1. Mở bài
- Giới thiệu đôi nét về nhà thơ Viễn Phương
- Hoàn cảnh ra đời của bài thơ.
2. Thân bài
a) Cảm xúc của tác giả trước cảnh quan bên ngoài lăng (khổ 1)
* Câu thơ thứ nhất như một lời thông báo giản dị mà chứa đựng nhiều tình cảm lớn lao.
- Cách xưng hô "Con - Bác": Thể hiện sự gần gũi, thân thiết, không có khoảng cách.
- Tác giả dùng từ thay thế "thăm" không phải "viếng" làm vơi bớt đi nỗi đau đớn ẩn sâu trong đáy lòng mỗi người dân Việt Nam: Bác Hồ vẫn còn sống.
- Cụm từ "Con ở miền Nam" vừa thể hiện nỗi đau mất mát, vừa thể hiện niềm tự hào lớn lao: Miền Nam gian khổ mà anh dũng.
- Hình ảnh ấn tượng: "hàng tre" vừa có nghĩa thực (là loài cây quen thuộc của mỗi làng quê Việt Nam), vừa có nghĩa biểu tượng (hình ảnh con người Việt Nam với bao phẩm chất tốt đẹp...)
- Dùng từ cảm thán: "Ôi!" biểu thị niềm xúc động xen lẫn tự hào trước hình ảnh hàng tre.
b) Cảm xúc của nhà thơ trước hình ảnh dòng người chầm chậm vào lăng viếng Bác ( khổ 2).
- 2 câu thơ đầu: Cách dùng từ đặc sắc, giàu sức sáng tạo: cặp từ tả thực và ẩn dụ sóng đôi.
+ "Mặt trời" thứ nhất: Là mặt trời từ thiên nhiên của tạo hóa.
+ "Mặt trời" thứ 2: Là hình ảnh ẩn dụ để chỉ Bác.
+ Chi tiết "rất đỏ" đã gợi lên một trái tim đầy yêu thương, nhiệt huyết vì nhân dân của Bác.
- 2 câu thơ sau:
+ Điệp từ "ngày ngày"
+ Hình ảnh "dòng người đi trong thương nhớ" là hình ảnh tả thực gợi tả hằng ngày dòng người vào lăng viếng Bác trong niềm xúc động, tiếc thương.
+ Hình ảnh "tràng hoa" là hình ảnh ẩn dụ: Tác giả ví dòng người dài như kết thành tràng hoa để dâng lên Người.
c) Cảm xúc của tác giả khi đứng trước di hài của Bác trong lăng (4 câu tiếp theo).
- Tình cảm bị dồn nén bấy lâu nay đã trào dâng, thổn thức:
+ Từ ngữ "giấc ngủ bình yên": Chỉ là giấc ngủ bình thường, không phải giấc ngủ vĩnh viễn. Bình yên trong niềm yêu thương của con người và vạn vật.
+ Hình ảnh "vầng trăng" được nhà thơ dùng để ví với Bác.
+ Hình ảnh ẩn dụ "trời xanh" gợi lên những suy ngẫm về con người vĩ đại, cao cả, bất diệt.
+ Câu thơ cuối là một sự thật: Bác đã ra đi mãi mãi. Đó là một nỗi đau vô hạn, xót thương. Dù lí trí đã không muốn tin đó là sự thật.
d) Cảm xúc của tác giả trước lúc sắp phải về miền Nam (khổ cuối).
- Lòng thương nhớ bấy lâu nay đã vỡ òa trong tiếng khóc nghẹn ngào. Đó là những giọt nước mắt của nhớ thương, lưu luyến không nỡ rời xa.
- Điệp từ "muốn làm" cùng các hình ảnh đứng sau đó đã tạo nên nhịp thơ dồn dập diễn tả tình cảm tha thiết, khát vọng trào dâng mãnh liệt và ước nguyện chân thành của nhà thơ và của tất cả mọi người.
- Hình ảnh cây tre được lặp lại ở câu thơ cuối mang thêm một ý nghĩa mới.
3. Kết bài:
- Bài thơ là nỗi lòng không chỉ của nhà thơ mà của hàng triệu trái tim nhân loại muốn thể hiện sự thành kính, biết ơn sâu sắc tới vị lãnh tụ kính yêu của cả nước
