1. Nhóm máu làgì?
Khái niệm nhóm máu:
Nhóm máu là nhóm các tế bào hồng cầu, được xác định căn cứ vào các đặc tính kháng nguyên khác nhau. Có rất nhiều hệ nhóm máu khác nhau, nhưng phổ biển nhất trong y học là hai hệ nhóm máu ABO và Rhesus ( hệ ABO mình sẽ nói bên dưới, về hệ Rh đã có note riêng, sẽ dẫn link )
Trong máu của người có chứa nguyên tố làm đông ( Kháng nguyên ) A, B và yếu tố đông máu (kháng thể ) A, B. Các kháng nguyên có trên bề mặt hồng cầu, còn các kháng thể có trong huyết tương ( huyết thanh ). Khi các kháng nguyên và các kháng thể cùng tên gặp nhau thì hiện tượng đông máu sẽ xảy ra ( phản ứng hòa tan máu ).Vì vậy, máu trong cơ thể người phải có kháng nguyên và kháng thể khác tên nhau.
Thành phần cấu tạo máu:
Một người trưởng thành trong cơ thế chứa khoảng 4 - 6 lít máu ( trung bình 60ml/kg ). Máu gồm nhiều tế bào trôi nổi trong một dịch lỏng gọi là huyết tương. Trong đó:
- Tế báo hồngcầu gồm có hemoglobin, là một loại protein có khả năng vận chuyển oxy. Nó có chức năng vận chuyển oxy và loại bỏ cacbon diocid ra khỏi các mô trong cơ thể.
- Tế bào bạch cầu có khả năng chống nhiễm trùng và là tế bào có chức năng miễn dịch, bảo vệ cơ thể.
- Tiểu cầu giúp làm đông máu
- Huyết tương chứa muối và các loại protein khác.
Phân loại nhóm máu:
Sự khác nhau giữa các nhóm máu là do sự có mặt hay không có mặt các phân tử protein, gọi là các kháng nguyên và kháng thể. Con người có các nhóm máu khác nhau thì các sự kết hợp khác nhau của những phân tử này. Nhóm máu của một người tùy thuộc vào sự di truyền từ cha mẹ.
2. Hệ thống nhómmáu ABO:
Năm 1901, Karl Landsteiner, sinh viên của trường đại học Austria Vienna là người đầu tiên phát hiện ra nhóm máu ABO. Phát hiện này có ảnh hưởng vô cùng lớn với nhân ***** phép chọn đúng nhóm máu để truyền và mở rộng đã mở đường cho việc truyền máu an toàn. Năm 1930 Karl Landsteiner đã dành được giải Nobel.
Hệ thống nhómmáu ABO phân thành các nhóm:
Nhóm máu A:Trong máu có kháng nguyên A trên bề mặt hồng cầu và kháng thể B trong huyết tương
Nhóm máu B:Trong máu có kháng nguyên B trên bề mặt hồng cầu và kháng thể A trong huyếttương
Nhóm máu AB: Cócả kháng nguyên A và B trên bề mặt tế bào hồng cầu nhưng không có kháng thể Ahay B nào trong huyết tương
Nhóm máu O:Không có kháng nguyên A hay B nào trên bề mặt hồng cầu nhưng lại có cả kháng thể A và B trong huyết tương
Sơ đồ truyền máu hệ ABO
Để việc truyềnmáu diễn ra thành công, phải có sự tương thích giữa máu cho và nhận. Nếu không,các tế bào hồng cầu từ máu cho sẽ bị đông kết. Các tế bào hồng cầu bị đông kết sẽ bị vỡ và tràn ra cơ thể. Trong tế bào hồng cầu có chứa các hemoglobin, vàcác hemoglobin này sẽ trở nên độc hại với cơ thể khi nằm ngoài tế bào hồng cầu. Điều này có thể dẫn tới tử vong cho người nhận máu.
Sự di truyền nhóm máu ABO
Hệ thống nhóm máu A, B, O được di truyền theo quy luật Mendel và có 4 nhóm máu cơ bản là A, B, O và AB. Quy định nhóm máu gồm 3 gen mang tính trạng trội là Alen, Alen lA, lB và một mang tính trạng lặn là Alen lo. Vì vậy người nhóm máu A có thể mang kiểu gen lAlA hoặc lAlo; người nhóm máu B có thể mang kiểu gen lBlB hoặc lBlo; người có nhóm máu AB mang kiểu gen lAlB; người nhóm máu O mang kiểu gen lolo.
Các trường hợp kết hợp nhóm máu:
Cha Me Con
1, O x O= O
2, O x A = O,A
3, O x B = O, B
4, O x AB = A, B
5, A x A = O,A
6, A x B = O, A, B, AB
7, A x AB = A, B, AB
8, B x B = O, B
9, B x AB = A, B, AB
10, AB x AB = A, B, AB
Các hệ nhóm máu khác:
Từ năm 1927, cácnhà nghiên cứu lại tiếp tục phát hiện ra các nhóm máu mới là nhóm máu MN, nhómmáu Q, nhóm máu E, nhóm máu T, nhóm máu Rh, .... ( mình sẽ không chuyên sâu về những nhóm máu này, bạn nào muốn tìm hiểu, vui lòng dùng google, hoặc có thể đặt câu hỏi, mình sẽ tìm hiểu hoặc hỏi các anh chị chuyên khoa máu để trả lời các bạn ), không chỉ thế, các nhà khoa học còn tìm ra ngoài con người, những loài động vật như khỉ, chó, tinh tinh ... cũng thuộc một nhóm máu nào đó.
Tỷ lệ các nhóm máu trong hệ ABO
Ở các nước châu Âu, người nhóm máu O chiếm phần nhiều. Ở Mỹ, nhóm O chiếm 46%, nhóm A chiếm40%; ở Anh, người máu O chiếm 47%, người máu A chiếm 42%. Ở Nhật Bản, người nhóm máu A là chủ yếu.
Quốc gia có tỷ lệ người nhóm máu A nhiều nhất là nước Đức, chiếm 45%, máu O chiếm 41%.
Các nước Trung Á, Ấn Độ, Mông Cổ, Trung Quốc và Bắc Triều Tiên ... người nhóm máu B chiếm 30 -40%, có nơi còn vượt quá 50%.
Ở Việt Nam, tỷ lệ nhóm máu O là 42% ; nhóm A xấp xỉ 21%, nhóm B khoảng 20 %, nhóm AB khoảng 17% ( những con số này hiện theo trí nhớ, bạn nào có con số chính xác hơn thì comment nhé, mình sẽ chỉnh sửa ).
