Quan sát hình 41.1, nêu tên một số loài sinh vật có trong quần xã và mối quan hệ giữa quần xã sinh vật với môi trường sống.
Bài 41: Hệ sinh thái
Mở đầu (SGK Cánh diều - Trang 188)
Thảo luận (1)
Câu hỏi 1 (SGK Cánh diều - Trang 189)
Quan sát hình 41.2, nêu các thành phần cấu trúc cơ bản của hệ sinh thái và mối quan hệ giữa các thành phần này.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiCấu trúc cơ bản của 1 hệ sinh thái gồm 2 thành phần chính: Thành phần vô sinh, thành phần hữu sinh
- Thành phần vô sinh: các đặc điểm, yếu tố môi trường sống
- Thành phần hữu sinh:
+ Sinh vật sản xuất: Các sv có khả năng tự tổng hợp chất hữu cơ - tảo, thực vật
+ Sinh vật tiêu thụ: Các sv không có khả năng tự tổng hợp chất hữu cơ - đông vật ăn thực vật, động vật ăn động vật, động vật ăn tạp
+ Sinh vật phân giải: Các sv có khả năng phân giải các chất hữu cơ tự nhiên hoặc từ xác sv thành các chất vô cơ đơn giản hơn - vi khuẩn phân giải, nấm, giun đất,...
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Câu hỏi 2 (SGK Cánh diều - Trang 189)
Lấy ví dụ cho mỗi kiểu hệ sinh thái và cho biết các thành phần của hệ sinh thái đó theo mẫu bảng sau:
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiHệ sinh thái đầm Lập An
Thành phần vô sinh: nước, ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, xác sinh vật chết
Thành phần hữu sinh: tôm, cua, hến, ngao, ốc,...
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Câu hỏi 3 (SGK Cánh diều - Trang 190)
Vẽ chuỗi thức ăn có các loài sinh vật sau: diều hâu, cỏ, châu chấu, ếch, rắn.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiCỏ \(\rightarrow\) Châu chấu \(\rightarrow\) Ếch \(\rightarrow\) Rắn \(\rightarrow\) Diều hâu
(Trả lời bởi 𝓗â𝓷𝓷𝓷)
Câu hỏi 4 (SGK Cánh diều - Trang 190)
Liệt kê một số chuỗi thức ăn có trong hình 41.4. Các chuỗi thức ăn đó có mắt xích nào chung?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiCây xanh -> Chuột -> Cú -> Vi sinh vật
Cây xanh -> Chuột -> Rắn -> Cú -> Nấm
Cây xanh -> Chuột -> Rắn -> Linh miêu -> Sư tử -> Vi sinh vật
Cây xanh -> Chuột -> Linh miêu -> Sư tử -> Nấm
Cây xanh -> Thỏ -> Linh miêu -> Sư tử -> Vi sinh vật
Mặt xích chung: Vi sinh vật, nấm, linh miêu, chuột, rắn, cú
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Luyện tập (SGK Cánh diều - Trang 190)
Lấy ví dụ về lưới thức ăn trong tự nhiên.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải
Câu hỏi 5 (SGK Cánh diều - Trang 191)
Nêu ý nghĩa của tháp sinh thái.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiXem xét và đánh giá mức độ hiệu quả dinh dưỡng của mỗi bậc dinh dưỡng trong hệ sinh thái (qua tháp năng lượng, tháp số lượng, tháp sinh khối)
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Câu hỏi 6 (SGK Cánh diều - Trang 191)
Hãy xác định tên của ba loại tháp trong hình 41.5 và giải thích.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTháp số lượng - Hình đầu tiên (đơn vị có số lượng trên một đơn vị thể tích/diện tích)
Tháp sinh khối - Hình ở giữa (đơn vị là khối lượng/ sinh khối trên một đơn vị thể tích/diện tích)
Tháp năng lượng - Hình cuối cùng (đơn vị là năng lượng trên một đơn vị thể tích/diện tích)
(Trả lời bởi Thanh An)
Câu hỏi 7 (SGK Cánh diều - Trang 191)
Quan sát hình 41.6, mô tả quá trình trao đổi vật chất và chuyển hóa năng lượng trong hệ sinh thái.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTham khảo!
Quá trình trao đổi vật chất và chuyển hóa năng lượng trong hệ sinh thái xảy ra giữa các sinh vật trong quần xã và giữa quần xã với môi trường thông qua chu trình vật chất và dòng năng lượng:
- Trong hệ sinh thái, các chất vô cơ từ môi trường ngoài truyền vào cơ thể sinh vật, qua các mắt xích của chuỗi và lưới thức ăn (sinh vật sản xuất → sinh vật tiêu thụ → sinh vật phân giải) rồi trả lại môi trường.
- Nguồn năng lượng trong hệ sinh thái phần lớn được lấy từ năng lượng ánh sáng mặt trời. Năng lượng từ ánh sáng mặt trời được truyền vào quần xã ở mắt xích đầu tiên là sinh vật sản xuất, sau đó truyền theo một chiều qua các bậc dinh dưỡng, năng lượng giảm dần do sinh vật sử dụng và trả lại môi trường dưới dạng nhiệt.
(Trả lời bởi Thanh An)
Câu hỏi 8 (SGK Cánh diều - Trang 192)
Quan sát hình 41.7, vận dụng những hiểu biết của bản thân, hãy nêu đặc điểm, ý nghĩa của mỗi hệ sinh thái.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTham khảo!
Đặc điểm, ý nghĩa của mỗi hệ sinh thái:
- Hệ sinh thái rừng Cúc Phương:
+ Đặc điểm: Là hệ sinh thái rừng nhiệt đới gió mùa, xanh quanh năm, có quần thể động, thực vật vô cùng phong phú và đa dạng. Thảm thực vật Cúc Phương với ưu thế là rừng trên núi đá vôi, có thể hình thành nên nhiều tầng tán, nhưng do địa hình dốc nên tầng tán thường không liên tục. Là nơi sinh sống của nhiều loài thú, chim, bò sát, lưỡng cư và hàng ngàn loài côn trùng, trong đó có nhiều loài nằm trong sách đỏ Việt Nam.
+ Ý nghĩa: Hệ sinh thái rừng Cúc Phương là nơi dự trữ nguồn gene phong phú, bảo vệ các loài sinh vật, điều hòa khí hậu, bảo vệ đa dạng sinh học; đồng thời, cũng là nơi tham quan du lịch tạo sự phát triển kinh tế bền vững.
- Hệ sinh thái biển Nha Trang:
+ Đặc điểm: Là nơi có độ đa dạng sinh học cao, là nơi cư trú của nhiều loài san hô, cá cảnh biển và các loài hải sản. Các loài thực vật, tảo, rong biển cũng góp phần tạo nên đa dạng sinh học.
+ Ý nghĩa: Hệ sinh thái biển Nha trang là nơi dự trữ nguồn gen phong phú, có vai trò quan trọng đối với tự nhiên và con người: tham gia điều hòa khí hậu, là nơi sống của nhiều loài sinh vật, cung cấp nhiều sản phẩm có giá trị cho con người; đồng thời, cũng là nơi tham quan du lịch tạo sự phát triển kinh tế bền vững.
- Hệ sinh thái nông nghiệp vùng đồng bằng sông Cửu Long:
+ Đặc điểm: Là nơi canh tác đa dạng nhưng chủ yếu dựa trên nền lúa, đây là hệ sinh thái được duy trì dưới tác động thường xuyên của con người.
+ Ý nghĩa: Hệ sinh thái nông nghiệp vùng đồng bằng sông Cửu Long có vai trò rất quan trọng trong sản xuất nông nghiệp tạo ra lương thực, thực phẩm và cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp tạo đà cho sự phát triển kinh tế; ngoài ra, hệ sinh thái này cũng có vai trò quan trọng trong bảo vệ đa dạng sinh học,…
(Trả lời bởi Thanh An)