Làng Phương Chiểu quê em nằm dọc theo con đê sông Hồng, kéo dài đến hơn hai cây số. Giáp chân đê là một đầm sen bát ngát đang độ nở hoa, tạo nênmột khung cảnh tuyệt vời. Người dân làng em dù đi đâu xa cũng luôn nhớ về đầm sen ấy, bởi nó được coi như một mảnh hồn làng.
Hằng năm, cứ vào đầu mùa hè là hoa sen bắt đầu nở. Sen lan ra che kín mặt đầm, lá sen to xoè rộng, có cái nằm ngay trên mặt nước, có cái nhô cao lên như những chiếc dù xanh. Những búp sen vươn cao khỏi tầng lá xanh thẫm, hướng thẳng lên trời. Hoa sen nở từ từ trong vài ngày. Lúc đã nở hết, bông sen xoè những cánh mỏng và mịn như lụa, màu hồng tươi. Chính giữa là chiếc gương sen hình tròn được bao quanh bằng một lớp nhuỵ vàng, thơm ngát. Nhiều bông hoa đã tàn, chỉ còn lại đài sen màu xanh ngọc, trong chứa đầy hạt non. Giữa hè, hoa sen nở rộ, một màu hồng trải rộng ngút tầm mắt, hương sen ngào ngạt theo gió bay xa.
Chiều chiều, chúng em cột trâu vào những gốc dứa dại dưới chân đê, sát bên bờ đầm cho trâu gặm cỏ. Rồi mỗi đứa một chiếc diều, thi nhau thả xem diều ai bay cao hơn. Mặt đê rộn rã tiếng nô đùa. Phía Tây, - mặt trời đang xuống dần. Đỉnh núi Ba Vì sừng sững ln trên nền trời đỏ sẫm.
Nô đùa chán, chúng em kéo nhau xuống đầm sen để tắm. Nước trong và mát, lại thoang thoảng hương sen, rất dễ chịu. Trên mặt đầm, hơn chục chiếc thuyền thúng của các bà các chị đi hái hoa sen nhẹ nhàng len lách giữa những đám sen dày đặc. Hoa sen hái về được bó thành từng chục bằng lạt rơm và được bao kín bằng lá sen tươi. Sáng sớm mai, hoa sen làng em sẽ có mặt khắp các chợ nội ngoại thành của Thủ đô Hà Nội.
Cây sen rất có ích cho đời sống con người. Hoa sen cắm trong bình, trưng bày nơi phòng khách rất đẹp, rất sang. Nhuỵ sen ướp trà thành thứ trà sen nổi tiếng. Hạt sen nấu chè, làm mứt đều ngon. Lá sen tươi gói cốm làng Vòng, buộc bằng sợi rơm nếp vàng óng, xuất hiện mỗi độ thu về nhắc nhở rằng Tết Trung thu sắp đến.
Hoa sen đẹp một vẻ đẹp trong trắng. Hương sen thơm một mùi thơm thanh khiết. Nhiều người yêu hoa sen bởi hoa sen Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn. Câu ca dao: Trong đầm gì đẹp bàng sen, Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng đã trỏ nên thân thuộc, gần gũi với mỗi người dân đất Việt.
Chắc hẳn ai cũng từng nghe câu thơ nổi tiếng: “Tháp Mười đẹp nhất bông sen/ Việt Nam đẹp nhất có tên Bác Hồ”. Hoa sen là loài hoa đặc trưng của dân tộc Việt Nam, chính vì vậy khắp mọi nơi, cả ở vùng nông thôn hay chốn thành thị đông đúc cũng có những đầm sen rất đẹp. Và không phải đâu xa, gần nơi em ở cũng có một đầm sen đẹp như thế.
Đầm sen của xóm em không rộng lắm, nhưng sen mọc rất dày. Sen thuộc loài thân mềm. Đầm sen thường rất nhiều bùn, tuy vậy nhưng mặc dù nằm sâu tận dưới đáy bùn nhưng ngó sen vẫn trắng tinh, ngó sen có vị ngọt mát vậy nên là một món ăn rất ngon vào mùa hè. Thân của loài cây này rất mềm, rỗng bên trong nên rất dễ gãy. Lá sen có màu xanh và khá to, hình dáng gần như là hình tròn, và có một tính chất đặc biệt là không thấm nước giống như lá của cây khoai môn. Những hạt mưa rơi xuống trôi tuột và đọng lại ở giữa lá, lá sen có rất nhiều đường gân mọc đều thành một khung hình tròn. Hồi bé mỗi khi trời mưa, chạy mưa chạy qua đầm sen ngắt vội một lá chụp lên đầu, lá sen trở thành chiếc ô nhân tạo của chúng em.Chắc ai cũng biết cốm lúa mới thơm ngon, người ta làm cốm và cũng dùng lá sen để gói lại. Hoa sen thường nở vào cuối mùa hạ và đầu mùa thu, mùa thu mùa tựu trường cũng là lúc hoa sen nở, mỗi khi đi học ngang qua đó là một lần được ngắm vẻ đẹp của cả đầm sen. Hoa sen có nhiều cánh, khi chưa nở thì chụm lại, lúc nở thì xòe rộng ra, để lộ nhị vàng bên trong. Hoa sen có hai loại: hoa sen trắng và hoa sen đỏ nhưng không phải là đỏ tươi mà gần giống như màu mận chín. Hoa sen trắng mang một vẻ đẹp tinh khiết, tao nhã, còn hoa sen đỏ mang một vẻ đẹp đậm đà. Hoa sen có mùi thơm thoang thoảng, còn có một thức uống được xem như là đặc sản mà có sự góp phần của hoa sen đó là “chè sen” hay chính là chè ướp với cánh hoa sen. Loại chè này uống rất thơm và ngon được dùng làm quà biếu trong những ngày lễ tết.
Được một thời gian, hoa sen tàn, những cánh hoa rụng hết, phần nhị bên trong dần dần hình thành bát sen, đúng như tên gọi bát sen thật giống một cái bát, bên trong cái bát ấy là hạt sen. Hạt sen ăn cũng rất ngon, đồng thời còn được sử dụng trong các món chè, để kho với thịt và cũng là một vị không thể thiếu của thuốc bắc. Những lần đi học về sớm, chúng em rủ nhau xuống ngắt hoa sen về cắm bình để ở nhà, mặc dù biết là việc này xóm em cấm nhưng vẫn ngắt trộm. Đầm sen thường rất sâu nên chúng em chỉ dám bẻ những bông hoa ở gần bờ mà không dám ra xa vì sợ nguy hiểm. Xem trong ti vi người ta muốn lấy hoa sen phải có thuyền, một người trèo thuyền và một người bẻ hoa. Hoa sen cũng giống như rất nhiều loài hoa khác chỉ có mùa riêng của nó, hêt mùa, thường là vào mùa đông đầm sen lụi dần chỉ còn những thân cây khô nhô lên mặt nước. Ai cũng nhớ và mong sớm qua mùa đôn, đến mùa xuân ấm áp để những lá sen đầu tiên ngoi lên khỏi mặt nước và tiếp tục một mùa sen mới.
Đầm sen thật đẹp, đẹp từ lá sen đến hoa sen rồi bát sen, lá và bát sen màu xanh như làm nền cho những bông sen trắng nổi lên như một bức tranh thật hài hòa về màu sắc. Nhớ tới loài hoa này không ai có thể quên những câu thơ này:
“Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”.
Ngay giữa làng quê tôi có một đầm sen rất to và đẹp. Vào những ngày hè oi ả, chúng tôi thường rủ nhau ra hái sen, nô đùa cùng những cánh sen. Đầm sen đã để lại trong tôi nhiều kí ức về tuổi thơ.
Đầm sen giữa làng tôi là nơi lý tưởng để mọi người ngồi hóng mát, bởi trong làn gió thoang thoảng có mùi thơm dìu dịu của hương sen. Hương thơm thoang thoảng của hương sen làm cho người ta cảm thấy khoan khoái lạ thường. Lũ trẻ con chúng tôi thường trốn ngủ trưa ra đây nô đùa.
Trong đầm có rất nhiều sen, lá sen to, xanh đu đưa theo từng làn gió. Những buổi trời mưa, chúng tôi thường ngắt những lá sen làm thành những chiếc ô che đầu tuyệt vời của chúng tôi. Sáng sớm những giọt sương còn đọng lại trên lá được ánh nắng chiếu vào long lanh như những hạt ngọc mà ông trời ban tặng cho làng Sen của em. Lá sen vàng nằm sát mặt nước. Thân sen vươn lên mặt nước khoảng vài tất. Thấp thoáng giữa màu xanh của lá là những đóa hoa. Hoa sen hồng, sen trắng, hoa sen đỏ đậm (bông súng). Có bông đã nở xòe, những tầng cánh phô ra đúa nhị vàng, tỏa hương ngào ngạt. Có bông mới đang nụ chúm chím, e ấp, kín đáo. Lại có những đài sen đã rụng hết cánh, chỉ trơ lại cái đài sen to bằng cái bát con chứa bên trong hàng trăm nhị sen bùi bùi. Thân sen chìm trong làn nước mát. Ngó sen trắng ngần, cắm sâu xuống lớp bùn lâu niên đen quánh. Thiên nhiên thật kì diệu khi sinh ra một loài hoa, một loài cây như cây sen, hoa sen - bạn tâm tình của con người Việt Nam. Lá sen gói cốm thì đã mang cả hương vị mùa hè, nắng gió, hương vị đồng quê, xanh mướt bọc lấy, ôm lấy hạt lúa non thanh, dẻo bùi. Trà sen - ướp tim sen, pha bằng nước mưa tinh khiết đọng trên la sen, hoặc nước mưa trong bể, pha bằng nước mưa tinh khiết đọng trên lá sen, hoặc nước mưa trong bể, trong chum sành trong văn vắt, đã trở thành thứ nước giải khát đặc biệt Việt Nam. Hoa se thanh cao đẹp đẽ. Mỗi người xa quê không thể nào quên ao sen quê nhà.
Sen lá loài hoa thật thanh cao, tuy sống gần bùn nhưng nó vẫn tỏa hương thơm mát, quyến rũ. Mỗi khi rảnh rỗi tôi lại ra đầm sen để ngắm những bông sen, để hòa mình vào cảnh sắc tuyệt đẹp của quê hương mình, và quên đi những ưu phiền trong cuộc sống. Thật hãnh diện và tự hào biết bao khi quê hương mình có một đầm sen tuyệt đẹp như thế...
Con đường đi học của em ngang qua một đầm sen rất rộng. Bởi vậy, em đã đựợc chiêm ngưỡng cánh đầm sen suốt bốn mùa trong năm. Nhưng đẹp nhất vẫn là đầm sen mùa hạ.
Nhìn từ xa, đầm sen mênh mông trải rộng trước mắt chỉ thấy rập rờn là sen. Những chiếc lá chao mình đong đưa như làm duyên với gió. Lại gần, ta thấy rõ hơn, đan xen với những lá sen xanh mát là những búp sen, những bông sen hồng tươi như cặp môi của em bé gái. Gió làm đung đưa những lá sen, làm nghiêng nghiêng những nụ sen, làm sóng sánh những bông sen đang nở và làm lả tả những cánh hoa đang tàn. Đứng trên bờ lúc ấy, khẽ nhắm mắt lại, ta sẽ cảm nhận hết được hương thơm thanh mát của đồng quê Việt Nam. Hương sen không gắt như hương nhài cũng không nhạt nhòa, lãnh đạm, nó nồng nàn, say mê mà vẫn vô cùng dịu dàng thanh thoát.
Nếu được ngồi trên một chiếc thuyền thúng bơi giữa đầm sen là tuyệt nhất Những thân sen mảnh mai có vô vàn chiếc gai nhỏ, đi không khéo chúng xước vào da khiến ta có cảm giác buồn buồn, nhột nhột. Những chiếc lá sen rợp mát tạo thành một mái che tuyệt vời giữa trưa hè oi ả. Bơi thuyền giữa những thân sen còn có một niềm vui thú nữa đó là được tận tay chạm vào nguồn gốc của những hương thơm nồng nàn. Lá của sen, những chiếc lá già có màu xanh thẫm còn những chiếc lá non lại mang một màu xanh nõn nà dịu mát. Lá sen già tỏa rộng hình tròn giống như một chiếc nong con còn lá non lại cuộn mình như chiếc kén sâu. Trên mặt lá phủ một lớp lông măng li ti. Bao nhiêu hạt mưa sa xuống, lá sen đều nâng niu giữ lại rồi chờ gió đến mà chao nghiêng trút rất nhẹ nhàng xuống đầm. Hoa sen cũng có hoa "non", hoa "già". Hoa "non", ấy là những búp sen chưa nở, các "bé" còn ngại ngùng nên vẫn chúm chím những cánh hồng mơn man. Sen "già" là những bông hoa đã xòe cánh khoe sắc màu tươi tắn, khoe cả đài sen, nhị sen vàng thắm. Cánh sen rất mịn, không một gợn nhỏ, trơn láng, đây là nơi lưu lại những hạt sương đêm mong manh. Chúng khum khum như chiếc thuyền con nên khi sen tàn, cánh rơi xuống vẫn nổi lênh đênh trên nước. Phấn hoa vàng tươi, những hạt bụi vàng thanh khiết. Thật đúng như bài ca dao:
"Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng bông trắng lá xanh".
Chỉ có khác, sen ở đầm làng em là sen hồng thôi! Nhưng sắc hồng của cánh, sắc vàng của nhị càng làm bông hoa nổi bật giữa bát ngát màu xanh của lá.
Mỗi sáng sớm, giữa dòng nước đầm lại khe khẽ vang lên tiếng chèo khua mái của những người chủ đầm sen, họ đến hái hoa sen để bán hoặc để ướp trà. Lúc ấy, đầm sen vẫn còn đang mơ màng trong lãng đãng sương mai. Càng gần về trưa đầm sen càng nhộn nhịp. Lúc ấy là tan giờ làm đồng, ai cũng muốn lại gần đầm sen nghỉ ngơi một chút, hít vào lồng ngực hương sen mát lành. Những chú bé con thì thích thú ngắt những chiêc lá sen xoay tròn trên đầu làm ô che nắng...
Đầm sen là một hình ảnh đẹp của quê hương em. Dầu ngày nào đi học em cũng qua nơi này nhưng chưa bao giờ em hết thích thú ngắm nhìn vẻ đẹp của nó.
Làng Phương Chiểu quê em nằm dọc theo con đê sông Hồng, kéo dài đến hơn hai cây số. Giáp chân đê là một đầm sen bát ngát đang độ nở hoa, tạo nênmột khung cảnh tuyệt vời. Người dân làng em dù đi đâu xa cũng luôn nhớ về đầm sen ấy, bởi nó được coi như một mảnh hồn làng.
Hằng năm, cứ vào đầu mùa hè là hoa sen bắt đầu nở. Sen lan ra che kín mặt đầm, lá sen to xoè rộng, có cái nằm ngay trên mặt nước, có cái nhô cao lên như những chiếc dù xanh. Những búp sen vươn cao khỏi tầng lá xanh thẫm, hướng thẳng lên trời. Hoa sen nở từ từ trong vài ngày. Lúc đã nở hết, bông sen xoè những cánh mỏng và mịn như lụa, màu hồng tươi. Chính giữa là chiếc gương sen hình tròn được bao quanh bằng một lớp nhuỵ vàng, thơm ngát. Nhiều bông hoa đã tàn, chỉ còn lại đài sen màu xanh ngọc, trong chứa đầy hạt non. Giữa hè, hoa sen nở rộ, một màu hồng trải rộng ngút tầm mắt, hương sen ngào ngạt theo gió bay xa.
Chiều chiều, chúng em cột trâu vào những gốc dứa dại dưới chân đê, sát bên bờ đầm cho trâu gặm cỏ. Rồi mỗi đứa một chiếc diều, thi nhau thả xem diều ai bay cao hơn. Mặt đê rộn rã tiếng nô đùa. Phía Tây, - mặt trời đang xuống dần. Đỉnh núi Ba Vì sừng sững ln trên nền trời đỏ sẫm.
Nô đùa chán, chúng em kéo nhau xuống đầm sen để tắm. Nước trong và mát, lại thoang thoảng hương sen, rất dễ chịu. Trên mặt đầm, hơn chục chiếc thuyền thúng của các bà các chị đi hái hoa sen nhẹ nhàng len lách giữa những đám sen dày đặc. Hoa sen hái về được bó thành từng chục bằng lạt rơm và được bao kín bằng lá sen tươi. Sáng sớm mai, hoa sen làng em sẽ có mặt khắp các chợ nội ngoại thành của Thủ đô Hà Nội.
Cây sen rất có ích cho đời sống con người. Hoa sen cắm trong bình, trưng bày nơi phòng khách rất đẹp, rất sang. Nhuỵ sen ướp trà thành thứ trà sen nổi tiếng. Hạt sen nấu chè, làm mứt đều ngon. Lá sen tươi gói cốm làng Vòng, buộc bằng sợi rơm nếp vàng óng, xuất hiện mỗi độ thu về nhắc nhở rằng Tết Trung thu sắp đến.
Hoa sen đẹp một vẻ đẹp trong trắng. Hương sen thơm một mùi thơm thanh khiết. Nhiều người yêu hoa sen bởi hoa sen Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn. Câu ca dao: Trong đầm gì đẹp bàng sen, Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng đã trỏ nên thân thuộc, gần gũi với mỗi người dân đất Việt.
Những cánh đồng lúa bát ngát, những con đê xanh rờn, những đầm sen rộng lớn… là những hình ảnh đã rất quen thuộc với làng quê Việt Nam. Mỗi một hình ảnh đều mang vẻ đẹp riêng, nhưng em thích nhất là cảnh đầm sen.
Gia đình em cũng có một đầm sen nho nhỏ. Mỗi mùa hoa sen nở, em lại cảm thấy háo hức, chờ đợi đến ngày được bố mẹ cho đi ra đầm hái sen. Vào những ngày hoa nở rộ, hương thơm bay lên làm cho tâm hồn con người ta thư thái, nhẹ nhàng.
Đến ngày thu hoạch sen, em cùng mẹ chèo thuyền trên đầm. Mẹ đã chỉ cho cách hái sen sao cho đúng, vừa có thể thu hoạch mà lại vừa tốt cho sen ở mùa vụ năm sau. Em nhận ra rằng, thu hoạch sen cũng là cả một nghệ thuật. Đó là việc làm không hề đơn giản.
Những lúc này, em còn dành thời gian ngắm nhìn những bông hoa sen. Màu sắc của hoa sen là sự kết hợp, trộn lẫn của màu trắng tinh khôi với màu hồng phấn như gò má của những người con gái thiếu nữ. Từng đóa hoa mọc san sát nhau, thi hoa khoe sắc tỏa hương. Những bông hoa đã nở gia đình em hái mang đi lên bờ bán trực tiếp cho mọi người. Còn những nụ sen vẫn còn đang e ấp kia thì được để lại cho lần thu hoạch tới, có một số búp được bố em cho chè vào bên trong để tạo thành chè sen. Món chè đó khi hãm với nước nóng uống vào rất ngon, vừa mang hương lại vừa mang vị. Những nụ hoa đó tròn lẳn, mũm mĩm và tràn trề sức sống nhưng lại e lệ nép mình trong những tán lá to xanh.
Nhắc đến hoa sen và búp sen thì chẳng thể nào mà có thể bỏ sót được người bảo vệ là những chiếc lá xanh mướt. Những chiếc lá to, xanh giống như những người bảo vệ, ngăn chặn sự xâm phạm đến những nàng thơ trong đầm. Em thấy sự thơ mộng ở đâu đó trong không gian của đầm sen.
Sen không chỉ là dùng để chơi, để ngắm mà còn dùng để chữa bệnh, nấu thành những món ăn tuyệt hảo. Lá sen có thể dùng làm thuốc, hạt sen và củ sen có thể dùng làm thực phẩm chế biến món ăn dân dã hay cũng có thể để làm chè mứt. Bất kỳ bộ phận nào của cây sen cũng đều rất có ích cho con người.
Hoa sen, một loài hoa tượng trưng cho phẩm chất thanh cao của con người Việt Nam. Và dù sao này có trưởng thành, em vẫn nhớ đến hình ảnh đầm sen với những kỉ niệm đẹp đẽ nhất.
