Bài 3: Các cấp độ tổ chức của thế giới sống

Hướng dẫn giải

- Không đồng ý với ý kiến của bạn: Chiếc xe là vật không sống, sử tử là vật sống.

- Chứng minh ý kiến của mình:

+ Một vật được xem là sinh vật sống khi có những dấu hiệu cơ bản của sự sống sau: Chuyển hóa vật chất và năng lượng, cảm ứng – thích nghi, vận động, sinh trưởng và phát triển, sinh sản. Ngoài ra, hiện nay, người ta còn chú ý thêm một số dấu hiệu của sự sống là tính sao chép (tự nhân đôi) của vật chất di truyền và tính tự điều chỉnh của nó để duy trì sự ổn định về cấu trúc và chức năng.

+ Tiến hành so sánh các dấu hiệu của sự sống giữa chiếc xe và sư tử:

Các dấu hiệu đặc trưng của sự sống	Chiếc xe	Sư tử
Chuyển hóa vật chất và năng lượng	- Có diễn ra quá trình chuyển hóa vật chất và năng lượng. Ví dụ: Khi các động cơ xe máy hoạt động nhờ đốt nhiên liệu xăng thì có sự chuyển hóa từ hóa năng sang cơ năng giúp xe hoạt động.	- Có diễn ra quá trình chuyển hóa vật chất và năng lượng. Ví dụ: Sư tử ăn thịt lợn rừng. Sau khi ăn, thức ăn sau khi đi vào cơ thể sẽ được tiến hành phân giải và tổng hợp các chất cần thiết cho cơ thể đồng thời cung cấp năng lượng cho hoạt động sống của sư tử.
Cảm ứng – Thích nghi	- Không có khả năng cảm ứng và thích nghi khi bị ngoại cảnh tác động. Ví dụ: Khi bị hư (hỏng) xe không thể tự chữa lành mà phải cần nhân viên sửa chữa.	- Cảm ứng: Khi bị thương sư tử có hành động liếm vết thương để sát trùng. - Thích nghi: Màu sắc lông của sư tử giúp chúng dễ dàng hòa lẫn với môi trường cây cỏ savan, rất thuận lợi trong lúc săn mồi.
Vận động	- Có vận động nhưng do người khác điều khiển.	- Do bản thân sư tử vận động và không phụ thuộc vào sự điều khiển.
Sinh trưởng và phát triển	Không tăng về kích thước và khối lượng.	Có sự tăng lên về kích thước và khối lượng.
Sinh sản	Không sinh sản tạo ra thế hệ mới.	Có khả năng sinh sản tạo ra thế hệ mới: sư tử con.

→ Từ bảng so sánh trên có thể thấy sư tử có tất cả các dấu hiệu của sự sống còn xe thì không. Qua đó có thể kết luận rằng sư tử được xem là vật sống còn xe thì không.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

Cấp độ tổ chức sống là các cấp độ tổ chức biểu hiện các đặc trưng của sự sống, tạo nên tập hợp các vật sống. Còn cấp độ tổ chức có thể tạo nên tập hợp các vật sống hoặc tập hợp các vật không sống.

(Trả lời bởi Quoc Tran Anh Le)

Hướng dẫn giải

a) Các cấp tổ chức của thế giới sống: Nguyên tử → phân tử → bào quan → tế bào → mô → cơ quan → hệ cơ quan → cơ thể → quần thể → quần xã – hệ sinh thái → sinh quyển.

b) Cấp độ tổ chức có đầy đủ các biểu hiện của sự sống là: tế bào, cơ thể, quần thể, quần xã – hệ sinh thái.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

Tế bào là đơn vị cấu trúc và chức năng của tất cả cơ thể sống và sự sống chỉ thể hiện khi xuất hiện tổ chức tế bào. Tất cả vi khuẩn, nguyên sinh vật, nấm, thực vật cũng như động vật đều được cấu tạo từ tế bào. Các đại phân tử và bào quan chỉ thực hiện được chức năng sống trong mối tương tác lẫn nhau trong tổ chức tế bào toàn vẹn.

=>Tế bào là cấp tổ chức cơ bản của các cơ thể sống.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

- Mối quan hệ hữu cơ giữa các cấp độ tổ chức dựa trên các hoạt động sống ở cấp độ tế bào.

Ví dụ:

- Các cá thể tương tác với các cá thể khác và với môi trường vật lí dựa trên cơ sở các hoạt động truyền tin ở cấp độ tế bào.

- Các cấp độ tổ chức sống còn liên hệ với nhau bởi quá trình chuyển hóa vật chất và năng lượng trong thế giới sống.

- Nguồn năng lượng cung cấp cho thế giới sống chủ yếu đến từ mặt trời và được truyền từ cấp độ tổ chức này sang cấp độ tổ chức khác của thế giới sống cùng với sự chuyển hóa của vật chất.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

Ý nghĩa của việc nghiên cứu mối quan hệ giữa các cấp tổ chức sống là:

- Cung cấp những hiểu biết về mối quan hệ trong giữa các cấp độ tổ chức sống.

- Hiểu được vai trò của mỗi cấp độ tổ chức sống trong thế giới sống và mối quan hệ chặt chẽ giữa chúng để có phương án sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên sinh vật.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

- Tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc có nghĩa là các tổ chức sống cấp dưới làm nền tảng để xây dựng nên các tổ chức sống cấp cao hơn.

- Ví dụ: Tập hợp các tế bào chuyên hóa, có cấu tạo giống nhau, đảm nhận chức năng nhất định gọi là mô; cơ quan là tập hợp các mô cùng thực hiện một chức năng chung; hệ cơ quan là một nhóm các cơ quan hoạt động cùng nhau để thực hiện một chức năng nhất định; các hệ cơ quan cấu tạo nên một cơ thể hoàn chỉnh.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

- Ví dụ về cấp độ tổ chức: Dạ dày.

- Giải thích sự hình thành cấp độ tổ chức đó theo nguyên tắc thứ bậc: Một tế bào dạ dày chỉ thực hiện một chức năng nhất định (tế bào chính tiết ra pepsinogen – enzym pesin ở trạng thái chưa hoạt động, tế bào viền tiết ra HCl, hoặc tế bào cơ chỉ có tác dụng co dãn) nhưng nhiều tế bào tập hợp lại tạo thành dạ dày vừa có khả năng tiết dịch vị vừa co bóp để tiêu hóa thức ăn.

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

- Ví dụ về quá trình trao đổi chất giữa cơ thể với môi trường: Cây lấy CO2 từ môi trường vào thực hiện quá trình quang hợp tổng hợp chất hữu cơ cho cây, sản phẩm của quá trình quang hợp là khí O2 được thải trở lại vào môi trường giúp duy trì hoạt động sống cho các sinh vật khác.

- Hoạt động của cây xanh đã làm biến đổi môi trường:

+ Cây xanh nhiều, quá trình quang hợp diễn ra có vai quyết định trong việc đảm bảo sự cân bằng tỉ lệ O2/CO2 trong khí quyển, duy trì hoạt động sống cho mọi sinh vật trên trái đất.

+ Cây xanh giảm, gia tăng hiệu ứng nhà kính, không khí bị ô nhiễm, lũ lụt, sạt lở đất xảy ra nhiều hơn ở những vùng đất trồng đồi trọc, mất nơi cư trú của một số sinh vật như chim, thú,…

(Trả lời bởi Minh Lệ)

Hướng dẫn giải

- Ở mức cơ thể: Khi lạnh, chuyển hóa các chất trong cơ thể chậm lại, tăng hô hấp để tăng nhiệt lượng nhằm giữ ẩm cơ thể.

- Ở mức quần thể: Khi dinh dưỡng từ môi trường bắt đầu giảm, quần thể vi sinh vật bước vào pha suy vong, số lượng tế bào vi sinh vật chết tăng lên.

- Ở mức quần xã: Khi lượng chuột trên đồng tăng, dẫn đến số lượng rắn cũng tăng theo, làm số chuột quay lại mức cân bằng.

(Trả lời bởi Minh Lệ)