Nội dung lý thuyết
Các phiên bản khácĐể trình bày ngắn gọn nội dung chính của một văn bản, phục vụ cho việc học tập, nghiên cứu,... người ta thường sử dụng thao tác tóm tắt văn bản. Ở bài học này, em sẽ học cách tóm tắt một văn bản theo những yêu cầu khác nhau về độ dài, đảm bảo trung thành với nội dung chính của văn bản gốc.
Tóm tắt văn bản Sơn Tinh, Thủy Tinh trong Ngữ văn 6, tập hai.
1. TRƯỚC KHI TÓM TẮT
a. Đọc kĩ văn bản gốc
Muốn tóm tắt một văn bản, cần đọc kĩ để hiểu đúng nội dung của văn bản.
b. Xác định nội dung chính cần tóm tắt
- Xác định nội dung cốt lõi của toàn văn bản.
- Tìm ý chính của từng phần hoặc đoạn và xác định quan hệ giữa các phần hoặc các đoạn trong văn bản.
- Tìm các từ ngữ quan trọng của văn bản.
- Ghi ra giấy những ý chính của văn bản.
Ví dụ: Khi tóm tắt văn bản Bầy chim chìa vôi, em cần thực hiện các bước sau:
- Xác định đúng nội dung cốt lõi của văn bản: chuyện hai anh em Mên và Mon đi đò ra bãi cát giữa sông để cứu tổ chim sắp bị ngập nước và xúc động khi chứng kiến cảnh đàn chim bé bỏng "bứt khỏi dòng nước khổng lồ bay lên".
- Xác định các phần trong văn bản: theo dõi các phần của văn bản trong sách giáo khoa (đã được đánh số thứ tự).
- Tìm ý chính của từng phần: có thể dùng sơ đồ truyện để ghi lại ý chính của văn bản. Khi tóm tắt văn bản tự sự, cần quan tâm đến bối cảnh, nhân vật và sự việc tiêu biểu. Tham khảo sơ đồ SGK - trang 29.
c. Xác định yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt
- Xác định ý lớn và ý nhỏ của văn bản gốc.
- Tùy theo yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt mà lựa chọn ý lớn hay ý nhỏ từ văn bản gốc. Chẳng hạn, khi tóm tắt văn bản tự sự, để có văn bản tóm tắt ngắn gọn, cần chú ý lựa chọn các sự việc chính; còn để văn bản tóm tắt có dung lượng lớn hơn, cần mở rộng các sự việc bằng những chi tiết tiêu biểu trong văn bản gốc.
2. VIẾT VĂN BẢN TÓM TẮT
- Sắp xếp các ý chính của văn bản gốc theo một trình tự hợp lí.
- Dùng lời văn của em kết hợp với những từ ngữ quan trọng trọng văn bản gốc để viết văn bản tóm tắt.
- Chú ý bảo đảm yêu cầu về độ dài của văn bản tóm tắt.
3. CHỈNH SỬA
Rà soát, tự chỉnh sửa văn bản tóm tắt của em theo những gợi ý trong bảng sau:
Yêu cầu | Gợi ý chỉnh sửa |
Nội dung đúng với văn bản gốc. | Lược bỏ các thông tin không có trong văn bản gốc và những ý kiến bình luận của người tóm tắt (nếu có). |
Trình bày được những ý chính, những điểm quan trọng của văn bản gốc. | Bổ sung những ý chính, những điểm quan trọng của văn bản gốc (nếu thiếu); lược bớt các chi tiết thừa, không quan trọng (nếu có). |
Sử dụng những từ ngữ quan trọng của văn bản gốc. | Bổ sung những từ ngữ quan trọng trong văn bản gốc (nếu thiếu). |
Đáp ứng được những yêu cầu khác nhau về độ dài. | Rút gọn hoặc phát triển văn bản tóm tắt để bảo đảm yêu cầu về độ dài. |
Bảo đảm yêu cầu về chính tả và diễn đạt. | Rà soát lỗi chính tả và diễn đạt (dùng từ, đặt câu,...). Chỉnh sửa nếu phát hiện lỗi. |
BÀI THAM KHẢO:
Tóm tắt văn bản Bầy chim chìa vôi