Thực hành đọc: Bánh chưng, bánh giầy

I. Tìm hiểu chung

- Thể loại: truyền thuyết.

- PTBĐ chính: Tự sự.

- Tóm tắt các sự việc chính:

Vua Hùng về già muốn chon người nối ngôi. → Vua có 20 người con, không biết chọn ai cho xứng đáng liền ra lời thách đố. → Các lang đua nhau làm cỗ thật ngon mong làm vừa ý vua. → Lang Liêu - con thứ 18 là người thiệt thòi nhất, làm nghề trồng lúa, buồn vì không biết lấy gì để lễ cúng Tiên Vương. → Thần mách bảo Lang Liêu lấy gạo làm bánh. → Bánh của Lang Liêu được chọn tế trời đất cùng Tiên Vương. Lang Liêu được chọn nối ngôi vua.

- Bố cục: 3 phần.

+ Phần 1 (Từ đầu đến chứng giám): Vua Hùng chọn người nối ngôi.

+ Phần 2 (Tiếp đến giã nhuyễn, nặn hình tròn): Cuộc đua tài, dâng lễ của các Lang.

+ Phần 3 (Còn lại): Kết quả cuộc đua tài.

II. Đọc hiểu văn bản

1. Vua Hùng chọn người nối ngôi

- Hoàn cảnh:

+ Vua đã già muốn truyền ngôi.

+ Vua có 20 người con trai.

+ Giặc ngoài đã yên, đất nước thái bình, nhân dân no ấm.

- Ý của vua: Người nối ngôi vua phải nối được chí vua, không nhất thiết là con trưởng.

- Hình thức: Vua ra một câu đố - Nhân lễ Tiên Vương, các Lang dâng lễ vật sao cho vừa ý vua sẽ được nối ngôi. 

→ Vua chú trọng tài trí, tấm lòng hơn trưởng thứ.

2. Cuộc đua tài dâng lễ vật

- Các Lang thi nhau làm cỗ thật hậu, thật ngon. Sai người đi tìm của quý trên rừng dưới biển, làm sơn hào hải vị, nem công chả phượng.

- Lang Liêu:

+ Trong các con vua, chàng là người thiệt thòi nhất.

+ Tuy là Lang nhưng từ khi lớn lên chàng ra ở riêng, chăm lo việc đồng áng, trồng lúa, trồng khoai. → Thân là con vua nhưng phận thì gần gũi với dân thường.

+ Chàng được thần báo mộng gợi ý lấy gạo làm bánh. Từ gợi ý, Lang Liêu đã làm ra hai loại bánh rất ngon và ý nghĩa.

3. Kết quả của cuộc đua tài

- Vua Hùng chọn 2 thứ bánh của Lang Liêu để tế Trời, Đất cùng Tiên Vương, đặt tên là Bánh Chưng và Bánh Giầy.

- Từ đó ta có hai loại bánh này vào ngày lễ Tết.

- Ý nghĩa của 2 loại bánh:

+ Ý nghĩa thực tế: Quý hạt gạo, trọng nghề nông (là nghề gốc của đất nước làm cho nhân dân được ấm no).

+ Ý nghĩa sâu xa: Tượng trời, tượng đất, tượng muôn loài.

+ Hai loại bánh hợp ý vua chứng tỏ tài đức của người có thể nối chí vua.

III. Tổng kết

1. Nội dung

Truyền thuyết vừa giải thích nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy, vừa phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp ở buổi đầu dựng nước với thái độ đề cao lao động, đề cao nghề nông và thể hiện sự thờ kính Trời, Đất, tổ tiên của nhân dân ta.

2. Nghệ thuật

Truyện có nhiều chi tiết nghệ thuật tiêu biểu cho truyện dân gian.