Lê Hoàn là một gương mặt anh hùng dân tộc cá tính mạnh mẽ cuối thế kỉ 10. Xuất thân từ một đứa trẻ ở làng Kẻ Sập( Trung Lập thuộc tỉnh Thanh Hóa ), chỉ có một người mẹ nghèo mà không biết tên cha. Lê Hoàn đã trải qua một tuổi thơ gian khó: mồ côi mẹ phải đi làm thuê cho người rồi phiêu bạt kiếm sống. Trưởng thành, vào quân ngũ giúp Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn “ Thập nhị sứ quân” bộc lộ khả năng võ nghệ, Lê Hoàn trở thành vị tướng tin cậy của Vạn Thành Vương. Triiều đình ở Hoa Lư thành lập Lê Hoàn được cử làm “ Thập đại tướng quân” (tổng tư lệnh quân đội thời bấy giờ)
Khi Đinh Bộ Lĩnh bị ám sát, trước nguy cơ bị chia rẽ trong triều và ngoài nước thì bị quân Tống đe dọa xâm lược, quân sĩ quyết định cử Lê Hoàn lên ngôi Hoàng đế và được sự ủng hộ của Thái Hậu Dương Vân Nga(vợ góa của Đinh Tiên Hoàng ). Lê Hoàn trở thành vị vua khai sáng của triều Lê(Tiền Lê) vào năm 980.
Một năm sau, Lê Hoàn đã lập nên sự nghiệp hiển hách của mình: đánh bại cuộc xâm lược thứ nhất của nhà Tống, giết chết chủ tướng Hào Nhân Bảo của giặc vào năm 981. Sự nghiệp của Lê Hoànngày càng rạng rỡ. Là Hoàng đế nhưng vẫn tự làm tướng cầm quân đi đánh giặc, dẹp loạn.Xông xáo vào nơi mũi tên hỏa đạn như một người lính. Xây dựng kinh tế, Hoàng đế tự đi cày như một nông dân. Hoạt động ngoại giao , Hoàng đế đứng ra đấu tranh với sứ giả nước ngoài. Hòa mình cùng dân chúng, Hoàng đế vẫn cùng múa hát với mọi người.
Lê Đại Hành là danh hiệu được suy tôn của Lê Hoàn sau khi mất.Ông xứng đáng là tấm gương cho thế hệ sau noi theo và ghi nhớ công ơn.
Lê Đại Hành (980-1005) Lê Hoàn sinh năm 941 ở Xuân Lập, Thọ Xuân, Thanh Hoá (có thuyết nói: Lê Hoàn sinh ở Thanh Liêm, Hà Nam) trong một gia đình nghèo khổ, bố là Lê Mịch, mẹ là Đặng Thị Sen. Cha mẹ mất sớm, Lê Hoàn phải đi làm con nuôi cho một vị quan nhỏ. Lớn lên, ông đi theo Nam Việt Vương Đinh Liễn và lập được nhiều chiến công khi Đinh Tiên Hoàng dẹp loạn 12 sứ quân, thống nhất đất nước, lập nên cơ nghiệp Nhà Đinh. Ông được Đinh Tiên Hoàng phong làm Thập Đạo tướng quân lúc vừa tròn 30 tuổi. Khi cha con Đinh Tiên Hoàng bị Đỗ Thích giết hại, Đinh Toàn mới 6 tuổi lên ngôi vua. Nhân cơ hội đó, Nhà Tống cho quân sang xâm lược nước ta. Vì lợi ích của dân tộc, Thái hậu Dương Vân Nga đã trao ngôi vua cho Lê Hoàn. Lê Hoàn lên ngôi vua lấy niên hiệu là Lê Đại Hành. Vẫn lấy tên nước là Đại Cồ Việt, đóng đô tại Hoa Lư.
