Nếu nhìn một cách tổng thể xuyên suốt quá trình lịch sử của Champa từ khi hình thành đến kết thúc thì cương vực và vị trí của nó có hơi phức tạp, mà nguyên nhân lớn nhất dẫn đến việc đó chính là bị xâm chiếm cùng với sự suy yếu bắt nguồn từ kinh tế.
Nhưng trước tiên hãy khái quát lại vị trí địa lí, “vương quốc Champa hình thành và phát triển trên dãi đất miền Trung Việt Nam và một phần cao nguyên Trường Sơn, lúc mạnh nhất trải dài từ Hoành Sơn, sông Gianh ở phía bắc đến sông Dinh – Hàm Tân, ở phía nam đến lưu vực Krong Pôcô và sông Đà Rằng trên Tây Nguyên.”. Đó là cương vực trên đất liền, ngoài ra họ gần như làm chủ toàn bộ các đảo ven bờ và vùng ven biển Đông.
Nhận xét
Lịch sử Champa giai từ thế kỉ XI đến cuối thế kỉ XV thật sự phức tạp nhưng có thể tóm lại ba thời kì chính sau đây:
Thế kỉ XI – XII là giai đoạn suy thoái, khủng hoảng bởi: trong thế kỉ này Champa và Đại Việt có một mối quan hệ không mấy tốt đẹp, sau mấy thế kỉ trước Bắc tiến, có khi đanh vào cả Hoa Lư năm 979, nhưng sau đó lại thất bại trước Đại Việt. Đến thế kỉ XII lai đụng độ với Cambot, và sau cuộc chiến tranh 100 năm Champa rơi vào tình trạng chia cắt, phân liệt, khủng hoảng.
Thế kỉ XIII – XIV là thời kì phục hồi và đạt đến đỉnh cao: đó là sựu phát triển mạnh kinh tế, cùng với chính sách đối nội đối ngoại khôn ngoan đã vụt dậy cả Champa đang ngủ yên trong khủng hoảng.
Cuối thế kỉ XIV lại rơi vào tình trạng suy thoái và dân dần đánh mất vai trò lịch sử mà nguyên nhâ chủ yếu là do chính sách đôi nội và đối ngoại cực đoạn thiếu hợp lí.
