Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của La Phông-ten. -- H.Ten

I. Tìm hiểu chung

1.Tác giả

 - Hi-pô-lit Ten (H.Ten) (1828-1893).

- Là một triết gia- sử gia- nhà nghiên cứu văn học Pháp, viện sĩ Viện Hàn lâm Pháp.

2. Tác phẩm

a. Xuất xứ

- Công trình nghiên cứu nổi tiếng của ông: La Phông-ten và thơ ngụ ngôn của ông, 1853.

- Phương thức biểu đạt: Nghị luận.

b. Bố cục 

Văn bản được chia làm 2 phần:

+ Phần 1: (từ đầu đến “tốt bụng thế”): Hình tượng con cừu trong bài thơ La Phông-ten.

+ Phần 2 (còn lại): Hình tượng chó sói trong thơ La Phông-ten.

- Nhận xét: Trong cả hai phần, tác giả đều lập luận bằng cách dẫn ra những dòng viết về 2 con vật ấy của nhà khoa học Buy-phông để đối chiếu so sánh.

+ Con cừu: “Chính vì sự sợ hãi ấy...bị chó xua đi”

+ Chó sói: “Chó sói bị thù ghét...chết rồi thì vô dụng”.

- Nghị luận theo trình tự 3 bước:

+ Dưới ngòi bút của La Phông-ten.

+ Dưới ngòi bút của Buy-phông.

+ Dưới ngòi bút của La Phông-ten.

=> Tác giả đã nhờ La Phông-ten tham gia mạch nghị luận của ông, vì vậy bài văn nghị luận trở nên sinh động hơn.

II. Đọc - hiểu văn bản

1. Chó sói và cừu dưới con mắt nhà khoa học.

- Cừu: Vì sợ hãi mà hay tụ tập thành bầy. Chỉ một tiếng động nhỏ bất thường... chúng nháo nháo co cụm lại sợ sệt, lại còn hết sức đần độn vì không biết tránh nỗi nguy hiểm...muốn bắt chúng di chuyển... phải cần có một con đầu đàn... bị gã chăn cừu thôi thúc hặc bị chó xua đi. Tóm lại, đó là một loài vật nhút nhát, đần độn.

- Chó sói: Thù ghét mọi sự kết bạn bè...Nhiều chó sói tụ hội với nhau nhằm để tấn công một con vật to lớn... khi đã xong xuôi, chúng quay về với sự lặng lẽ và cô đơn của chúng.Tóm lại bộ mặt lấm lét, dáng vẻ hoang dã, tiếng hú rùng rợn, mùi hôi gớm ghiếc, bản tính hư hỏng...nó thật đáng ghét, lúc sống thì có hại, chết rồi thì vô dụng.

-> Tóm lại, dưới con mắt nhà khoa học, chó soi chỉ là một con vật hung dữ, đáng ghét.

*Nhận xét:

- Bằng cái nhìn chính xác của nhà khoa học để nêu lên những đặc tính cơ bản của chúng.

- Không nhìn nhận từ góc độ tình cảm (vì đặc trưng của khoa học là chính xác, chân thực, cụ thể).

- Không nói đến sự thân thương của loài cừu vì không chỉ loài vật này có “tình cảm như tình mẫu tử thân thương”.

- Không nhắc đến sự bất hạnh của loài chó sói vì: Đấy không phải đặc trưng cơ bản của nó mọi nơi mọi lúc.

2. Hình tượng cừu trong thơ La Phông-ten

- Tác giả đã đặt chú cừu non bé bỏng vào hoàn cảnh đặc biệt: đối mặt với chó sói bên dòng suối.

- Dựa vào nét tính cách đặc trưng của loài cừu: nhút nhát.

 Khắc họa tính cách qua:

- Thái độ.

- Ngôn ngữ.

- Đặc điểm vốn có của loài cừu: hiền lành, nhút nhát, không hại ai.

Gặp chó sói:

- Cừu gọi : “bệ hạ”, xưng “kẻ hèn này”.

- Ra sức thanh minh cho mình chứng tỏ vô tội:

+ Không uống nước ở dòng suối.

+ Không nói xấu sói vì chưa ra đời.

+ Không có anh em.

-> Thế nhưng cừu vẫn bị sói tha vào rừng ăn thịt. Ý thức là kẻ yếu nên hết sức nhún nhường tới mức nhút nhát.

- La Phông-ten viết về loài cừu sinh động như vậy là nhờ có trí tưởng tượng phóng khoáng và tình yêu thương loài vật.

- Là cách sáng tác phù hợp với đặc điểm của chuyện ngụ ngôn- nhân hóa con cừu non là có suy nghĩ, nói năng, hành động giống con người, khác với cách viết của Buy Phông.

2. Hình tượng chó sói trong thơ La Phông-ten

- Chó sói xuất hiện kiếm cớ gây sự với cừu non bên dòng suối:

+ Làm đục nước nguồn trên (dù cừu uống nước nguồn dưới).

+ Nói xấu ta năm ngoái (dù khi đó cừu còn chưa sinh).

+ Anh của cừu nói xấu (dù cừu chỉ có một mình).

- Chó sói đói meo gầy giơ xương đi kiếm mồi. Gặp chú cừu non đang uống nước - muốn ăn thịt nhưng giấu tâm địa, kiếm cớ bắt tội, trừng phạt cừu.

- Lời nói của sói thật vô lý. Đó là lời lẽ của kẻ gian ngoan, xảo trá, ỷ mạnh bắt nạt kẻ yếu.

- Dựa trên đặc tính săn mồi của sói: ăn tươi, nuốt sống những con vật bé nhỏ, yếu hơn mình (giống như nhận xét của Buy Phông).

- Chó sói được nhân hóa dưới ngòi bút phóng khoáng của tác giả.

- Sói đáng ghét bởi nó gian xảo, hống hách, bắt nạt kẻ yếu, là một bạo chúa.

- La Phông-ten kể về điều đó: “Trộm cướp nhưng khốn khổ và bất hạnh, chỉ là một gã vô lại, luôn đói dài và luôn bị ăn đòn..”

“Dạ trống không, sói chợt tới nơi,

Đói, đi lảng vảng, kiếm mồi,

Thấy chiên, động dại bời bời thét vang”

- Buy Phông:

+ Đối tượng: loài cừu và sói chung.

+ Cách viết: Nêu lên những đặc tính cơ bản một cách chính xác.

+ Mục đích: Làm cho người đọc thấy rõ đặc tính cơ bản của hai loài cừu và sói.

- La Phông-ten:

+ Đối tượng:Một con cừu non, một con sói đói meo gầy giơ xương.

+ Cách viết: Dựa trên một số đặc tính cơ bản của loài vật, đồng thời nhân hóa loài vật như con người.

+ Mục đích: Xây dựng hình tượng nghệ thuật (cừu non đáng thương, Sói độc ác, đáng ghét).

III.Tổng kết

1. Nghệ thuật

- Ngòi bút phóng khoáng, vận dụng đặc trưng của thể loại thơ ngụ ngôn.

- Sử dụng biện pháp nhânn hóa.

2. Nội dung

Bằng cách so sánh hình tượng con cừu và con chó sói trong thơ ngụ ngôn La Phông-ten với những dòng viết về hai con vật ấy của nhà khoa học Buy Phông, tác giả nêu bật đặc trưng của sáng tác nghệ thuật.