Tự tình (bài II).

TỰ TÌNH (Bài II)

Hồ Xuân Hương 

I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
- HXH là thiên tài kì nữ nhưng cuộc đời gặp nhiều bất hạnh.
- Thơ HXH là thơ của phụ nữ viết về phụ nữ, trào phúng mà trữ tình, đậm chất dân gian từ đề tài, cảm hứng ngôn từ và hình tượng.
2. Sự nghiệp sáng tác:
- Sáng tác cả chữ Hán và chữ Nôm nhưng thành công ở chữ Nôm.
→ được mệnh danh là “ bà chúa thơ Nôm”.
- Bài thơ “Tự tình” nằm trong chùm thơ tự tình gồm 3 bài của Hồ Xuân Hương.

II. Đọc - hiểu văn bản
1. Hai câu đề:
- Thời gian : đêm khuya
- Không gian vắng vẻ với bước đi dồn dập của thời gian “ tiếng trống canh dồn “
→ Tâm trạng cô đơn, tủi hổ của Hồ Xuân Hương.
- Nghệ thuật đối lập:
Cái hồng nhan >< nước non.
Cái - hồng nhan, từ “ trơ”
→ cách dùng từ: Cụ thể hóa, đồ vật hóa, rẻ rúng hóa cuộc đời của chính mình.

=> Nhấn mạnh sự bẻ bàng,  tủi hổ đồng thời thể hiện sự bền gan thách đố cùng số phận.

2. Hai câu thực:
– “ say lại tỉnh “ -> vòng quẩn quanh.
– Trăng khuyết: chưa tròn.
-> Tuổi xuân đã đi qua nhưng tình duyên vẫn chưa trọn vẹn.
-> Nỗi đau thân phận.

3. Hai câu luận:
- Rêu: nhỏ bé, yếu ớt
-Động từ mạnh: Xiên ngang, đâm toạc-> Tả cảnh thiên nhiên kì lạ phi thường, đầy sức sống: Muốn phá phách, tung hoành
- Mạnh mẽ, quyết liệt, tìm mọi cách vượt lên số phận.
- Phép đảo ngữ và nghệ thuật đối -> sự phẫn uất, phản kháng của tâm trạng nhân vật trữ tình.

4. Hai câu kết:
Ngán nỗi xuân đi, xuân lại lại,
Mảnh tình san sẻ tí con con.
- Hai câu kết khép lại lời tự tình.
→ Nỗi đau về thân phận lẽ mọn, ngán ngẩm về tuổi xuân qua đi không trở lại, nhưng mùa xuân của đất trời vẫn cứ tuần hoàn.
-  Đó là nỗi lòng của người phụ nữ ngày xưa khi với họ hạnh phúc chỉ là chiếc chăn bông quá hẹp.
→ Câu thơ nát vụn ra, vật vã đến nhức nhối vì cái duyên tình hẩm hiu, lận đận của nhà thơ. Càng gắng gượng vươn lên càng rơi vào bi kịch.

III. Tổng kết:
   Qua bài thơ ta thấy được bản lĩnh HXH được thể hiện qua tâm trạng đầy bi kịch: vừa buồn tủi vừa phẫn uất trước tình cảnh éo le, vừa cháy bỏng khao khát được hạnh phúc và tài năng độc đáo của “Bà Chúa Thơ Nôm” trong nghệ thuật sử sụng từ ngữ và xây dựng hình tượng.