Bài 8. Đồ thị quãng đường - thời gian

I. ĐỒ THỊ QUÃNG ĐƯỜNG – THỜI GIAN

Để biểu diễn quãng đường theo thời gian của người đi xe đạp trên đường thẳng, ta có thể làm như sau:

Trên giấy kẻ ô, vẽ hai tia vuông góc với nhau tại một điểm (hai trục). Trục nằm ngang ghi giá trị thời gian theo giờ, mỗi cạnh của ô vuông nằm trên trục này tương ứng với khoảng thời gian 1 giờ. Trục thẳng đứng ghi giá trị của quãng đường theo kilômét, mỗi cạnh của ô vuông nằm trên trục này tương ứng với quãng đường 15 kilômét. Vạch gốc của trục thời gian ghi thời gian bắt đầu của chuyển động.

Nối các điểm xác định quãng đường ứng với thời gian, ta được đường biểu diễn quãng đường theo thời gian của người đi xe đạp và được gọi là đồ thị quãng đường thời gian (hình 8.1).

Tương tự như vậy, ta cũng có thể biểu diễn chuyển động thẳng của các vật khác bằng đồ thị quãng đường - thời gian.

II. TÌM QUÃNG ĐƯỜNG TỪ ĐỒ THỊ QUÃNG ĐƯỜNG – THỜI GIAN

Hình 8.2 là đồ thị quãng đường - thời gian của một vật chuyển động. Từ đồ thị này, ta có thể tìm quãng đường vật đi được trong một khoảng thời gian nào đó.

Ví dụ, muốn biết sau 2 giây vật đi được quãng đường bằng bao nhiêu ta làm như sau: Trên trục nằm ngang tìm giá trị thời gian là 2 giây. Đoạn thẳng vuông góc với trục nằm ngang đi qua giá trị 2 giây cắt đồ thị tại điểm A. Đoạn thẳng nằm ngang từ A cắt trục thẳng đứng ở vị trí 6 m. Giá trị này là quãng đường đi được của vật sau thời gian 2 giây.

III. TỐC ĐỘ VÀ AN TOÀN GIAO THÔNG

Tốc độ có mối liên hệ với số vụ tai nạn giao thông và mức độ ảnh hưởng lên người và xe khi xảy ra va chạm giao thông. Theo Tổ chức Y tế thế giới – WHO, chỉ cần giảm tốc độ 5% thì số tai nạn giao thông nghiêm trọng sẽ giảm 30%. Khi giảm tốc độ thì hậu quả tai nạn gây ra cho người và xe sẽ giảm. Hình 8.4 cho thấy tốc độ của ô tô ảnh hưởng đến tỉ lệ rủi ro của người đi bộ.

Chính vì vậy để đảm bảo an toàn, người lái xe cần chủ động điều chỉnh tốc độ của xe cho phù hợp với tình hình giao thông thực tế; đặc biệt trong điều kiện thời tiết xấu như trời mưa, có sương mù, mặt đường trơn trượt, đường có địa hình quanh co, đèo dốc, tầm nhìn hạn chế,...

Tốc độ của xe càng lớn thì quãng đường từ lúc phanh đến lúc xe dừng càng dài nên càng cần nhiều thời gian hơn để dừng xe lại. Chính vì thế, khi lái xe trên đường, người lái xe cần phải điều khiển tốc độ xe để giữ khoảng cách an toàn với xe chạy liền trước xe của mình sao cho khi xe phía trước dừng đột ngột sẽ không bị va chạm. 

Khi điều khiển xe tham gia giao thông trên đường, để đảm bảo an toàn, người lái xe phải điều khiển tốc độ không được vượt quá tốc độ tối đa cho phép. Tốc độ này phụ thuộc vào từng loại dường và xe tham gia giao thông.