Hình 30.1 - Lược đồ nông nghiệp Châu Phi.
a. Ngành trồng trọt
- Đặc điểm:
+ Cây công nghệp được trồng theo hướng chuyên môn hóa để xuất khẩu.
+ Cây lương hực chiếm tỉ trọng nhỏ, kĩ thuật lạc hậu, không đủ đáp ứng nhu cầu.
- Phân bố:
+ Cây công nghiệp (Cà phê, cọ dầu, ca cao): Ở duyên hải phía Bắc và vịnh Ghinê, phía Đông châu lục,…
+ Cây ăn quả cận nhiệt (Cam, chanh, nho, ôliu): Ở cực Bắc và cực Nam châu lục, môi trường Địa Trung Hải.
+ Cây lương thực (Lúa mì, ngô, kê, lúa gạo): Ở các nước ven Địa Trung Hải và Cộng hòa Nam Phi, Ai cập, châu thổ sông Nin,…
b. Ngành chăn nuôi
- Kém phát triển, hình thức chủ yếu là chăn thả.
- Nuôi ở thảo nguyên hoặc bán hoang mạc.
- Vật nuôi tiêu biểu: Cừu, dê.
Công nghiệp
Hình 30.2 - Lược đồ công nghiệp Châu Phi.
- Đặc điểm:
+ Nền công nghiệp chậm phát triển.
+ Giả trị sản lượng công nghiệp chiếm 2% toàn thế giới.
- Một số ngành tiêu biểu: Khai thác khoáng sản, lắp ráp, luyện kim màu, hóa chất,...
- Một số nước tương đối phát triển: Cộng hòa Nam Phi, Li –Bi, An –giê-ri, Ai Cập
- Dịch vụ:
Hầu hết các nước châu Phi có hoạt động kinh tế đối ngoại tương đôi đơn giản, chủ yếu là nơi cung cấp nguyên liệu và tiêu thụ hàng hoá cho các nước tư bản.
Do công nghiệp kém phát triển nên phần lớn các nước châu Phi phải xuất khẩu khoáng sản, nguyên liệu chưa chế biến và nhập máy móc. thiết bị, hàng tiêu dùng.
Các nông sản xuất khẩu chủ yếu là cà phê, ca cao, lạc. dầu cọ, bông. Trong khi đó châu Phi vẫn phải nhập một lượng lương thực rất lớn.
Khoảng 90% thu nhập ngoại tệ của nhiều nước ờ châu Phi là nhờ xuất khẩu nông sản, khoáng sản. Từ đầu thập niên 90 của thế kỉ XX, nhiều nông sản và khoáng sản chủ yếu của châu Phi bị giảm giá trên thị trường thế giới, làm cho nền kinh tế nhiều nước châu Phi rơi vào khủng hoảng.
Du lịch cũng là hoạt động đem lại nguồn ngoại tệ lớn cho nhiều nước ở châu Phi (Ai Cập, Kê-ni-a...).
- Công nghiệp:
Tuy có nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú nhưng phần lớn các nước châu Phi có nền công nghiệp chậm phát triển. Giá trị sản lượng công nghiệp của châu Phi chỉ chiếm 2% toàn thế giới. Ngoài ngành khai khoáng truyền thống, nhiều nước châu Phi chỉ phát triển công nghiệp thực phẩm và lắp ráp cơ khí. Công nghiệp luyện kim và chế tạo máy chỉ phát triển ờ một vài nước. Các nước có nền công nghiệp tương đối phát triển là Cộng hoà Nam Phi, An-giê-ri...
Những trở ngại lớn nhất trong sự phát triển công nghiệp ở châu Phi là : thiếu lao động chuyên môn kĩ thuật, cơ sở vật chất lạc hậu, thiếu vốn nghiêm trọng...
- Nông nghiệp:a) Ngành trồng trọt
Cây công nghiệp nhiệt đới được trồng trong các đồn điền, theo hướng chuyên môn hoá, nhằm mục đích xuất khẩu. Các đồn điền thường thuộc sở hữu của các công ti tư bản nước ngoài, tổ chức sản xuất theo quy mô lớn. Ca cao là cây trồng quan trọng bậc nhất, phân bố ở vùng duyên hải phía bắc vịnh Ghi-nê. Cà phê được trồng nhiều ở các nước phía tây và phía đông châu Phi. Cọ dầu cũng được trồng tập trung ờ vùng ven vịnh Ghi-nê và ờ những nơi có khí hậu nhiệt đới. Ngoài ra còn có lạc, cao su, bông, thuốc lá, chè...
Các cây ăn quả cận nhiệt như nho, ôliu, cam. chanh... được trồng ờ phần cực Bắc và cực Nam châu Phi, trong môi trường địa trung hải.
Cây lương thực chiếm tỉ trọng nhỏ trong cơ cấu ngành trồng trọt ; hình thức canh tác nương rẫy còn khá phổ biến, kĩ thuật lạc hậu. thiếu phân bón, chủ yếu dựa vào sức người. Sản lượng lương thực không đáp ứng được nhu cầu. Hằng năm, có khoảng 300 triệu người ở châu Phi phải sống dựa vào nguồn lương thực nhập khẩu, gần 30 triệu người thường xuyên bị nạn đói đe doạ. Kê được trồng khá phổ biến ở châu Phi nhưng năng suất và sản' lượng thấp. Lúa mì và ngô có nhiều ở Cộng hoà Nam Phi và các nước nằm ven Địa Trung Hài. Lúa gạo có ở Ai Cập, trong vùng châu thổ sông Nin.
b) Ngành chăn nuôi
Ngành chăn nuôi nhìn chung kém phát triển, chăn thả gia súc là hình thức phổ biến nhất. Một số quốc gia có ngành chăn nuôi chiếm tỉ trọng cao trong nông nghiệp là Xu-đăng, Ê-ti-ô-pi-a, Tan-da-ni-a ... Cừu, dê được chăn thả thành từng đàn với quy mô khá lớn ờ các đồng cỏ trên cao nguyên và các vùng nửa hoang mạc. Lợn được nuôi ờ các quốc gia Trung Phi và Nam Phi. Các nước có đàn bò lớn là Ê-ti-ô-pi-a, Ni-giê-ri-a
