Trong nhân dân, các nghề thủ công cổ truyền như làm gốm sứ, dệt vải lụa, làm giấy, làm đồ trang sức, rèn sắt, đúc đồng... ngày càng phát triển và đạt trình độ cao.
Nhiều nghề thủ công mới xuất hiện như nghề khắc in bản gỗ, nghề làm đường trắng, nghề làm đông hồ, làm tranh sơn mài.
Số làng nghề như dệt lụa, lĩnh các loại, làm giấy, làm gốm sứ, nhuộm vải, đúc đồng v.v... tăng lên ngày càng nhiều.
Ở các làng này, cư dân vẫn làm ruộng, tuy nhiên, một số thợ giỏi đã họp nhau rời làng ra các đô thị, lập phường vừa sản xuất vừa bán hàng.
Ngành khai mỏ trở thành một ngành kinh tế phát triển ở cả Đàng Trong và Đàng Ngoài.
Ở Đàng Ngoài, một số người Hoa đã sang xin thầu khai thác một số mỏ, sử dụng nhân công người Hoa. Nhân đó, một số nhà giàu người Việt cũng xin thầu. Lượng kim loại được bán
ra thị trường hoặc phục vụ nhà nước ngày càng lớn.
*Thủ công nghiệp:
Thế kỉ XVII xuất hiện thêm nhiều làng thủ công nổi tiếng như gốm ( Bát Tràng ), dệt La Khê ( Hà Tây ),rèn sắt ở Nho Lâm ( Nghệ An) ,....
*Thương nghiệp:
-Buôn bán trong nước được mở rộng, xuất hiện nhiều chợ, phố và các đô thị: Thăng Long, Phố Hiến, Hội An, Gia Định,...
-Buôn bán với nước ngoài ( châu Âu, châu Á) phát triển
