Bài 39: Môi trường và tài nguyên thiên nhiên

1. Môi trường

a. Khái niệm và đặc điểm

Khái niệm:

- Bao gồm các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo có quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người.

- Có ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống, kinh tế, xã hội, sự tồn tại và phát triển của con người và tài nguyên.

Đặc điểm:

- Môi trường sống của con người là tổng hợp những điều kiện bên ngoài có ảnh hưởng tới đời sống và phát triển của con người gồm:

+ Môi trường tự nhiên: nước, đất, không khí, sinh vật…

+ Môi trường xã hội: Quan hệ giữa con người với con người (luật lệ, phong tục…)

+ Môi trường nhân tạo: Các yếu tố do con người tạo ra (đô thị, cơ sở hạ tầng…)

- Môi trường có quan hệ mật thiết và tác động qua lại với con người

b. Vai trò

- Là không gian sống của con người

- Là nguồn cung cấp tài nguyên cho sản xuất và đời sống con người

- Nơi chứa đựng chất thải ra con người tạo ra

- Nơi lưu trữ và cung cấp thông tin

2. Tài nguyên thiên nhiên

a. Khái niệm và đặc điểm

- Khái niệm: Là toàn bộ giá trị vật chất có trong tự nhiên mà con người có thể khai thác, chế biến, phục vụ cuộc sống.

- Đặc điểm:

+ Phân bố không đồng đều theo không gian.

+ Tài nguyên có giá trị cao thường hình thành trong quá trình lâu dài.

+ Tài nguyên đa dạng.

- Phân loại:

+ Tài nguyên thiên nhiên vô hạn: Tài nguyên có thể tự tái tạo liên tục mà không phụ thuộc vào tác động của con người (mặt trời, gió, thủy triều…)

+ Tài nguyên thiên nhiên hữu hạn, gồm: tài nguyên có thể tái tạo, có thể tự duy trì hoặc bổ sung liên tục nếu sử dụng hợp lí, thông minh: Nước, đất…; tài nguyên không thể tái tạo: tốc độ tiêu thụ của con người vượt qua tốc độ tái tạo: Than, dầu mỏ…

b. Vai trò của tài nguyên thiên nhiên

- Là nguồn lực quan trọng của quá trình sản xuất

- Là cơ sở tích lũy vốn và phát triển ổn định

+ Một số quốc gia rút ngắn quá trình tích lũy vốn bằng cách khai thác tài nguyên thô để bán.

+ Sự giàu có về tài nguyên thiên nhiên giúp các quốc gia ít lệ thuộc vào quốc giá khác, tạo cơ hội kinh tế phát triển ổn định.