Bài 51. Sự phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất

I. Các giai đoạn phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất

1. Sự phát sinh sự sống trên Trái Đất theo quan điểm hiện đại

a) Giai đoạn tiến hoá hoá học

- Trong những điều kiện thích hợp, từ các nguyên tố C, H, O, N của các phân tử vô cơ có trong bầu khí quyển của Trái Đất nguyên thuỷ đã tổng hợp nên các chất có hai nguyên tố, sau đó hình thành những phân tử hữu cơ đơn giản như amino acid, nucleotide, carbohydrate, lipid. 

- Từ các chất hữu cơ đơn giản hình thành những hợp chất hữu cơ phức tạp như RNA, DNA, protein và phospholipid.

b) Giai đoạn tiến hoá tiền sinh học

- Hình thành lớp màng kép: Những hợp chất phospholipid với cấu trúc thích hợp có thể tạo nên lớp màng phospholipid kép, là tiền thân của màng tế bào.

- Hình thành tế bào sơ khai.

- Xuất hiện các phân tử có khả năng tự sao chép làm vật liệu di truyền.

2. Sự phát triển sự sống trên Trái Đất theo quan điểm hiện đại

a) Xuất hiện sinh vật nhân thực từ sinh vật nhân sơ

- Sự xuất hiện sinh vật nhân sơ: Từ các tế bào sơ khai, dưới tác động của chọn lọc tự nhiên, tiến hoá hình thành nên các cơ thể đơn bào đơn giản, đó là các tế bào sinh vật nhân sơ.

- Sự xuất hiện sinh vật nhân thực: Từ tế bào nhân sơ đầu tiên tiến hoá ra các dạng cơ thể nhân sơ khác như vi khuẩn quang hợp, vi khuẩn hiếu khí, cổ khuẩn,... và các dạng cơ thể nhân thực.

b) Sự xuất hiện sinh vật đa bào và đa dạng hoá sinh vật đa bào

- Sự xuất hiện sinh vật đa bào: Một số sinh vật nhân thực đơn bào cộng sinh với nhau đã tiến hoá thành dạng đa bào. Sinh vật đa bào đầu tiên xuất hiện là tảo nhỏ, sống cách ngày nay khoảng 1,8 tỉ năm.

- Sự đa dạng hoá của sinh vật đa bào: Trong quá trình hình thành và tồn tại, Trái Đất liên tục biến đổi, dẫn đến khí hậu của Trái Đất đôi khi bị biến đổi mạnh. Sự biến đổi mạnh mẽ của khí hậu đã dẫn đến những đợt tuyệt chủng hàng loạt các loài và sau đó là một giai đoạn tiến hoá, phát sinh các loài mới từ những sinh vật sống sót có đặc điểm thích nghi.

II. Sự phát sinh loài người

- Quá trình phát sinh loài người theo các bằng chứng hoá thạch và phân tử tới nay trải qua một số giai đoạn chính sau: