Tại lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Lí Bạch (701- 762), tự là Thái Bạch.

- Quê quán: Lũng Tây, nay thuộc tỉnh Cam Túc.

- Ông là nhà thơ lãng mạn Trung Quốc với trên 1000 bài thơ, ông được gọi là thi tiên.

- Nội dung thơ Lí Bạch rất phong phú với những chủ đề chính là: ước mơ vươn tới lí tưởng cao cả, khát vọng giải phóng cá tính, bất bình với hiện thực tầm thường, thể hiện tình cảm phong phú và mãnh liệt.

- Phong cách thơ Lí Bạch: hào phóng, bay bổng, tự nhiên, tinh tế và giản dị.

- Đặc trưng thơ Lí Bạch: sự thống nhất giữa cái cao cả và cái đẹp.

2. Tác phẩm

a. Hoàn cảnh ra đời

Mạnh Hạo Nhiên (689 – 740) là nhà thơ nổi tiếng phóng khoáng, coi thường công danh, từng treo ấn về ở ẩn. Mạnh Hạo Nhiên và Lí Bạch gặp nhau và trở thành tri âm tri kỉ. Mạnh Hạo Nhiên có việc quay về Dương Châu, hai người chia tay nhau tại Lầu Hoàng Hạc, Lí Bạch làm bài thơ này để tiễn bạn.

b Bố cục

- Phần 1: (Hai câu đầu): Khung cảnh tiễn biệt.

- Phần 2: (Hai câu còn lại): Tâm trạng của tác giả.

II. Đọc - hiểu văn bản

1. Hai câu thơ đầu

- Mối quan hệ không gian được tạo lập bởi ba hình ảnh:

+ Lầu Hoàng Hạc (một thắng cảnh nổi tiếng, biểu tượng cho sự chia li).

+ Thành Dương Châu (nơi bạn nhà thơ sắp đến - một thắng cảnh đô hội phồn hoa).

+ Ở giữa hai địa danh ấy là dòng Trường Giang rộng mênh mông và xa hun hút.

-> Lầu Hoàng Hạc đã gợi buồn, khoảng cách giữa mình với nơi bạn đến còn gợi buồn hơn.

- Mối quan hệ thời gian: Tháng ba - mùa hoa khói. Đó là vào lúc "xuân vừa chín", sông Trường Giang nhộn nhịp hoa khói mùa xuân (hoa khói cũng tượng trưng cho sự phồn hoa của Dương Châu - nơi Mạnh Hạo Nhiên sắp đến).Cảnh vào lúc ấy tuy có gợi lên một chút nhộn nhịp nhưng vẫn không át được nỗi buồn lúc chia li.

- Mối quan hệ con người: Tác giả chỉ dành giới thiệu qua hai chữ “cố nhân”, từ đó gợi ra mối quan hệ gắn bó thân thiết từ lâu giữa bạn với nhà thơ.

- Hai câu thơ đầu đã gợi nên bao nỗi bâng khuâng, xao xuyến, nỗi buồn thầm kín của đôi bạn phải xa nhau. Bạn xuôi dòng Trường Giang về Dương Châu là nơi phồn hoa đô hội, người ở lại cảm thấy lẻ loi, cô đơn. Cuộc chia tay diễn ra bên bờ sông, nhưng nhà thơ lại chọn nơi điểm cao để vọng theo bạn. Lên cao để nhìn xa, để nhìn theo bạn. Nỗi lưu luyến, nỗi buồn biệt li như cùng mở ra trong không gian mênh mông.

2. Hai câu thơ cuối

- Sông Trường Giang là một huyết mạch giao thông chính của miền Nam Trung Quốc. Vào mùa xuân hẳn phải có rất nhiều thuyền bè xuôi ngược. Vậy mà người đưa tiễn chỉ thấy có một cánh buồm lẻ loi (cô phàm) của cố nhân cứ dần dần lùi sâu vào nước xanh mênh mang thăm thẳm. Khung cảnh ấy đã cho thấy sự cô đơn của người ra đi và người đưa tiễn cũng cô đơn, bịn rịn, luyến lưu.

- Duy kiến (chỉ thấy): dòng Trường Giang - dòng sông chứng kiến cảnh biệt ly.

- Bạn đã đi xa, cánh buồm chỉ còn là “nền ảnh” thấp thoáng như hư, như thực. Tiếp theo đó là một dòng sông chảy vào cõi trời - một khoảng không xanh biếc, rợn ngợp. Tất cả những hình ảnh ấy đều góp phần diễn tả cái nhìn dõi trông, sự dùng dằng, lưu luyến của kẻ ở - người đi.

- Tâm trạng của tác giả - người ở lại trở nên bàng hoàng, hẫng hụt. Chẳng một lời nói về tình. Cả bài thơ là tình - tình bằng hữu của Đường thi, tình bạn của con người.

III. Tổng kết

1. Nghệ thuật

- Sự hòa quyện giữa tình và cảnh, giữa tự sự và trữ tình.

- Bài thơ sử dụng bút pháp lãng mạn với lời thơ cô đọng, hàm súc.

- Hình ảnh thơ kì vĩ, mang đậm hồn thơ Lí Bạch.

2. Nội dung

Bài thơ ca ngợi tình bạn chân thành, thắm thiết giữa Lí Bạch và Mạnh Hạo Nhiên cùng tâm trạng lưu luyến khôn xiết của Lí Bạch trong khung cảnh tiễn biệt.