Bài 18. Nhà Hồ và cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Minh (1400-1407)

1. Nhà Hồ thành lập

 - Cuối thế kỉ XIV, nhà Trần suy yếu, không chăm lo phát triển kinh tế, nạn mất mùa xảy ra thường xuyên. Các cuộc khởi nghĩa nông dân nổ ra.

- Năm 1400, Hồ Quý Ly phế truất vua Trần và lên ngôi vua lập ra nhà Hồ, đổi tên nước thành Đại Ngu => nhà Hồ được thành lập.

2. Cải cách của Hồ Quý Ly

a. Nội dung cải cách    

- Hồ Qúy Ly đã thực hiện nhiều chính sách và biện pháp cải cách trên mọi lĩnh vực:

* Chính trị - Hành chính:

+ Thống nhất bộ máy hành chính từ trung ương đến địa phương. Đặt chức An phủ sứ ở các lộ để quản mọi việc trong phủ, châu, huyện.

+ Thông qua thi cử, tuyển chọn người đỗ đạt, bổ nhiệm làm quan.

+ Dời đô về thành An Tôn (thành Tây Đô,Thanh Hóa)

* Kinh tế, tài chính:

+ Ban hành tiền giấy (Thông bảo hội sao). Lần đầu tiên tiền giấy sử dụng ở Việt Nam.

+ Ban hành chính sách hạn nô và hạn điền.

+ Ban hành chính sách thuế mới.

* Quân sự, quốc phòng:

+ Chỉnh đốn quân đội, xây dựng tuyến phòng thủ, xây thành Đa Bang, thành An Tôn,...

+ Chế tạo nhiều vũ khí mới: Súng thần cơ, cổ lâu thuyền,...

* Văn hóa, giáo dục:

+ Chấn chỉnh lại Phật giáo (bắt nhà Sư dưới 50 tuổi hoàn tục), đề cao Nho giáo thực dụng.

+ Lần đầu tiên dùng chữ Nôm để chấn hưng văn hóa dân tộc. Dịch sách chữ Hán sang chữ Nôm, khuyến khích sáng tác thơ bằng chữ Nôm.

b. Tác động của cải cách đến đời sống xã hội thời Hồ

- Tác động tích cực:

+ Góp phần giải quyết khủng hoảng xã hội cuối thời Trần.

+ Loại bỏ bớt những quý tộc bất tài, bổ sung đội ngũ Nho sĩ mới, có thực tài vào bộ máy nhà nước.

+ Hạn chế tập trung ruộng đất và tăng cường sức mạnh quân sự đất nước. Đặt biệt lĩnh vực văn hóa - giáo dục có nhiều tiến bộ, mang tính dân tộc.

- Tác động tiêu cực: cải cách của Hồ Quý Ly còn nhiều hạn chế, có cải cách chưa triệt để như chính sách hạn nô.

3. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Minh (1406-1407)

a. Cuộc xâm lược của quân Minh và thất bại của nhà Hồ

- Cuối thế kỉ XIV, nhận thấy nước ta rơi vào khủng hoảng. Nhà Minh chuẫn bị lực lượng xâm lược nước ta.

- Tháng 11/1406 lấy cớ  Phù Trần, diệt Hồ hơn 20 vạn quân Minh do Trương Phụ, Mộc Thạnh chỉ huy tiến vào nước ta.

- Sau thất bại ở biên giới, nghĩa quân nhà Hồ lui về thành Đa Bang (Ba Vì, Hà Nội) cố thủ.

- Tháng 1/1407 nhiều trận chiến ác liệt diễn ra trước thành Đa Bang và thất thủ, Đông Đô sau đó cũng bị chiếm. Quân nhà Hồ rút về cố thủ ở Tây Đô.

- Tháng 6/1407 Hồ Qúy Ly và các con bị bắt => cuộc kháng chiến của nhà Hồ chống quân Minh thất bại.

b. Nguyên nhân thất bại

- Do những chính sách của nhà Hồ không được nhân dân ủng hộ.

- Không đề ra đươc đường lối kháng chiến đúng đắn, quá chú trọng phòng tuyến quân sự và lực lượng quân đội chính quy.