Lượm là một bài thơ hay. Hình ảnh Lượm đã để lại trong em cảm nghĩ sâu sắc. Nhà thơ Tố Hữu đã vẽ lên trước mặt người đọc hình ảnh một thiếu nhi Việt Nam trong những ngày đầu kháng chiến:
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh.
Hình ảnh Lượm thật đẹp. Lượm còn bé lắm, bé “loắt choắt” nhưng đã tham gia cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc. Lượm đã mang “cái xắc xinh xinh” lên đường đi công tác. Và cậu bé này đã vô cùng tự hào vì được nhập vào dòng người kháng chiến. Chân cậu bước “thoăn thoắt”, còn đầu thì “nghênh nghênh”.
Lượm là hình ảnh tiêu biểu cho những chú bé Việt Nam sinh ra trong đói nghèo. Cậu nhỏ bé, gầy gò nhưng toát lên từ dáng dấp đó là sự lanh lẹn, vui tươi. Lượm vui vì cuộc cách mạng đã đem lại tự do, bình đẳng cho người nghèo. Đối với Lượm, cách mạng là một ngày hội lớn:
Vui lắm chú à
Thích hơn ở nhà.
Hình ảnh Lượm để lại trong em niềm vui, sự luyến tiếc: Giá như em cũng được tham gia cuộc kháng chiến như Lượm thì sung sướng biết bao. Nhà thơ tiếp tục gợi lên vẻ đẹp của Lượm:
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng
Hình ảnh con “đường vàng” gợi em nghĩ đến một con đường rộng dài vô tận, con đường nhuộm ánh nắng mùa thu của ngày Cách mạng tháng Tám.
Trên con đường đó, Lượm như một con chim nhỏ đang nhảy nhót. Thật đẹp, thật đáng yêu. Nhưng đó chỉ là vẻ đẹp hồn nhiên của chú bé Lượm trong cuộc sống đời thường. Trong chiến đâu,
Lượm còn mang vẻ đẹp của người chiến sĩ dũng cảm. Khi có lệnh, Lượm đã thể hiện tinh thần của người lính:.
Vụt qua mặt trận
Đạn bay vèo vèo
Thư đề: Thượng khẩn
Sợ chi hiểm nghèo
“Đạn bay vèo vèo" nhưng Lượm vẫn lao “vụt” lên. Lượm không sợ “hiểm nghèo” bởi thư đề: "Thượng khẩn”, Lúc này chỉ chậm giây phút là có thể trả giá đắt bằng xương máu của các anh bộ đội thân yêu. Là người liên lạc Lượm phải thực hiện ngay lệnh cấp trên, phải “vụt” lên để truyền đạt tin tức dù phải hy sinh cũng không được chậm trễ.
Và, đau xót thay, đạn địch “bay vèo vèo" như thế thì làm sao thoát được, nên Lượm đã ngã xuống:
Nhà thơ nghẹn ngào. Và em cùng không cầm được nước mắt. Chú bé đáng yêu đó đã vĩnh viễn ra đi.
Em nghĩ đến cậu bé làng Gióng, Trần Quốc Toảán, Kim Đồng Trong cuộc kháng chiến củ dân tộc, biết bao thiếu nhi Việt Nam ta đã ngã xuống, Họ là những tấm gương sáng cho muôn đời sau.
Thánh Gióng bay lên trời. Còn Lượm thì:
Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
Lúa thơm mùi sữa
Hồn bay giữa đồng.
Cho đến lúc hy sinh, Lượm vẫn mang vẻ đẹp trọn vẹn. Người con của làng quê lúc chết vẫn gắn bó với quê hương, vẫn "nằm trên lúa và bàn tay vẫn "nắm chặt” bông lúa. Lượm ra đi thanh thản. Lượm nằm xuống trên cánh đồng lúa đang “thơm mùi sữa". Và đứa con yêu của quê hương vần còn mãi với ruộng đồng:
Hồn bay giữa đồng
Và Lượm lại hiện lên thật đáng yêu trong khổ cuối:
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh ..
Lượm đã tham gia cuộc kháng chiến chống Pháp. Thời gian từ đó đến nay đã gần nửa thế kỷ nhưng hiện lên trước mắt em là người bạn cùng trang lứa. Những con người như Lượm không già, những con người đó trẻ mãi với thời gian, sống nguyên vẹn trong lòng hậu thế.
Hình ảnh Lượm để lại trong em nhiều xúc động, gợi em suy nghĩ về nghĩa vụ đối với đất nước, chiến tranh không còn nữa nhưng công cuộc xây dựng đất nước còn khó khăn. Em phải đóng góp như thế nào để đáng là cháu ngoan Bác Hổ.
Bài thơ Lượm của Tố Hữu đã cho em một cảm nghĩ về thế hệ tuổi trẻ anh hùng của dân tộc từ khi dựng nước và giữ nước đến cuộc chiến đấu chống Pháp để bảo vệ đất nước từ những năm tháng đầu tiên sau Cách mạng tháng Tám.
Nếu như lịch sử chống giặc Ân thời Hùng Vương thuở xưa đã có hình ảnh chú bé làng Gióng ba tuổi, thì sau Cách mạng tháng tám năm 1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ thân yêu, đã xuất hiện hình ảnh chú bé thật là hồn nhiên trong cái dáng dấp ngộ nghĩnh:
Chú bé loắt choẳt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh.
Chú bé chắc ở lứa tuổi chúng em, nhưng sinh ra và lớn lên trong đói nghèo lam lũ nên nhỏ bé, gầy gò nhưng nhanh nhẹn, thông minh. Nhà thơ đã dùng những từ gợi cảm: bé loắt choắt, chân thoăn thoắt, đầu nghênh nghênh.
Mấy câu thơ trên tả cái vóc người nhỏ bé nhưng không cằn cỗi yếu đuối mà là một em bé mang nhiều niềm vui từ đầu đến chân. Chú vui gì vậy? Nhà thơ nói hộ:
Vui lắm chú
Ở đồn Mang Cá
Thích hơn ở nhà…
Một niềm vui to lớn mới có cái đầu “nghênh nghênh”, cái chân “thoăn thoắt”, mồm lại “huýt sáo vang” nữa. Còn bé ai chả huýt sáo, có khi chả ra bài gì, huýt cho vui mồm thế thôi. Nhưng chú bé này chắc là huýt sáo những bài hát mới của cách mạng. Bởi thế trông kìa cái chân của chú:
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng…
Nhà thơ đã dùng hình ảnh con đường vàng gợi lên biết bao liên tưởng thú vị, đẹp đẽ. Đó là con đường rộng dài trải mãi đến chân trời, nắng dát vàng lấp lánh. Đó là con đường tượng trưng cho mơ ước và hy vọng. Lượm là một con chim nhỏ, nhảy nhót trên con đường ấy.
Lượm hồn nhiên vô tư là thế nhưng khi có mệnh lệnh chiến đấu khẩn cấp thì chú đã hành động với tinh thần của người lính dũng cảm.
Vụt qua mặt trận
Đạn bay vèo vèo
Thư đề: Thượng khẩn
Sự tái hiện hình ảnh của Lượm qua khổ thơ trên đã để lại cho người đọc một ấn tượng khó quên. Một chú bé thật sống động, đầy cảm mến với mọi người.
Những khi nghe tin Lượm đã hy sinh, tác giả đau khổ thốt lên:
Ra thế… Lượm ơi.
Câu thơ như gãy đôi tả nỗi lòng của nhà thơ và chúng ta hình dung thấy quân thù nhiều súng đạn, muốn làm cho chú khiếp sợ. Nhưng Lượm đã đi vào muôn vàn nguy hiếm ấy, không một chút chần chừ, ngần ngại. Không run sợ nên bước chân không phải bước hay bò, mà chú “vụt ra” nhanh lắm, gấp lắm, bởi trên lá thư trong tay chú là hai chữ “Thượng khẩn”. Phải hoàn thành nhiệm vụ của người liên lạc đối với trận đánh!
Nhưng Lượm đã hy sinh trong khi đang làm nhiệm vụ:
Thôi rồi… Lượn ơi!
Người đọc như nghẹn lại. Viên đạn tàn ác của quân thù đã vĩnh viễn cướp mất cuộc sống đẹp đẽ giữa tuổi thiếu niên của Lượm.
Lượm nằm xuống giữa cánh đồng lúa mênh mông của quê hương.
Nhà thơ tưởng niệm về sự hy sinh của chú bé bàng những dòng thơ xao động sóng lúa đầy mùi hương thơm đưa hồn em bay lên giữa đồng quê hương ấy:
Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
Hồn bay giữa đồng..
Những con người như thế mãi mãi còn với quê hương đảt nước, còn với sớm mai, chiều tà trang từng ngọn cỏ và còn thơm lừng lan tỏa ra một làn hương…
Kết thúc bài, tác giả trở lại lời thơ đau khổ đầu như để trả lời câu hỏi: “Lượm ơi, còn không" và như thế là hình ảnh Lượm vẫn còn đó với dáng điệu:
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh…
Đúng thế! Lượm vẫn mãi hồn nhiên, tinh nghịch, vui tươi dũng cảm. Lượm vẫn sống mãi!
Đúng thế! Lượm vẫn mãi hồn nhiên, tinh nghịch, vui tươi dùng cảm. Lượm vẫn sống mãi!
Thế hệ Lượm đi trước chúng em hơn bốn mươi năm. Thế hệ ấy ngày nay là bác, là ông của chúng em. Riêng có Lượm thì chẳng già đi chút nào, với em, Lượm là bạn cùng lứa tuổi. Cảm ơn nhà thơ Tố Hữu đã giữ cho em một người bạn như thế! Và trên hết vẫn là hình ảnh chú bé có cái vóc dáng nhỏ bé vui nhộn, cái ehân nhảy nhót, cái mồm huýt sáo, cái đầu nghênh nghênh “như con chim chích, nhảy trên đường vàng”. Bài thơ kết thúc nhưng trong lòng người đọc còn mái một hình ảnh chú bé liên lạc với bao cảm mến đầy bi tráng.
