Bài 6: Truyền và biến đổi chuyển động

1. TRUYỀN CHUYỂN ĐỘNG

- Nguồn chuyển động từ vật dẫn thường được truyền tới các bộ phận khác (vật bị dẫn) để thực hiện chức năng hoặc thay đổi tốc độ của sản phẩm.

- Có 2 loại truyền chuyển động thông dụng:

+  Truyền động đai.

+ Truyền động ăn khớp.

1.1. Truyền động ăn khớp

a. Cấu tạo

- Có 2 loại truyền động ăn khớp:

+ Truyền động bánh răng.

+ Truyền động xích.

b. Nguyên lí làm việc

- Tỉ số truyền i được xác đinh bởi công thức:

i =  ${\displaystyle \frac{n_1}{n_2}}$​​ =  ${\displaystyle \frac{Z_2}{Z_1}}$​​

- Trong đó:

Z₁​: số răng bánh dẫn hoặc đĩa dẫn (1).

n₁​: tốc độ quay của bánh dẫn hoặc đĩa dẫn (1).

Z₂​: số răng bánh bị dẫn hoặc đĩa bị dẫn (1).

${}_{}$

${}_{}$n₂​: tốc độ quay của bánh bị dẫn hoặc đĩa bị dẫn (1).

1.2. Truyền động đai

a. Cấu tạo

- Cấu tạo gồm 3 bộ phận: bánh dẫn, bánh bị dẫn và dây đai.

b. Nguyên lí làm việc

- Tỉ số truyền i được xác đinh bởi công thức:

i = ${\displaystyle \frac{n_1}{n_2}}$​​  =  ${\displaystyle \frac{D_1}{D_2}}$  hay n2 = n₁​ ✖ ${\displaystyle \frac{D_1}{D_2}}$​​

- Trong đó:

D₁​: đường kính của bánh dẫn 1.

n₁​: tốc độ quay của bánh dẫn 1.

D₂​: đường kính của bánh bị dẫn 2.

n₂​: tốc độ quay của bánh bị dẫn 2.

i = 1: tốc độ quay của bánh dẫn và bánh bị dẫn bằng nhau.

i > 1: bánh dẫn quay nhanh hơn bánh bị dẫn và ngược lại.

2. BIẾN ĐỔI CHUYỂN ĐỘNG

- Là từ một chuyển động ban đầu biến đổi thành các chuyển động khác.

- Có 2 loại biến đổi chuyển động:

+ Cơ cấu tay quay con trượt.

+ Cơ cấu tay quay con lắc.

2.1. Cơ cấu tay quay con trượt

a. Cấu tạo

- Gồm 4 bộ phận chính:

+ Tay quay.

+ Thanh truyền.

+ Con trượt.

+ Giá đỡ.

b. Nguyên lí làm việc

- Khi tay quay (1) quay quanh trục A, đầu B của thanh truyền chuyển động tròn, làm cho con trượt (3) chuyển động tịnh tiến qua lại trên giá đỡ (4).

- Nhờ đó chuyển động tròn của tay quay được biến thành chuyển động tịnh tiến qua lại của con trượt.

2.2. Cơ cấu tay quay thanh lắc

- Biến chuyển động quay thành chuyển động lắc và ngược lại.

a. Cấu tạo

- Gồm có 4 bộ phận chính:

+ Tay quay.

+ Thanh truyền.

+ Thanh lắc.

+ Giá đỡ.

b. Nguyên lí làm việc

- Khi tay quay AB quay đều quanh trục A thông qua thanh truyền BC, làm thanh lắc CD lắc qua lắc lại quanh trục D một góc xác định.

3. THÁO LẮP VÀ TÍNH TỈ SỐ TRUYỀN CỦA MỘT SỐ BỘ TRUYỀN VÀ BIẾN ĐỔI CHUYỂN ĐỘNG

3.1. Chuẩn bị

- Thiết bị: mô hình các bộ truyền và biến đổi chuyển động.

- Dụng cụ: kìm, tua vít, mỏ lết,...

3.2. Nội dung

– Tháo lắp các bộ truyền và biến đổi chuyển động.

– Tính tỉ số truyền của các bộ truyền động.

3.3. Yêu cầu kĩ thuật

- Tháo lắp được bộ truyền và biến đổi chuyển động đảm bảo đúng cấu trúc.

- Mô hình sau khi lắp chuyển động nhẹ, êm.

- Tính được tỉ số truyền của bộ truyền động.

3.4. Tiến trình thực hiện

Quy trình tháo lắp và tính tỉ số truyền của bộ truyền động

* Tháo lắp các bộ truyền động:

- Bước 1. Tháo bộ truyền động.

- Bước 2. Lắp cụm bánh dẫn.

- Bước 3. Lắp dây xích hoặc dây đai vào bánh dẫn.

- Bước 4. Lắp cụm bánh bị dẫn vào bộ truyền động.

* Tính tỉ số truyền của bộ truyền động:

- Bước 1. Đếm số răng của bánh dẫn và bánh bị dẫn.

- Bước 2. Tính tỉ số truyền.