Bài 22 : Tình hình kinh tế ở các thế kỷ XVI - XVIII

1. Tình hình nông nghiệp ở các thế kỷ XVI - XVIII

- Từ cuối thế kỷ XV đến nửa đầu thế kỷ XVII, ruộng đất ngày càng tập trung vào tay tầng lớp địa chủ quan lại. Nhà nước không quan tâm đến sản xuất. Mất mùa, đói kém xảy ra liên miên. Cuộc sống của nông dân khổ cực, họ đã nổi dậy đấu tranh.

- Từ nửa sau thế kỷ XVII, tình hình chính trị ổn định, nông nghiệp ở Đàng Trong và Đàng Ngoài phát triển:

+ Ruộng đất ở cả 2 đàng mở rộng, nhất là ở Đàng Trong.

+ Thủy lợi được củng cố, kinh nghiệm được đúc kết qua thực tế sản xuất.

+ Giống cây trồng càng phong phú.

+ Kinh nghiệm sản xuất được đúc kết.

- Ở cả 2 Đàng chế độ tư hữu ruộng đất phát triển, ruộng đất ngày càng tập trung trong tay địa chủ.

2. Sự phát triển của thủ công nghiệp.

- Nghề thủ công cổ truyền tiếp tục phát triển đạt trình độ cao: dệt, gốm, rèn sắt, đúc đồng, làm đồ trang sức.

- Một số nghề mới xuất hiện như: khắc in bản gỗ, làm đường trắng, làm đồng hồ, làm tranh sơn mài.

- Khai mỏ - một ngành quan trọng rất phát triển ở Đàng Trong và Đàng Ngoài.

- Các làng nghề thủ công xuất hiện ngày càng nhiều như làm giấy, gốm sứ, nhuộm vải …..

- Nét mới trong kinh doanh: ở các đô thị thợ thủ công đã lập phường hội, vừa sản xuất vừa bán hàng.

3. Sự phát triển của thương nghiệp.

* Nội thương: ở các thế kỷ XVI - XVIII buôn bán trong nước phát triển:

- Chợ làng, chợ huyện phát triển, xuất hiện làng buôn và trung tâm buôn bán.

- Buôn bán lớn (buôn chuyến, buôn thuyền) xuất hiện.

- Buôn bán giữa miền xuôi và miền ngược phát triển, thóc gạo ở Gia Định được đem ra các dinh miền Trung để bán ….

* Ngoại thương phát triển mạnh.

- Thuyền buôn các nước Bồ Đào Nha, Hà Lan, Pháp, Anh đến VN buôn bán  tấp nập:

+ Bán vũ khí, thuốc súng, len dạ, bạc, đồng…..

+ Mua: tơ lụa, đường gốm, nông lâm sản.

- Thương nhân nhiều nước đã tụ hội lập phố xá, cửa hàng buôn bán lâu dài.

- Giữa thế kỉ XVIII ngoại thương suy yếu dần do chế độ thuế khóa của nhà nước ngày càng phức tạp.

- Nguyên nhân phát triển:

+ Do chính sách mở cửa của chính quyền Trịnh Nguyễn.

+ Do phát kiến địa lý tạo điều kiện giao lưu Đông-Tây thuận lợi.

- Đến giữa thế kỷ XVIII, ngoại thương suy yếu dần.

4. Sự hưng khởi của các đô thị

- Thế kỷ XVI-XVIII, nhiều đô thị mới hình thành phát triển hưng thịnh ở miền Bắc và miền Nam.

+ Thăng Long – Kẻ Chợ với 36 phố phường trở thành đô thị lớn của cả nước.

+ Những đô thị mới như: Phố Hiến (Hưng Yên), Hội An (Quảng Nam), Thanh Hà (Phú Xuân – Huế) trở thành những nơi buôn bán sầm uất.

- Đầu thế kỷ XIX, do chính sách hạn chế ngoại thương, hạn chế giao lưu giữa các vùng của chính quyền phong kiến, đô thị suy tàn dần.