Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN

(Tản Viên từ phán sự lục – trích Truyền kỳ mạn lục)

Nguyễn Dữ

I. Tìm hiểu chung

1) Tác giả

Nguyễn Dữ (? - ?), sống vào khoảng thế kỉ XVI. Ông xuất thân trong một gia đình khoa bảng, từng đi thi và đã ra làm quan, nhưng không lâu thì lui về ẩn dật.

2) Tác phẩm

- Truyền kì là một thể văn xuôi tự sự thời trung đại phản ánh hiện thực qua các yếu tố kì lạ, hoang đường. Tuy nhiên, đằng sau các chi tiết có tính chất kì lạ, phi hiện thực, người đọc vẫn có thể tìm thấy những vấn đề cốt lõi của hiện thực cũng như quan niệm của tác giả.

   - Tác phẩm rút ra từ Truyền kì mạn lục - một "thiên cổ kì bút" viết bằng chữ Hán, gồm 20 truyện, ra đời vào nửa đầu thế kỉ XVI .

    3. Văn bản:

 - Vị trí: thuộc chương 8 của tập Truyền kì mạn lục.

- Bố cục: 4 phần.

+ P1: “Ngô Tử Văn...ko cần gì cả”

" Giới thiệu nhân vật và hành động đốt đền tà.

+ P2: “Đốt đền xong... khó lòng thoát nạn”

" Tử Văn gặp bách hộ Thôi và Thổ thần.

+ P3: “Tử Văn vâng lời...mất”

" Tử Văn bị bắt, đối chất ở Minh ti trước Diêm Vương, được tha, nhận lời tiến cử làm quan phán sự ở đền Tản Viên.

+ P4: còn lại.

" Cuộc gặp gỡ tình cờ giữa quan phán sự đền Tản Viên và người quen cũ.

" Lời bình của tác giả.

- Chủ đề: Miêu tả người trí thức Tử Văn với tính tình, cương trực, dũng cảm đốt đền, đồng thời làm rõ hành động mạnh mẽ, quyết liệt vạch mặt gian tà trước công lí giành chiến thắng.

II. Đọc - hiểu văn bản

1/Nhân vật Ngô Tử Văn

a/ Cương trực, yêu chính nghĩa : Ngô Tử Văn là người rất khảng khái, "thấy sự tà gian thì không thể chịu được" nên đã đốt đền, trừ hại cho dân ; sẵn sàng nhận chức phán sự đền Tản Viên để thực hiện công lí.

- Tức giận trước việc tác oai tác quái của tên hung thần và hành động châm lửa đốt đền : quyết liệt tuyên chiến với hồn ma tên tướng xâm lược bại trận

       - Cuộc chiến đấu ngay từ đầu đã quyết liệt thể hiện nhân cách kẻ sĩ qua hành động cử chỉ : tức giận nhưng không mất khôn ,anh tắm rửa sạch sẽ rồi châm lửa đất đền  →    Lòng anh trong sáng ,tin vào chính nghĩa

        -  Hồn ma có đe doa ,anh vẫn bình tĩnh tin vào việc chính nghĩa của mình nên

-  Thổ công hổ trợ cuộc chiến đấu của anh nhưng không đáng là bao .Anh chấp nhận cái chết để truy đuổi đến cùng cái ác ,cái gian thể hiện phẩm chất kiên cường ,bất khuất ,ý chí đấu tranh cho chính nghĩa ,khí phách anh hùng của kẻ sĩ đất Việt chân chính

b/ Dũng cảm, kiên cường : không run sợ trước lời đe doạ của hồn ma tướng giặc, chàng vạch mặt tên hung thần ; cãi lại quỷ và tên hung thần họ Thôi, dùng lời lẽ cứng cỏi, không chịu nhún nhường để tâu trình Diêm Vương,...

     -  Tử Văn chỉ là anh học trò mà giờ đây phải đối diện cả thế giới ma quỷ .Con đường đấu tranh thật gian nan nguy hiểm ( Bị gông cùm ,sỉ nhục….) nhưng anh vẫn hiên ngang khẳng khái tuyên bố “ Ngô Soạn này …” ,chàng vạch mặt,tố cáo tội ác của tên gian tà bằng những lời cứng cỏi

c/ Giàu tinh thần dân tộc : đấu tranh đến cùng để diệt trừ hồn ma tên tướng giặc, làm sáng tỏ nỗi oan và phục hồi danh vị cho Thổ thần nước Việt.

Ø  Chiến thắng của Ngô Tử Văn - một kẻ sĩ nước Việt - là sự khẳng định chân lí chính sẽ thắng tà và thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ, quyết tâm đấu tranh đến cùng để bảo vệ công lí và chính nghĩa.

2/ Ngụ ý của tác phẩm : vạch trần bản chất xảo quyệt, hung ác của hồn ma tướng giặc họ Thôi ; phơi bày thực trạng bất công, thối nát của xã hội đương thời và nhắn nhủ hãy đấu tranh đến cùng chống lại cái ác, cái xấu.

3/ Lời bình ở cuối truyện đề cao bản lĩnh của kẻ sĩ.

-  Vạch trần bản chất xảo quyệt, hung ác của hồn ma tướng giặc họ Thôi;

   -  Phơi bày hiện thực đầy rẫy những bất công, thối nát của xã hội đương thời. Những hiện tượng tiêu cực ở cõi âm chính là hình chiếu của xã hội đương thời.

 + Tệ nạn mê tín dị đoan.

 + Tham ô, hối lộ.

ð Là kẻ sĩ, biết đấu tranh đến cùng để chống lại cái xấu, cái ác. Chỉ có đấu tranh dũng cảm mới đem lại phần thắng cho chính nghĩa.

-  Bài học :

+ Nhìn nhận cách sống: Công bằng và hạnh phúc chỉ đến khi người chính trực biết đấu tranh với cái xấu, cái ác, sự gian tà.

+ Niềm tin vào lẽ phải: Chính bao giờ cũng thắng tà.

=> Lẽ phải, công lí không lệ thuộc vào số lượng người hai phái chính - tà. Bè cánh xấu xa chỉ tồn tại nhất thời. Chính nghĩa tất thắng. Miễn là người quân tử phải có ý chí và không ngại sự thiệt hại đến bản thân mình.

III.Tổng kết

1) Nghệ thuật

- Xây dựng cốt truyện giàu kịch tính, kết cấu chặt chẽ.

- Dẫn dắt truyện khéo léo, nhiều chi tiết gây sự chú ý, hấp dẫn.

- Cách kể chuyện và miêu tả sinh động, hấp dẫn.

- Sử dụng nhiều yếu tố kì ảo, nhưng vẫn mang những nét hiện thực.

2) Ý nghĩa văn bản

Chuyện chức phán sự đền Tản Viên đề cao những người trung thực, ngay thẳng, giàu tinh thần dân tộc đồng thời khẳng định niềm tin vào công lí, chính nghĩa của nhân dân ta.