Bài 4. Khách quan và công bằng.

Hướng dẫn giải

a. Việc làm thể hiện sự khách quan của Ngô Sĩ Liên trong câu chuyện: Đánh giá công tâm những nhược điểm của hai bộ quốc sử dù cho hai bộ sử đó được viết bởi những nhà sử học tiền bối mà ông rất kính nể.

Việc làm của Ngô Sĩ Liên thể hiện tinh thần khách quan, công bằng trong việc đánh giá, nhìn nhận sự vật, sự việc

b.

Ví dụ về khách quan: Trong một cuộc họp công ty, khi đánh giá hiệu quả công việc của nhân viên, người quản lý dựa trên số liệu thực tế và kết quả công việc cụ thể thay vì cảm tính hay quan hệ cá nhân.

Nhận xét: Hành động của người quản lý thể hiện công bằng trong đánh giá, tạo động lực cho nhân viên làm việc hiệu quả hơn, môi trường làm việc trở nên lành mạnh.

Ví dụ về thiếu khách quan: Trong một bài báo, nhà báo viết bài phê bình một sản phẩm mà không thử nghiệm thực tế, chỉ dựa vào thông tin từ một nguồn duy nhất và không kiểm chứng.

Nhận xét: Việc làm của nhà báo thể hiện sự thiếu khách quan, có thể dẫn đến việc cung cấp thông tin sai lệch, làm mất lòng tin của độc giả, gây thiệt hại cho nhà sản xuất và người tiêu dùng.

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)

Hướng dẫn giải

Cả Hà và Ninh đều nói đúng. Vì với góc nhìn của mỗi bạn sẽ thấy các chữ số khác nhau.

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)

Hướng dẫn giải

Ca dao Việt Nam luôn ẩn chứa những bài học sâu sắc về đạo đức và cách ứng xử trong cuộc sống. Câu ca dao “Thương nhau củ ấu cũng tròn / Ghét nhau đến quả bồ hòn cũng méo” không chỉ thể hiện tình cảm yêu ghét của con người mà còn ẩn chứa một bài học về sự khách quan và công bằng trong cách nhìn nhận và đánh giá sự việc.

Khách quan là việc nhìn nhận sự việc, con người một cách trung thực, không bị chi phối bởi cảm xúc, định kiến hay lợi ích cá nhân. Công bằng là đối xử, đánh giá mọi người và mọi việc một cách đúng đắn, không thiên vị, bất kể đối tượng đó có mối quan hệ như thế nào với mình. Khách quan và công bằng là những giá trị đạo đức quan trọng, giúp chúng ta đưa ra những quyết định chính xác và hợp lý.

Trong câu ca dao, hình ảnh "củ ấu" và "quả bồ hòn" được sử dụng để minh họa cho sự thiên vị trong cách nhìn nhận sự việc. "Củ ấu" vốn có hình dáng xấu xí nhưng trong mắt người thương yêu, nó vẫn được nhìn nhận là "tròn". Ngược lại, "quả bồ hòn" dù tròn trịa nhưng trong mắt người ghét bỏ, nó lại trở nên "méo". Điều này cho thấy khi có tình cảm cá nhân xen vào, sự nhìn nhận và đánh giá dễ dàng bị méo mó, không còn khách quan và công bằng.

Khi thiếu khách quan và công bằng, chúng ta dễ dàng bị cảm xúc chi phối, dẫn đến những quyết định sai lầm và bất công. Điều này không chỉ gây thiệt hại cho những người bị đối xử không công bằng mà còn ảnh hưởng đến chính người ra quyết định. Một môi trường làm việc, học tập hay gia đình không công bằng sẽ dẫn đến sự bất mãn, mâu thuẫn và chia rẽ.

Câu ca dao “Thương nhau củ ấu cũng tròn, ghét nhau đến quả bồ hòn cũng méo” đã gửi gắm một thông điệp sâu sắc về tầm quan trọng của sự khách quan và công bằng trong cuộc sống. Để xây dựng một xã hội công bằng và văn minh, mỗi người cần học cách nhìn nhận sự việc một cách trung thực, không để cảm xúc cá nhân chi phối, và đối xử với mọi người một cách công bằng, đúng đắn. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể tạo ra một môi trường sống và làm việc lành mạnh, nơi mà mọi người đều có cơ hội phát triển và đóng góp vào sự tiến bộ chung.

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)

Hướng dẫn giải

a. Những biểu hiện thể hiện sự khách quan

- Trước khi lên đường, Bác chỉ đạo chia đều các đồ vật vào ba chiếc ba lô, tránh việc một người phải vác quá nặng.

- Bác đã hỏi lại hai đồng chí xem đồ đạc đã được chia đều chưa, thể hiện sự quan tâm và có sự kiểm soát để đảm bảo mọi người đều được đối xử công bằng

- Khi Bác nhận thấy ba lô của mình nhẹ hơn, Bác đã đề nghị hai đồng chí san đều đồ đạc vào các ba lô

Ý nghĩa của những việc làm: Thể hiện sự công bằng trong công việc, không phân biệt địa vị, chức quyền

b. Ví dụ về công bằng: Trong một lớp học, giáo viên chia nhóm cho học sinh thảo luận về chủ đề bài học. Mỗi nhóm có cơ hội được trình bày ý kiến và đóng góp nhằm làm rõ chủ đề.

Nếu giáo viên không đảm bảo mỗi nhóm được xử lý công bằng và có cơ hội trình bày ý kiến của mình, có thể sẽ có những nhóm cảm thấy bị loại trừ hoặc bị áp đặt ý kiến của những nhóm mạnh mẽ. Điều này sẽ gây ra cảm giác bất mãn và thiếu sự hài lòng trong lớp học, ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần làm việc và hiệu suất học tập của học sinh.

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)

Hướng dẫn giải

Trường hợp	Khách quan	Thiếu khách quan	Công bằng	Thiếu công bằng
A. Bạn M bình chọn cho một bộ phim mới chỉ vì đây là bộ phim của đạo diễn nổi tiếng		M bình chọn không dựa trên chất lượng của bộ phim mà chỉ vì đạo diễn nổi tiếng, điều này không phản ánh đúng giá trị của bộ phim		Việc bình chọn chỉ vì đạo diễn nổi tiếng là thiếu công bằng đối với các bộ phim khác có chất lượng nhưng không có sự nổi tiếng của đạo diễn.
B. Dù biết có người chăm làm, có người lười làm, nhưng để động viên mọi người làm việc, Giám đốc công ty vẫn quyết định thưởng cho tất cả mọi người như nhau		Quyết định thưởng cho tất cả mọi người như nhau không phản ánh đúng thực tế làm việc của từng cá nhân.		Thưởng đều cho tất cả mọi người dù có sự chênh lệch về nỗ lực và hiệu suất làm việc là thiếu công bằng đối với những người chăm chỉ và làm việc hiệu quả hơn.
C. Chị H không thừa nhận sáng kiến kinh nghiệm của một đồng nghiệp vì không thích họ		Chị H để cảm xúc cá nhân ảnh hưởng đến việc đánh giá sáng kiến, không dựa trên giá trị thực tế của sáng kiến.		Việc không thừa nhận sáng kiến chỉ vì không thích đồng nghiệp là thiếu công bằng và không tôn trọng công sức của người khác.
D. Ông B thường dùng rất nhiều cách thức khi tuyển dụng nhân sự cho công ty (đánh giá qua hồ sơ, qua thi tuyển, phỏng vấn trực tiếp,…) nhằm tuyển được đúng người phù hợp với công việc	Ông B sử dụng nhiều phương thức đánh giá khác nhau, đảm bảo nhìn nhận toàn diện về ứng viên.		Quy trình tuyển dụng được thiết lập để đảm bảo mỗi ứng viên đều có cơ hội được đánh giá công bằng dựa trên nhiều khía cạnh khác nhau.
E. Anh K thường viết bài đưa tin về các vụ tai nạn giao thông dựa trên quan sát hiện trường và những suy luận của bản thân	Việc dựa trên quan sát hiện trường có phần khách quan vì anh K nhìn thấy trực tiếp sự việc.	Nếu chỉ dựa trên suy luận của bản thân mà không có bằng chứng cụ thể hoặc ý kiến của các bên liên quan, bài viết của anh K có thể thiếu khách quan.		Việc dựa trên suy luận cá nhân mà không có cơ sở rõ ràng có thể dẫn đến việc đưa tin sai lệch, gây bất công cho những người liên quan trong vụ tai nạn.

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)

Hướng dẫn giải

a. Nếu là N, em sẽ:

- Kiểm tra lại toàn bộ các tiêu chí, điểm số, và lỗi vi phạm mà lớp mình đã mắc phải trong tháng 11.

- Gặp gỡ lớp trưởng và giáo viên chủ nhiệm để nêu ra những sai sót mà lớp đã mắc phải và hỏi vì sao lớp mình không bị trừ điểm.

- Nếu nhận thấy có sự thiếu công bằng hoặc sai sót trong việc chấm điểm, em sẽ đề nghị giáo viên chủ nhiệm hoặc ban thi đua của trường xem xét lại kết quả thi đua của lớp mình và các lớp khác để đảm bảo tính công bằng.

Giải thích: Việc làm này nhằm đảm bảo rằng mọi lớp đều được đánh giá một cách công bằng và minh bạch.

b. Việc làm của anh T là thiếu khách quan và công bằng. Với vai trò là người phân công công việc, anh T phải đảm bảo rằng mọi nhân viên trong phân xưởng đều được đối xử bình đẳng, không thiên vị bất kỳ ai, kể cả vợ của mình.

Nếu là người trong phân xưởng, em sẽ:

- Trình bày quan điểm với anh T rằng việc phân công công bằng là rất quan trọng để duy trì sự đoàn kết và tinh thần làm việc của toàn bộ phân xưởng.

- Nếu anh T không thay đổi cách làm việc, em sẽ đề nghị tổ chức một buổi họp nhóm giữa các thành viên trong phân xưởng để cùng nhau thảo luận và đưa ra các giải pháp phân công công bằng hơn.

- Nếu sau các bước trên mà tình hình không được cải thiện, em sẽ báo cáo vấn đề này lên cấp trên hoặc bộ phận nhân sự của nhà máy.

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)

Hướng dẫn giải

Tham khảo: câu chuyện về Hoàng Thái hậu Từ Dũ

Hoàng Thái hậu Từ Dũ (hay Từ Dụ) là vợ của vua Thiệu Trị và là mẹ vua Tự Đức. Có lần, trong dòng họ của bà có người lặn lội từ Gò Công ra kinh đô, dựa vào tình gia tộc ruột thịt, cầu xin bà nhờ vua Tự Đức chiếu cố cho làm thị vệ. Trước lời cầu xin ấy, bà ôn tồn bảo: "Người trong dòng họ của ta, chớ lo là không làm quan được, chỉ sợ bất tài mà thôi. Không có tài, ta có thể giúp cho ít lương tiền chăm lo học tập để tiến thân về sau. Chứ không có công lao đóng góp gì trong việc nước mà bỗng nhiên vào làm thị vệ, được ban chức tước như vậy hóa ra người cùng trong dòng tộc phải ra làm quan hết hay sao?".

Trước những lời thấu tình đạt lí như thế, nhưng người này vẫn năn nì mãi. Bà thẳng thắn từ chối và bảo với vua Tự Đức: "Người trong họ của mẹ không có công lao gì thì không được ban chức tước. Hễ ai phạm pháp thì cũng bị nghiêm trị như thường để giữ kỉ cương phép nước”. Với quan điểm rõ ràng như vậy, về sau, những người thân thích mới thôi cầu cạnh bà.

(Lê Minh Quốς, 2009, Các vị nữ danh nhân Viêt Nam, NXB Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh, trang 92)

(*) Bài học rút ra: cần rèn luyện thái độ nhịn nhận, đánh giá sự vật, hiện tượng khách quan, công bằng, bảo vệ lẽ phải.

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)

Hướng dẫn giải

- Những khó khăn em có thể gặp phải khi phê phán những biểu hiện không khách quan, công bằng:

+ Gây mâu thuẫn, rạn nứt một số mối quan hệ.

+ Một số người muốn lợi dụng hành động “phê phán những biểu hiện không khách quan, công bằng” để: công kích cá nhân; gây rối, làm suy giảm tinh thần đoàn kết nội bộ…

- Đề xuất cách khắc phục:

+ Xây dựng các mối quan hệ xã hội trong sáng, lành mạnh.

+ Luôn giữ thái độ công tâm, không vụ lợi cá nhân khi thực hiện phê phán, đấu tranh với các hành vi không khách quan, công bằng.

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)

Hướng dẫn giải

Việc làm	Kết quả, ý nghĩa	Việc làm	Cách khắc phục
- Nghiêm túc xếp hàng khi đi mua hàng hóa	- Thể hiện lối ứng xử văn minh, tôn trọng người khác.	- Bình chọn cho một bộ phim vì có thần tượng của mình tham gia diễn xuất.	- Trước khi bầu chọn, cần nghiên cứu, xem xét kĩ các tiêu chí đánh giá; - Thực hiện đánh giá một cách công tâm, không thiên vị
- Khách quan trong việc bầu chọn ban cán sự lớp (lớp trưởng, lớp phó, bí thư,…)	- Bầu chọn được những bạn học sinh có năng lực phù hợp để đảm nhận các công việc của lớp,…	- Vì thấy đa số các bạn ủng hộ ý kiến của bạn T nên em cũng ủng hộ.	- Đưa ra quan điểm riêng (không phụ thuộc vào ý kiến của đa số) khi nhìn nhận, đánh giá các sự vật, hiện tượng.

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)

Hướng dẫn giải

a. Nhận xét lời nói, hành động của các nhân vật

Trường hợp 1:

- Bạn N có lời nói và hành động hợp lí và khoa học. Việc xây dựng mẫu phiếu khảo sát thực tế sẽ giúp báo cáo có tính chính xác cao và phản ánh đúng thực trạng

- Bạn K có hành động và quan điểm chưa đúng đắn. Việc lấy tư liệu trên mạng xã hội có thể thiếu chính xác dẫn đến kết luận không khoa học.

Trường hợp 2:

- Việc tranh giành với chị họ của bạn M là hành động không tốt. Điều này thể hiện sự thiếu chia sẻ và hòa hợp trong quan hệ gia đình

- Việc chị họ nhường M theo yêu cầu của bà là biểu hiện của lòng yêu thương và sự nhường nhịn. Tuy nhiên, nếu điều này diễn ra thường xuyên, chị họ có thể cảm thấy không công bằng

- Bà của M yêu cầu chị họ nhường M vì em ở xa lâu ngày mới về là hợp lí từ quan điểm tình cảm. Tuy nhiên hành động này về lí chưa hoàn toàn phù hợp, thể hiện sự thiếu công bằng

b. Nếu là N, em sẽ thuyết phục K như sau: "K, mình hiểu là lấy tư liệu trên mạng xã hội có vẻ nhanh và tiện lợi, nhưng mình nghĩ rằng việc khảo sát thực tế sẽ giúp chúng ta có những số liệu chính xác và đáng tin cậy hơn. Điều này không chỉ giúp báo cáo của chúng ta chân thực và thuyết phục, mà còn giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tình trạng môi trường tại địa phương. Việc trực tiếp đi quan sát và thu thập số liệu cũng là một cơ hội để chúng ta học hỏi và trải nghiệm thực tế. Mình tin rằng với phương pháp này, báo cáo của chúng ta sẽ có giá trị hơn rất nhiều."

c. Đề xuất cách giải quyết khúc mắc giữa bạn M và chị họ

- Cả hai nên cùng thống nhất, phân chia thời gian và đồ chơi, đồ ăn một cách hợp ló

- Khi xảy ra mâu thuẫn, cả hai nên ngồi lại và nói chuyện thẳng thắn với nhau về mong muốn và nhu cầu của mình.

- Cả M và chị họ cần học cách chia sẻ và nhường nhịn lẫn nhau.

- Bà nên hướng dẫn cả hai cách chia sẻ và giải quyết mâu thuẫn một cách công bằng, không nên thiên vị ai.

(Trả lời bởi Nguyễn Quốc Đạt)