. Cư dân Ai Cập cổ đại thờ nhiều vị thần, như: thần có hình bò, sư tử, khỉ, cá sấu; thần A-mun; thần Ra; thần Ô-si-dít…

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

Tín ngưỡng, tôn giáo có ảnh hưởng và ý nghĩa quan trọng trong văn hóa, xã hội, chính trị và nhiều thành tựu văn minh của Ai Cập cổ đại.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

- Hằng năm, nước sông Nin dâng cao khiến ranh giới giữa các thửa ruộng bị xoá nhoà, nên mỗi khi nước rút, người Ai Cập cổ đại phải tiến hành đo đạc lại diện tích, do đó người Ai Cập rất giỏi về toán học.

- Với niềm tin vào sự bất tử của linh hồn, cư dân Ai Cập cổ đại có tục ướp xác. Chính do tục ướp xác, người Ai Cập đã sớm có những hiểu biết về cấu tạo cơ thể người; đồng thời hiểu được nguyên nhân của bệnh tật, mối quan hệ giữa tim và mạch máu…

- Do hoạt động sản xuất nông nghiệp phụ thuộc nhiều vào các yếu tố tự nhiên, thời tiết và mùa vụ nên cư dân Ai Cập cổ đại sớm có những hiểu biết về Thiên văn và lịch pháp học.

- Cũng để phục vụ đời sống sinh hoạt và sản xuất, người Ai Cập cổ đại đã sớm chế tạo ra: con lăn, cần trục, máy bơm nước, đóng thuyền lớn để đi biển… 

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

- Kiến trúc Ai Cập cổ đại có nhiều công trình kỳ vĩ, trường tồn với thời gian.

- Các kim tự tháp thể hiện rất rõ quyền uy của các Pha-ra-ông. Trải qua hàng ngàn năm, bất chấp thời gian và sự tàn phá của thiên nhiên, các kim tự tháp vẫn đứng sừng sững trên sa mạc.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

* Cơ sở về điều kiện tự nhiên

- Ai Cập cổ đại nằm ở đông bắc châu Phi.

- Địa hình:

+ Chia làm hai khu vực: cao nguyên Thượng Ai Cập ở phía nam và đồng bằng Hạ Ai Cập ở phía bắc.

+ 90% diện tích là sa mạc.

- Có nhiều khoáng sản như đá quý, vàng, đồng,…

- Sông Nin có phần chảy qua lãnh thổ Ai Cập cổ đại, nước dâng lên đem theo lượng phù sa màu mỡ bồi đắp cho đồng bằng dọc hai bên bờ sông, tạo điều kiện thuận lợi phát triển nông nghiệp.

* Cơ sở về dân cư

- Dân cư chủ yếu của Ai Cập là các bộ lạc Li-bi.

- Các bộ tộc Ha-mít từ Tây Á tràn vào chiếm lĩnh vùng thung lũng sông Nin, tạo nên sự hỗn hợp chủng tộc

* Điều kiện kinh tế

- Nông nghiệp:

+ Biết trồng trọt theo mùa vụ với các loại cây như lúa mì, lúa mạch, nho, lanh,..

+ Chăn nuôi gia súc như cừu, bò, dê,…

- Thủ công nghiệp: phát triển các nghề làm bánh mì, làm bia, nấu rượu, dệt vải, làm gốm, thuộc da, nấu thuỷ tinh, khai khoáng, chế tác đá, đúc đồng,...

- Thương nghiệp:

+ Buôn bán với các nước láng giềng, trao đổi sản phẩm nông nghiệp và đồ thủ công.

+ Tiền tệ xuất hiện dưới dạng những mảnh kim loại.

* Tình hình chính trị - xã hội

- Chính trị:

+ Thiên niên kỉ IV TCN, do nhu cầu trị thuỷ, làm thuỷ lợi, nhà nước Ai Cập cổ đại ra đời để tổ chức sản xuất và quản lí xã hội.

+ Ban đầu, Ai Cập gồm hai vương quốc cổ là Thượng Ai Cập và Hạ Ai Cập, sau đó được thống nhất.

+ Nhà nước Ai Cập cổ đại mang tính chất chuyên chế, đứng đầu là pha-ra-ông (vua) có quyền lực tối cao về chính trị, quân sự, tôn giáo, là đại diện của thần thánh. Giúp việc cho pha-ra-ông là các quý tộc và tăng lữ (thu chi thuế, xây dựng đền tháp, chỉ huy quân đội,..).

- Xã hội: Ai Cập cổ đại gồm nhiều tầng lớp, có sự phân hoá địa vị, giàu nghèo rõ nét.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

Một số thành tựu văn minh Ai Cập cổ đại vẫn có giá trị sử dụng trong thực tiện hiện nay là: Triết học, toán học, tôn giáo.

Tầm quan trọng và giá trị của các thành tựu đó là: 

Với lĩnh vực tri thức và nghệ thuật:

- Khởi nguồn của triết học, toán học, khoa học, văn học đều xuất phát từ Ai Cập. 

- Một trong những hệ thống lý thuyết chính trị và luật học lâu đời nhất được người Ai Cập xây dựng và phát triển. Họ đã hình thành, sáng tạo nên những phát minh về thủy lợi, thủy tinh, đồ gốm, giấy, kỹ thuật.  

- Những điều này nhằm thúc đẩy sự phát triển của vô số những thành tựu khoa học ở thế kỉ sau. 

Với lĩnh vực tín ngưỡng và đạo đức:

- Lý thuyết đạo đức Ai Cập là khởi nguồn cho tiêu chuẩn của những hệ thống đạo đức cá nhân và xã hội của nhiều dân tộc khác trên thế giới.  

- Lý thuyết này bên cạnh những lời răn dạy cấm đoạn, cấm những thói hư tật xấu như cấm nói dối, trộm cắp, giết người thì nó còn có nhiều quan điểm ca ngợi cái tốt, cái đẹp, tôn vinh công lý, nhân từ, quyền bình đẳng của con người. 

- Những tri thức trên vô cùng quan trọng để con người thời nay nghiên cứu về mọi mặt của đời sống tinh thần người dân cổ đại. 

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

(Trả lời bởi Quoc Tran Anh Le)

Hướng dẫn giải

- Nông nghiệp:     

+ Biết trồng trọt theo mùa vụ với các loại cây như lúa mì, lúa mạch, nho, lanh,..

+ Chăn nuôi gia súc như cừu, bò, dê,...

- Thủ công nghiệp: phát triển các nghề làm bánh mì, làm bia, nấu rượu, dệt vải, làm gốm, thuộc da, nấu thuỷ tinh, khai khoáng, chế tác đá, đúc đồng,...

- Thương nghiệp: buôn bán với các nước láng giềng, trao đổi sản phẩm nông nghiệp và đồ thủ công.

(Trả lời bởi Minh Lệ)