Bài 5 : Trung Quốc thời phong kiến - Phần 1

BÀI 5. TRUNG QUỐC THỜI PHONG KIẾN

1. Chế độ phong kiến thời Tần - Hán

a. Sự thành lập xã hội cổ đại Trung Quốc

Sự hình thành xã hội cổ đại Trung Quốc

- Cuối thời Xuân Thu - Chiến Quốc (thế kỉ VIII - thế kỉ III TCN), ở Trung Quốc, diện tích sản xuất mở rộng, sản lượng, năng suất tăng. Do đó, xã hội có sự biến đổi, hình thành các giai cấp mới: địa chủ và nông dân. 

+ Địa chủ : quan lại có nhiều ruộng đất, trở thành địa chủ. Có cả những nông dân giàu có cũng biến thành địa chủ. 

+ Nông dân bị phân hoá : môt số người giàu trở thành giai cấp bóc lột; (địa chủ), những nông dân giữ được ruộng đất gọi là nông dân tự canh; những người không có ruộng đất phải nhận ruộng của địa chủ để cày cấy và nộp tô ruộng đất gọi là nông dân lĩnh canh. Nông dân đều phải nộp thuế, đi lao dịch cho nhà nước.

- Quan hệ bóc lột địa tô của địa chủ với nông dân lĩnh canh thay cho quan hệ cũ và xã hội phong kiến được hình thành.

b. Sự hình thành nhà Tần - Hán:

- Năm 221 - TCN, nhà Tần đã thống nhất Trung Quốc, vua Tần tự xưng là Tần Thủy Hoàng.

- Lưu Bang lập ra nhà Hán 206 - 220 TCN.

Đến đây chế độ phong kiến Trung Quốc đã được xác lập.

c. Tổ chức bộ máy nhà nước thời Tần - Hán:

* Bộ máy nhà nước:

- Ở TW: Hoàng đế có quyền tuyệt đối, bên dưới có thừa tướng, thái úy cùng các quan văn, võ.

- Ở địa phương: Quan thái thú và Huyện lệnh

* Tuyển dụng quan lại chủ yếu là hình thức tiến cử.

* Chính sách xâm lược của nhà Tần - Hán: xâm lược các vùng xung quanh, xâm lược Triều Tiên và đất đai của người Việt cổ.

2. Sự phát triển chế độ phong kiến dưới thời Đường

a. Về kinh tế:

+ Nông nghiệp: chính sách quân điền, áp dụng kỹ thuật canh tác mới, chọn giống,... dẫn tới năng suất tăng.

+ Thủ công nghiệp và thương nghiệp phát triển thịnh đạt: có các xưởng thủ công (tác phường) luyện sắt, đóng thuyền.

+ Hình thành “con đường tơ lụa” buôn bán với bên ngoài

=> Kinh tế thời Đường phát triển cao hơn so với các triều đại trước.

b. Về chính trị:

- Từng bước hoàn thiện chính quyền từ TW xuống địa phương, thêm chức Tiết độ sứ.

- Tuyển dụng quan lại bằng thi cử (bên cạnh cử con em thân tín xuống các địa phương).

- Mâu thuẫn xã hội dẫn đến khởi nghĩa nông dân thế kỷ X khiến cho nhà Đường sụp đổ

Nhà Đường tiếp tục chính sách xâm lược: Nội Mông, Tây Vực, Triều Tiên, An Nam... lãnh thổ được mở rộng.

3. Trung Quốc thời Minh – Thanh.

a. Trung Quốc thời Minh ( 1368 – 1644)

* Kinh tế:

- Thực hiện nhiều biện pháp nhằm khôi phục và phát triển kinh tế.

- Đầu thế kỷ XVI, xuất hiện mầm mống nền kinh tế TBCN.

+ TCN : Các xưởng thủ công lớn.

               Quan hệ chủ - thợ làm thuê

+ NN:      Bao mua sản phẩm

+ TN:     Xuất hiện những nhà buôn lớn.

               Thành thị được mở rộng,đông đúc.

* Chính trị:

- Xây dựng chế độ quân chủ chuyên chế tập quyền.

- Tăng cường phong tước, ban cấp đất đai cho con cháu hoàng tộc, công thần.

- Mở rộng bành trướng ra bên ngoài.

* Xã hội:

- Giai đoạn đầu và giữa: đời sống nhân dân được cải thiện.

- Cuối triều đại: + Nạn chiếm ruộng đất.

                   +  Sưu cao, tô dịch nặng nề

--> Đời sống nhân dân cực khổ ---> mâu thuẫn xã hội sâu sắc.

=> Khởi nghĩa nông dân.

b. Trung Quốc thời Nhà Thanh ( 1644 – 1911) 

* Đối nội:  - Áp bức dân tộc.

                  - Mua chuộc địa chủ người Hán.

* Đối ngoại: 

- Tiếp tục chính sách bành trướng lãnh thổ

- Thi hành chính sách “bế quan tỏa cảng”. 

=> Nhà Thanh sụp đổ năm 1911

4. Văn hóa Trung Quốc thời phong kiến

a. Tư tưởng:

- Nho giáo: 

+ Người khởi xướng: Khổng Tử

+ Thời Tống: Nho giáo phát triển.

+ Là công cụ của giai cấp thống trị.

+ Về sau, Nho giáo trở nên lỗi thời, lạc hậu và kìm hãm sự phát triển của xã hội

- Phật giáo:

+ Thịnh hành, nhất là thời Đường, Tống. Các nhà sư Trung Quốc sang Ấn Độ tìm hiểu giáo lí của đạo Phật, các nhà sư Ấn Độ đến Trung Quốc truyền đạo.

+ Kinh Phật được dịch, in ra chữ Hán ngày một nhiều, chùa chiền được xây dựng ở các nơi.

b. Sử học:

- Thời Tần – Hán: Trở thành lĩnh vực khoa học độc lập: Bộ sử kí của Tư Mã Thiên.

-  Thời Đường: thành lập Quốc sử quán.

- Thời Minh- Thanh: có những tác phẩm nổi tiếng

c. Văn học:

+ Văn học là lĩnh vực nổi bật của văn hoá Trung Quốc. Thơ ca dưới thời Đường có bước phát triển nhảy vọt, đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật, với những thi nhân mà tên tuổi còn sống mãi đến ngày nay, tiêu biểu nhất là Đỗ Phủ, Lý Bạch, Bạch Cư Dị...

+ Ở thời Minh - Thanh, xuất hiện loại hình văn học mới là "tiểu thuyết chương hồi" với những kiệt tác như Thuỷ hử của Thi Nại Am, Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung...

d. Khoa học – kĩ thuật:

+ Nhiều thành tựu rực rỡ trong các lĩnh vực Toán học, Thiên văn, Y học...

+ Người Trung Quốc có rất nhiều phát minh, trong đó có 4 phát minh quan trọng, có cống hiến đối với nền văn minh nhân loại là giấy, kĩ thuật in, la bàn và thuốc súng.

e. Nghệ thuật: + Đạt được những thành tựu nổi bật với những công trình như : Vạn lí trường thành, Cung điện cổ kính, những bức tượng Phật sinh động.

🡺 đạt được những thành tựu rực rỡ và có ảnh hưởng sâu rộng đến nền văn hóa thế giới và Việt Nam.