Có người từng nói : " Thơ ca mang đến cho con người những điều kì diệu". Vâng, vẻ đẹp của thơ ca đối với chúng ta vô cùng vi diệu , nó như một thứ gì đó cuốn hút ta vào vòng xoáy của nó để ta lắng đọng suy ngẫm từng ý thơ mang đậm triết lí nhân sinh sâu sắc. Trong "Sang thu của Hữu Thỉnh cũng vậy, đâu chỉ đơn giản là những câu thơ tinh tế của cảnh thu sang mà nó còn là một triết lí , triết lí cuộc đời mà tác giả gửi gắm qua ý thơ cuối bài :
" Vẫn còn bao nhiêu nắng
.............
Trên hàng cây đứng tuổi". Đã không còn thấy cái nắng gay gắt, chói chang của ngày hạ :
"Nước nồng sùng sục đầu rô trỗi
Ngày nắng chang chang lưỡi chó lè". Cũng không còn cơn mưa xối xả, hả hê như ngày vẫn còn hè sôi động nữa. Giờ đây nắng chỉ là " vẫn còn , mưa "đã vơi". Mọi thứ đang bắt đầu nhạt dần . Nhưng đâu phải là không còn gì với mùa hạ nữa . Vẫn còn bịn rịn lưu luyến đó thôi nên mới " vẫn còn " , vẫn lưu luyến một điều gì đó của hạ đã qua là mưa nhẹ nhàng. Và dòng chảy của thời gian thì hạ vẫn phải qua và thu phải sang. Thu sang cả trên hàng cây đứng tuổi , trong tiếng sấm không còn bất ngờ :
" Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi " . Tiếng sấm giờ đây đã không còn bắt ngờ như ngày hạ khiến hàng cây đứng tuổi phải giật mình nữa. Những khéo léo sử dụng biện pháp nghệ thuật ẩn dụ , Hữu Thỉnh đã gửi vào ý thơ của mình một triết lí, một bài học của nhận thức cuộc đời . Sấm tượng trưng cho những biến động , những sóng gió của cuộc đời. Hàng cây đứng tuổi tượng trưng cho những con người từng trải , những con người đã có kinh nghiệm cuộc đời. Khi ta đứng trước cuộc đời , ta từng trải qua những thăng trầm , những biến động, ta trưởng thành hơn như hàng cây " đứng tuổi " , ta vững vàng hơn trước những biến động của cuộc đời ., trước những tác động của ngoại cảnh. Vậy nên , thơ đâu chỉ để tả mà nó còn để gợi , đâu chỉ đơn thuần nói về cảnh đẹp mà nó còn là triết lí nhân sinh . " Sang thu" lắng lại trong lòng người đọc chúng ta là sự chuyển giao của đất trời mà còn là sự chuyển giao cuộc đời mỗi con người. Ngắn gọn nhưng đầy ý nghĩa ,hình ảnh đất nước bình dị tươi đẹp tuyệt vời đầy dư vị của thi ca.
Cuối hạ, thu đến mang theo những cảm xúc bất chợt để lại trong lòng ai những bồi hồi, xao xuyến về một mùa thu nồng nàn, êm ái. Ngày hạ đi để nhường chỗ cho nàng thu dịu dàng bước tới, sự chuyển mình giữa hai mùa thật nhẹ nhàng và ngập ngừng như lưu luyến, vấn vương một cái gì đó của thời đã qua.
Khoảnh khắc ấy thật đẹp, nhưng không phải ai cũng dễ dàng nhận thấy. Riêng nhà thơ Hữu Thỉnh thì khác, ông đã có một cái nhìn thật tinh tường, một cảm nhận thật sắc nét và một cách sống hoà hợp với thiên nhiên nên mới có thể vẽ lại bức tranh in dấu sự chuyển mình của đất trời qua bài thơ “Sang thu” – linh hồn của cả bài thơ chỉ vẻn vẹn trong hai từ thế thôi, song ý nghĩa sâu sắc chất chứa trong hai từ ngắn ngủi ấy lại không hề ít. Và có lẽ những ý nghĩa đó, lại tập trung nhiều hơn vào khổ thơ cuối bài:
“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi”
Mở đầu khổ thơ vẫn là nắng và mưa của mùa hạ đấy thôi, nhưng chỉ là “vẫn còn” và “vơi dần” – tất cả ngày một nhạt đi, chứ không như cái nắng gay gắt, chói chan cùng cơn mưa ào, xối xả của một mùa hạ sôi động nữa. Dường như vẫn còn luyến tiếc lắm, nhưng cuối cùng hạ vẫn phải chấp nhận rằng: “thu sang” và hạ phải đến một chân trời khác. Bằng nghệ thuật ẩn dụ sâu sắc, Hữu Thỉnh đã kết thúc khổ thơ qua hai câu văn thấm đẫm triết lý đáng để ta phải suy ngẫm:
“Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.”
“Sấm” – đơn thuần là một hiện tượng đặc trưng của mùa hạ khi trước và sau cơn mưa lớn, “cây đứng tuổi” – theo nghĩa dễ hiểu nhất thì đó chỉ là những cái cây đã nhiều tuổi vì sống lâu năm. Nhưng điều mà Hữu Thỉnh muốn gửi đến chúng ta đâu chỉ là những điều giản đơn đến thế, mà “sấm” ở đây cũng được xem là những thăng trầm, sóng gió của vòng đời luôn thay đổi và qua những gian nan, thử thách ấy, con người cũng sẽ đổi thay một cách mạnh mẽ hơn và vững vàng hơn. Hình ảnh “hàng cây đứng tuổi” – tức chỉ người từng trải, những con người đã nếm được hết mùi vị ngọt ngào, cay đắng, mặn mà hay chua chát của cuộc sống, và tất nhiên khi họ đã trải nghiệm qua những khó khăn đó, thì giờ đây sẽ không phải rơi vào tình thế xao động hay lung lay trước những biến cố của vòng xoáy cuộc đời nữa. Nhìn sâu hơn qua hai câu thơ trên, Hữu Thỉnh cũng muốn nói lên sức mạnh của dân tộc Việt Nam thật kiên cường và bất khuất, thật dũng cảm và mạnh mẽ chống lại bọn giặc ngoài xâm để gửi trọn niềm tin yêu đến Tổ quốc, quê hương và bảo vệ bờ cỏi nước nhà.
Từ bao nỗi suy tư của mình, Hữu Thỉnh đã góp phần làm cho cả bài thơ và khổ thơ cuối thêm nhiều ý nghĩa sâu sắc, in dấu trong lòng người đọc một ấn tượng khó phai mờ về một mùa thu tha thiết, nồng hậu và cả mùa hạ sôi động của dĩ vãng nữa. Cũng chính vì lẽ đó, mà ta cảm thấy yêu thiên nhiên hơn, yếu cái giao mùa và sự chuyển biến của đất trời trên quên hương mình, cũng như yêu vòng tuần hoàn máu chạy khắp cơ thể qua chính con tim này!
