Ngay từ khổ đầu bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh người đọc đã cảm nhận được tâm trạng nhớ nhung dào dạt của anh bộ đội. Trong buổi ban trưa tôi thấy thấp thoáng bóng một anh lính ngắm nhìn làng xóm nơi dừng chân với những hình ảnh quen thuộc sau khi chợt nghe thấy tiếng gà trưa thánh thót ngân vang. Tiếng gà là âm thanh của làng quê thanh bình, của sự sống. Nó phá vỡ bầu không gian tĩnh mịch, yên ắng, làm xao động nắng trưa, xôn xao lòng người và cảnh vật. Nó xoa dịu cái bỏng gắt trên đôi chân cứng cỏi đã vượt qua bao dặm dường hành quân. Nó đánh thức những kỉ niệm thời thơ ấu trong lòng người chiến sĩ. Anh bỏ lại đằng sau tất cả để đi theo tiếng gọi của lí tưởng, để bảo vệ tổ quốc.Tiếng gà trưa đã đánh thức nỗi nhớ cồn cào, da diết về quê hương, gia đình, về tình bà cháu lại hiện về nhưng nó không làm cho tâm hồn người lính mềm yếu đi mà ngược lại như tiếp thêm sức mạnh xoa ấm bàn chân, giúp anh nắm vững cây súng để bảo vệ tổ quốc. Điệp từ " nghe" gợi cảm xúc xao xuyến, bồi hồi trong lòng người lính. Ta hình dung ra trong một không gian yên tĩnh, đang đầy ánh nắng vàng ươm, gợi lên một tiếng gà len lỏi vào sâu trong tâm hồn người chiến sĩ. Thật đáng khâm phục biết bao !
Bao trùm bài thơ là nỗi nhớ cồn cào, da diết. Nhớ nhà, đó là tâm trạng tất yếu của những người lính trẻ vừa bước qua hoặc chưa bước qua hết tuổi học trò đã phải buông cây bút, cầm cây súng ra đi đánh giặc cứu nước. Nỗi nhớ ở đây thật giản dị và cụ thể. Chỉ một tiếng gà trưa bất chợt nghe thấy khi Dừng chân bèn xóm nhỏ là đã gợi dậy cả một trời thương nhớ. Tiếng gà nhảy ổ làm xao động nắng trưa và cũng làm xao xuyến hồn người. Nghe tiếng gà mà như nghe thấy tiếng quê hương an ủi, vỗ về và tiếp thêm sức mạnh. Điệp từ nghe được nhắc lại ba lần, mở đầu ba câu thơ liên tiếp thể hiện sự rung cảm cao độ trong tâm hồn chiến sĩ:
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bèn xóm nhỏ
Tiếng gà cũ nhảy ổ
Cục… cục tác cục ta
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đờ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
Quê nhà hiện lên rõ nét trong tâm tưởng và những kỉ niệm tuổi thơ lần lượt sống dậy qua những hình ảnh thân thương. Tiếng gà trưa nhắc nhớ đến ổ rơm hồng những trứng của mấy chị mái mơ, mái vàng xinh xắn, mắn đẻ. Tiếng gà trưa khiến người cháu xa nhà nhớ đến người bà kính yêu một đời tần tảo. Thương biết mấy là cảnh đứa cháu tò mò xem gà đẻ, bị bà mắng : Gà đẻ mà mày nhìn, Rồi sau này lang mặt. Chẳng hiểu hư thực ra sao nhưng cháu tin là thật: Cháu về lấy gương soi, Lòng dại thơ lo lắng. Giờ đây, đứa cháu đã trường thành ao ước trở về thời bé bỏng để lại được nghe tiếng mắng yêu của bà, được thấy bóng dáng quen thuộc của bà khum tay soi trứng, chắt chiu từng mầm hi vọng sẽ có được một đàn gà con đông đúc.
Xuân Quỳnh (1942 – 1988) là nhà thơ nữ dược nhiều người yêu thích. Thơ chị trẻ trung, sôi nổi, giàu chất trữ tình, vốn xuất thân từ nông thôn nên Xuân Quỳnh hay viết về những đề tài bình dị, gần gũi của cuộc sống đời thường như tình mẹ con, bà cháu, tình yêu, tình quê hương, đất nước. Ngay từ tập thợ đầu tay Tơ tầm – Chồi biếc (in chung – 1963), Xuân Quỳnh gây được sự chú ý bởi phong cách thơ mới mẻ. Hơn hai mươi năm cầm bút, chị đã sáng tác nhiều tập thơ có giá trị, tạo ấn tượng khó quên trong lòng người đọc.
Bài thơ Tiếng gà trưa được viết trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ trên phạm vi cả nước. Bị thua đau ở chiến trường miền Nam, giặc Mĩ điên cuồng mở rộng chiến tranh phá hoại bằng máy bay, bom đạn… ra miền Bắc, hòng tàn phá hậu phương lởn của tiền tuyến lớn. Trong hoàn cảnh nước sôi lửa bỏng ấy, hàng triệu thanh niên đã lên đường với khí thế xẻ dọc Trường Sơn đi đánh Mĩ, Mà lòng phơi phới dậy tương lai. Nhân vật. trữ tình trong bài thơ là người chiến sĩ trẻ đang cùng đổng đội trên đường hành quân vào Nam chiến đâu.
Tiếng gà trưa đã gợi nhớ về những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ và tình bà cháu. Tình cảm gia đình, quê hương đã làm sâu sắc thêm tính yêu đất nước.
Bao trùm bài thơ là nỗi nhớ cồn cào, da diết. Nhớ nhà, đó là tâm trạng tất yếu của những người lính trẻ vừa bước qua hoặc chưa bước qua hết tuổi học trò đã phải buông cây bút, cầm cây súng ra đi đánh giặc cứu nước. Nỗi nhớ ở đây thật giản dị và cụ thể. Chỉ một tiếng gà trưa bất chợt nghe thấy khi Dừng chân bèn xóm nhỏ là đã gợi dậy cả một trời thương nhớ. Tiếng gà nhảy ổ làm xao động nắng trưa và cũng làm xao xuyến hồn người. Nghe tiếng gà mà như nghe thấy tiếng quê hương an ủi, vỗ về và tiếp thêm sức mạnh. Điệp từ nghe được nhắc lại ba lần, mở đầu ba câu thơ liên tiếp thể hiện sự rung cảm cao độ trong tâm hồn chiến sĩ:
Trên đường hành quân xa
Dừng chân bèn xóm nhỏ
Tiếng gà cũ nhảy ổ
Cục… cục tác cục ta
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đờ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ
Quê nhà hiện lên rõ nét trong tâm tưởng và những kỉ niệm tuổi thơ lần lượt sống dậy qua những hình ảnh thân thương. Tiếng gà trưa nhắc nhớ đến ổ rơm hồng những trứng của mấy chị mái mơ, mái vàng xinh xắn, mắn đẻ. Tiếng gà trưa khiến người cháu xa nhà nhớ đến người bà kính yêu một đời tần tảo. Thương biết mấy là cảnh đứa cháu tò mò xem gà đẻ, bị bà mắng : Gà đẻ mà mày nhìn, Rồi sau này lang mặt. Chẳng hiểu hư thực ra sao nhưng cháu tin là thật: Cháu về lấy gương soi, Lòng dại thơ lo lắng. Giờ đây, đứa cháu đã trường thành ao ước trở về thời bé bỏng để lại được nghe tiếng mắng yêu của bà, được thấy bóng dáng quen thuộc của bà khum tay soi trứng, chắt chiu từng mầm hi vọng sẽ có được một đàn gà con đông đúc.
Suốt một đời lam lũ, lo toan, bà chẳng bao giờ nghĩ đến bản thân mà chỉ lo cho cháu, bởi đứa cháu đối với bà là tất cả. Bà thầm mong đàn gà thoát khỏi nạn dịch mỗi khi mùa đông tới: Để cuối năm bán gà, Cháu được quần áo mới. Ao ước của đứa cháu có được cái quần chéo go, Cái áo cánh chúc bầu còn nguyên vẹn lần hồ sột soạt và thơm mùi vải mới được nhân lên gấp bội trong lòng bà yêu cháu. Hạnh phúc gia đình giản dị, đầm ấm mà rất đỗi thiêng liêng cùng bao khát vọng tuồi thơ dường như gói gọn cả trong tiếng gà trưa:
Tiếng gà trưa
Mang bao nhiều hạnh phúc,
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng.
Thông qua nỗi nhớ được khơi dậy từ tiếng gà trưa, nhà thơ Xuân Quỳnh đã miêu tả tâm hồn trong sáng, hồn nhiên và tình cảm yêu mến, kính trọng bà của một em bé nông thôn. Tình bà cháu thắm thiết đã trở thành một phần quan trọng trong đời sống tinh thần của người chiến sĩ hôm nay đang trên đường hành quân chiến đấu bảo vệ quê hương, đất nước:
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ
Khổ thơ cuối cùng là lời tâm sự chân thành của đứa cháu chiến sĩ trên đường ra tiền tuyến gửi về người bà kính yêu ở hậu phương. Từ tình cảm cụ thể là tình bà cháu đến tình cảm lớn lao như lòng yêu Tổ quốc, yêu xóm làng thân thuộc đều được biểu hiện bằng hình thức nghệ thuật giản dị, mộc mạc như lời ăn tiếng nói hằng ngày; ấy vậy mà nó lại gây xúc động sâu xa bởi nhà thơ đã nói giúp chúng ta những điều thiêng liêng nhất của tâm hồn.
Đọc bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh, một lần nữa chúng ta nhận thấy rằng nhà văn Nga I-li-a Ê-ren-bua thật sáng suốt khi đúc kết nên chân lí: Dòng suối đổ vào sông, sông đổ vào dải trường giang Vôn-ga, con sông Vôn-ga đi ra bể. Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê trở nên lòng yêu Tổ quốc...
Bảy câu trong phần đầu bài thơ mở ra trong lòng em bao cảm xúc man mác. Tiếng gà nhảy ổ: "Cục... cục tác cục ta" của nhà ai bên xóm nhỏ, cất lên; cái âm thanh bình dị ấy trở nên thân thiết, yêu thương đối với người lính trẻ trên đường hành quân ra trận:
“Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gù ai nhảy ổ:
Cục... cục tác cục ta”.
Một giọng thơ nhẹ nhàng, bâng khuâng. Tiếng gà nhảy ổ đã trở thành tiếng quê hương, tiếng hậu phương như chào đón, như vẫy gọi.
Ba câu thơ tiếp theo đều bắt đầu bằng chữ "nghe" đã gợi tả niềm xúc động sâu xa của người chiến sĩ. Có một sự chuyển đổi cảm giác tài tình, thú vị:
"Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ"
Nghe tiếng gà nhảy ổ, người lính trẻ cảm thấy nắng trưa đang "xao động", đang nhảy múa xôn xao trước mắt mình, trông thật vui. Tưởng như có làn gió mát thổi qua tâm hồn mình. Tiếng gà nhảy ổ như có một phép lạ thần kì, đã truyền cho người chiến sĩ bao niềm vui, bao tinh thần và nghị lực mới, như làm dịu bớt cái nắng trưa, như xua tan mọi mệt mỏi, có thêm sức mạnh mới, vượt qua mọi chặng đường chông gai, sẵn sàng dân thân vào khói lửa. Nghe tiếng gà nhảy ổ: “Cục... cục tác cục ta” người lính trẻ thêm xao xuyến trong lòng, mọi kỉ niệm than thương một thời thơ ấu được khơi dậy, được đánh thức. Tình hậu phương êm đềm, sâu nặng như dâng lên dào dạt trong lòng người chiến sĩ trên đường ra trận.
Ngay từ khổ đầu bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh người đọc đã cảm nhận được tâm trạng nhớ nhung dào dạt của anh bộ đội. Trong buổi ban trưa tôi thấy thấp thoáng bóng một anh lính ngắm nhìn làng xóm nơi dừng chân với những hình ảnh quen thuộc sau khi chợt nghe thấy tiếng gà trưa thánh thót ngân vang. Tiếng gà là âm thanh của làng quê thanh bình, của sự sống. Nó phá vỡ bầu không gian tĩnh mịch, yên ắng, làm xao động nắng trưa, xôn xao lòng người và cảnh vật. Nó xoa dịu cái bỏng gắt trên đôi chân cứng cỏi đã vượt qua bao dặm dường hành quân. Nó đánh thức những kỉ niệm thời thơ ấu trong lòng người chiến sĩ. Anh bỏ lại đằng sau tất cả để đi theo tiếng gọi của lí tưởng, để bảo vệ tổ quốc.Tiếng gà trưa đã đánh thức nỗi nhớ cồn cào, da diết về quê hương, gia đình, về tình bà cháu lại hiện về nhưng nó không làm cho tâm hồn người lính mềm yếu đi mà ngược lại như tiếp thêm sức mạnh xoa ấm bàn chân, giúp anh nắm vững cây súng để bảo vệ tổ quốc. Điệp từ " nghe" gợi cảm xúc xao xuyến, bồi hồi trong lòng người lính. Ta hình dung ra trong một không gian yên tĩnh, đang đầy ánh nắng vàng ươm, gợi lên một tiếng gà len lỏi vào sâu trong tâm hồn người chiến sĩ. Thật đáng khâm phục biết bao !t
Ngay từ khổ đầu bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh người đọc đã cảm nhận được tâm trạng nhớ nhung dào dạt của anh bộ đội. Trong buổi ban trưa tôi thấy thấp thoáng bóng một anh lính ngắm nhìn làng xóm nơi dừng chân với những hình ảnh quen thuộc sau khi chợt nghe thấy tiếng gà trưa thánh thót ngân vang. Tiếng gà là âm thanh của làng quê thanh bình, của sự sống. Nó phá vỡ bầu không gian tĩnh mịch, yên ắng, làm xao động nắng trưa, xôn xao lòng người và cảnh vật. Nó xoa dịu cái bỏng gắt trên đôi chân cứng cỏi đã vượt qua bao dặm dường hành quân. Nó đánh thức những kỉ niệm thời thơ ấu trong lòng người chiến sĩ. Anh bỏ lại đằng sau tất cả để đi theo tiếng gọi của lí tưởng, để bảo vệ tổ quốc.Tiếng gà trưa đã đánh thức nỗi nhớ cồn cào, da diết về quê hương, gia đình, về tình bà cháu lại hiện về nhưng nó không làm cho tâm hồn người lính mềm yếu đi mà ngược lại như tiếp thêm sức mạnh xoa ấm bàn chân, giúp anh nắm vững cây súng để bảo vệ tổ quốc. Điệp từ " nghe" gợi cảm xúc xao xuyến, bồi hồi trong lòng người lính. Ta hình dung ra trong một không gian yên tĩnh, đang đầy ánh nắng vàng ươm, gợi lên một tiếng gà len lỏi vào sâu trong tâm hồn người chiến sĩ. Thật đáng khâm phục biết bao !
