Đề bài : Phân tích hình tượng sông Đà trong tùy bút “Người lái đò sông Đà” của Nguyễn Tuân

ĐỀ PHÁT TRIỂN

TỪ ĐỀ MINH HỌA 2021

CHUẨN CẤU TRÚC
GV biên soạn Cô Châm

ĐỀ THI THỬ THPT QUỐC GIA NĂM 2021

Môn thi thành phần: Ngữ Văn

Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề

Mức độ
 
Chủ đề

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Tổng

Vận dụng thấp

Vận dụng cao

Chủ đề 1: Đọc hiểu (Một văn bản ngoài SGK)
 

Nhận biết thể thơ

Hiểu được nội dung các dòng thơ 

Nêu được tác dụng của biện pháp tu từ

 Liên hệ bản thân 

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ

1
0,5
5%

1
0,75
7,5%

1
0,75
7,5%

1

1,0

10%

4
3.0
30%

Chủ đề 2: Đoạn văn Nghị luận xã hội

Viết được đoạn văn nghị luận xã hội

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ

1

2

20%

1

2

20%

Chủ đề 3: Làm văn Nghị luận về một tác phẩm trong chương trình Ngữ văn 12 - tập 1)
(7.0 điểm)

Xác định vấn đề nghị luận, phạm vi, dẫn chứng, thao tác lập luận chính.
- Nhận biết nét chính về tác giả, tác phẩm

- Hiểu được yêu cầu trọng tâm của đề bài.
- Hiểu được đề tài, cảm xúc chủ đạo, dụng ý NT của tác giả, ý nghĩa chi tiết, hình ảnh, biện pháp NT…

Vận dụng kết hợp kiến thức, kỹ năng, năng lực đọc hiểu văn bản  và cách làm bài nghị luận văn học

Liên hệ vận dụng kiến thức xã hội, văn hóa văn học để bình luận, đánh giá

Số câu
Số điểm
Tỷ lệ

 
1.0
10%

 
1.0
10%

 
2.0
20%

 
1.0
10%

1
7.0
50%

Tổng cộng
Số câu
Số điểm
Tỷ lệ

 
 1
0,5
5%

 
 2
1,5
15%

 
 2
2

30%

 
 1
5.0
50%

 
6
10
100%

Phần

Câu

Nội dung

Điểm

I.

ĐỌC-  HIỂU

3.0

1

Thể thơ: Tự do

0.5

2

-  Qua biện pháp tu từ so sánh: “ta yêu như máu thịt”, “như mẹ cha ta, như vợ như chồng” tác giả khẳng định tình yêu mãnh liệt của mình đối với Tổ quốc.

- Hai dòng thơ cũng là lời nhắn nhủ tới mọi người: hãy yêu đất nước và sống có trách nhiệm với đất nước.

0.5

0,25

3

• Phép điệp ngữ: “hãy yêu”, điệp từ “một”.

• Tác dụng: Tạo nhịp điệu, tăng tính nhạc, góp phần thể hiện cảm xúc vui tươi, tự hào của nhà thơ trước vẻ đẹp của đất nước. Qua phép điệp ngữ, điệp từ cùng các hình ảnh liệt kê: “chiếc cầu vừa mới bắc qua sông”, “hợp tác lúa chiêm vàng óng ả”, “nhà ăn cửa sổ sơn hồng” tác giả đã làm hiện lên một đất nước tươi đẹp, bình dị. Đất nước ấy đang trỗi dậy, đang hồi sinh mạnh mẽ, đất nước gian lao mà anh dũng, vất vả mà đầy lạc quan.

0,25

0,5

4

Gợi ý một số trách nhiệm với đất nước: 

• Yêu Tổ quốc, yêu quê hương, yêu đồng bào và yêu nếp sống văn hóa thủy chung.

• Hiến dâng nhiệt huyết, trí tuệ để xây dựng đất nước.

• Đấu tranh với các thế lực thù địch và luận điệu sai trái.

• Sẵn sàng lên đường khi Tổ quốc cần

1.0

II

Làm văn

7,0

1

Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ của mình về lòng yêu nước của thế hệ trẻ hiện nay.

2,0

a. Đảm bảo cấu trúc đoạn văn nghị luận 200 chữ

         Học sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng -phân-hợp, song hành hoặc móc xích.

 b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận về một vấn đề xã hội: lòng yêu nước của thế hệ trẻ hiện nay.

0,25

0,25

c. Triển khai vấn đề nghị luận

Hs có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau. Có thể triển khai theo hướng sau:

*Nêu vấn đề: Tinh thần yêu nước của nhân dân ta chính là truyền thống quý báu từ bao đời nay. Đặc biệt hơn, lòng yêu nước của thế hệ trẻ ta ngày nay cũng rất xứng với tổ tiên ta ngày trước. 

*Bàn luận:

- Thật vậy, truyền thống yêu nước của dân tộc là một truyền thống quý báu từ bao đời nay của dân tộc và qua việc làm thiết thực, toàn thể người dân Việt Nam ngày nay đang dần kế thừa, phát huy truyền thống ấy. Bằng những việc làm thiết thực cũng như một lòng hướng về Tổ quốc được thể hiện qua những hoạt động mang tầm vóc quốc gia, người Việt Nam đều nhất quán đi theo đường lối của Đảng và nhà nước đề ra cũng như phụng sự cho tổ quốc, thể hiện được tình yêu nước của mình. 

- Trong đó, ta phải đặc biệt kể đến biểu hiện yêu nước tích cực của thế hệ trẻ ngày nay. Đầu tiên, ta có thể nhận thấy rằng, người trẻ ngày nay đang ra sức học tập nhằm phụng sự cho Tổ quốc. Học sinh ở mọi trường học đều đang ra sức thi đua phấn đấu học tập nhằm mang lại vẻ vang cho đất nước, làm giàu cho xã hội. Trên thực tế, những đoàn học sinh giỏi của chúng ta khi ra thi đấu với bạn bè quốc tế đều mang về những giải thưởng lớn và đáng tự hào, làm rạng danh cho dân tộc. Việc làm của các bạn là khẳng định tên tuổi của Việt Nam trên thế giới, góp phần xây dựng đất nước trong thời bình được tiến bộ phát triển hơn. Thứ hai, thế hệ trẻ còn dần thể hiện tình yêu nước của mình bằng những việc làm hết sức thiết thực và tỉnh táo. Nhờ được tuyên truyền và cảnh báo, người trẻ Việt Nam đã dần cảnh giác với các âm mưu gây chia rẽ và kích động của các thế lực thù địch: đi biểu tình,... 

*Bài học: Hãy xây dựng và bảo vệ đất nước này, một đất nước đã chứa đầy xương, đầy máu của ông cha ta, đã chất đầy mồ hôi, nước mắt của dân tộc ta, một đất nước mà ta là một phần trong đó.

1,0

d. Sáng tạo

Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề nghị luận.

0,25

e. Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 

0,25

Câu 2

5.0

Học sinh có thể trình bày theo các cách khác nhau nhưng cần đảm bảo những nội dung sau.

a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận. 

-  Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài.

- Mở bài nêu được vấn đề; Thân bài triển khai được vấn đề; Kết bài kết luận được vấn đề.

0.25

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Vẻ đẹp trữ tình của hình tượng sông Đà qua đoạn trích: “… Tôi có bay tạt ngang qua Sông Đà mấy lần…rồi chốc lại bắn tính và gắt gỏng thác lũ ngay đấy…”

0.25

c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm 

Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo các yêu cầu cơ bản sau:

1.  Giới thiệu về tác giả, tác phẩm, đoạn trích…

0,5

2. Nội dung

1.0

1.0

1. Đoạn văn thứ nhất: “… Tôi có bay tạt ngang qua Sông Đà mấy lần… rồi cứ thế mà phiết vào bản đồ lai chữ”: Vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng của sông Đà nhìn từ trên cao xuống.

• Sông Đà hiện lên với đường nét, tính cách mang linh hồn của một con người: “Từ trên tàu bay mà nhìn xuống Sông Đà, không ai trong tàu bay nghĩ rằng cái dây thừng ngoằn ngoèo dưới chân mình kia lại chính là cái con sông hàng năm và đời đời kiếp kiếp làm mình làm mẩy với con người Tây Bắc và phản ứng giận dỗi vô tội vạ với người lái đò sông Đà. Cũng không ai nghĩ rằng đó là con sông của câu đồng dao thần thoại Sơn Tinh Thủy Tinh “núi cao sông hãy còn dài – năm năm báo oán đời đời đánh ghen”. 

• Sông Đà xinh đẹp như một người con gái kiều diễm: “Con Sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn khói núi Mèo đốt nương xuân”.

• Màu sắc sông Đà thay đổi theo mùa: “Mùa xuân dòng xanh ngọc bích, chứ nước sông Đà không xanh màu xanh canh hến của sông Gâm sông Lô”. “Mùa thu nước sông Đà lừ lừ chín đỏ như da mặt một người bầm đi vì rượu bữa, lừ lừ cái màu đỏ giận dữ ở một người bất mãn bực bội gì mỗi độ thu về.”

2. Đoạn văn thứ hai: “Con Sông Đà gợi cảm…. rồi chốc lại bắn tính và gắt gỏng thác lũ ngay đấy”: Vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng của sông Đà ở góc quan sát gần.

• Sông Đà “gợi cảm” như một “cố nhân”.

• Tác giả nhìn thấy nắng trên sông Đà “loang loáng” như “trẻ con cầm gương chiếu vào mắt người lớn rồi bỏ chạy”.

• Nhà văn say đắm liên tưởng: miếng sáng ấy trên sông lóe lên một màu nắng tháng ba Đường thi: “Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu”.

• Dòng sông ấy sức sống đang dạt dào với “bờ Sông Đà, bãi Sông Đà, chuồn chuồn bươm bướm trên sông Đà”.

• Niềm vui của tác giả khi gặp lại con sông: “Chao ôi, trông con sông vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng”; nó “đằm đằm ấm ấm như gặp lại cố nhân”, sông Đà đã thực sự trở thành người bạn cũ, một tri âm với bao kỷ niệm gắn bó trong quá khứ, bao nhớ thương trong hiện tại, bao chung thủy trong tương lai đến, một cố nhân trái tính mà vẫn có sức hấp dẫn đến lạ kỳ.

3. Nghệ thuật: Đoạn văn đã sử dụng nhiều hình ảnh so sánh, bút pháp nhân hóa, miêu tả, liên tưởng bất ngờ thú vị. Từ ngữ phong phú, sống động, giàu hình ảnh và có sức gợi cảm cao. Sử dụng kiến thức hội hoạ, thơ ca để miêu tả... Con Sông Đà vô tri, dưới ngòi bút của nhà văn đã trở thành một sinh thể có tâm hồn, tâm trạng. Tất cả đã giúp Nguyễn Tuân tái hiện được sức sống mãnh liệt của mỹ nhân sông Đà thơ mộng và trữ tình.

0,5

4. Nhận xét phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân

         - Phong cách nghệ thuật:  độc đáo, tài hoa, uyên bác của một nghệ sĩ suốt đời đi kiếm tìm cái đẹp: Nguyễn Tuân luôn nhìn sự vật ở phương diện thẩm mỹ; Nguyễn Tuân luôn đi tìm cảm hứng mạnh trong sáng tạo nghệ thuật: Tô đậm những cái phi thường để tạo cảm giác mãnh liệt, những ấn tượng đậm nét.

– Nét tài hoa, uyên bác: Ngôn ngữ phong phú, giàu chất hội họa: diễn tả được mọi sắc thái, mọi cung bậc, hình thù, màu sắc của sông Đà. Nguyễn Tuân là “bậc thầy của ngôn từ”” người làm xiếc trên ngôn từ”… Vận dụng kiến thức nhiều bộ môn.

0,75

d. Sáng tạo: Sử dụng ngôn ngữ theo cách thức riêng của bản thân để bàn luận vấn đề và thể hiện suy nghĩ sâu sắc mới mẻ.

0,5

e. Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đúng qui tắc chính tả, dùng từ, đặt câu.

0,25