Khách quan:
- Ngày 15/8/1945: Nhật Bản tuyên bố đầu hàng Đồng minh không điều kiện.
- Quân Nhật ở Đông Dương rệu rã, chính phủ Trần Trọng Kim hoang mang. Quân Đồng minh chưa kịp tiến vào Đông Dương.
Chủ quan:
- Tầng lớp trung gian đã ngả hẳn về phía cách mạng.
- Lực lượng cách mạng Việt Nam đã được chuẩn bị chu đáo trong 15 năm qua 3 cuộc tập dượt.
- Cách mạng Việt Nam có sự chuẩn bị đầy đủ về đường lối, phương pháp đấu tranh. Đảng tiên phong luôn sẵn sàng. Đảng nhận thấy, đây chính là thời cơ “ngàn năm có một” và chỉ tồn tại trong khoảng nửa tháng.
- Ngày 13-8-1945, Trung ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh thành lập Uỷ ban Khởi nghĩa toàn quốc. ban bố Quân lệnh số 1 chính thức phát lệnh Tổng khởi nghĩa trên cả nước.
- Từ ngày 14 đến ngày 15-8-1945, Hội nghị toàn quốc của Đảng họp ở Tân Trào (Tuyên Quang) thông qua kế hoạch lãnh đạo toàn dân Tổng khởi nghĩa.
- Từ ngày 16 đến ngày 17-8-1945, Đại hội Quốc dân được triệu tập ở Tân Trào, tán thành chủ trương Tổng khởi nghĩa của Đảng.