Bạn tham khảo :
* Phân tích quá trình tha hóa của Chí Phèo
Luận điểm 1: Chí Phèo - một người nông dân hiền lành, chất phác.
- Hoàn cảnh xuất thân:
+ Không cha, không mẹ
+ Không nhà, không cửa, không một tấc đất cắm dùi
+ Tuổi thơ bơ vơ: đi ở hết nhà này đến nhà nọ.
+ Tuổi hai mươi: khỏe mạnh, làm canh điền cho nhà lí Kiến.
- Tuy vậy, Chí vẫn giữ những phẩm chất tốt đẹp:
+ Là một con người lương thiện:
Đi ở hết nhà này đến nhà khác, cày thuê cuốc mướn để kiếm sống -> Làm ăn chân chính.Từng mơ ước giản dị về cuộc sống gia đình: có một ngôi nhà nho nhỏ, chồng cày thuê cuốc mướn…+ Có lòng tự trọng: Bà ba Bá Kiến gọi lên đấm lưng, bóp chân, Chí cảm thấy nhục -> Là người có ý thức về nhân phẩm.
Luận điểm 2: Quá trình bị tha hóa về cả tâm hồn lẫn ngoại hình
- Sự kiện Chí Phèo bị bắt vào tù:
+ Vì thói lẳng lơ của bà Ba và cơn ghen tuông vô cớ của Bá Kiến mà Chí phải đi tù.
+ Chế độ nhà tù thực dân phong kiến đã nhào nặn và biến Chí trở thành “con quỷ dữ của làng Vũ Đại”
- Ra tù, Chí biến dạng về nhân hình, tha hóa về nhân tính:
+ Hình dạng: trông như thằng sắng cá, “cái đầu trọc lốc, hàm răng cạo trắng hớn, cái mặt thì câng câng đầy những vết sứt sẹo, hai con mắt gườm gườm”, mặc cái quần nái đen với cái áo tây vàng, cái ngực đầy nét chạm trổ rồng.
-> Diện mạo của một tên lưu manh, quái nhân.
+ Nhân tính: du côn, du đãng, uống rượu với ăn thịt chó từ trưa đến xế chiều, say khướt triền miên, đập đầu, chửi bới, phá phách và làm công cụ cho Bá Kiến để có tiền uống rượu.
- Quá trình tha hóa của Chí Phèo:
+ Xách dao đến nhà Bá Kiến trả thù nhưng lại mắc mưu, trở thành tay sai cho Bá Kiến.
+ Chí đi đòi nợ thuê cho Bá Kiến.
+ Cái mặt không phải là mặt người, biết bao vết sẹo không thứ tự dọc ngang
+ Chí đã bán linh hồn cho quỷ dữ, bán rẻ danh dự để lấy dăm ba hào bạc uống rượu
-> "Cái đói" trở thành câu chuyện về "nhân cách", miếng ăn lắm khi là miếng nhục, nếu không thể vượt qua được liều thuốc thử đó sẽ rơi xuống vực sâu của tha hóa.
=> Chí đã bị cướp đi cả nhân hình lẫn nhân tính, là điển hình cho hình ảnh người nông dân bị đè nén đến cùng cực.
Luận điểm 3: Chí Phèo vẫn còn nhân tính
- Sau cuộc gặp gỡ với Thị Nở, nhân tính của Chí Phèo quay trở lại:
+ Bâng khuâng như tỉnh dậy sau một cơn say rất dài
+ Tỉnh để cảm thấy miệng đắng và “lòng mơ hồ buồn”
+ Cảm thấy “sợ rượu” -> dấu hiệu của sự thức tỉnh rõ ràng nhất
+ Cảm nhận những thanh âm của cuộc sống: tiếng chim hót, tiếng người cười nói…
+ Hắn đủ tỉnh để nhận thức hoàn cảnh của mình, để thấy mình cô độc
-> Cuộc gặp với Thị đã làm Chí Phèo thực sự tỉnh táo sau những cơn say triền miên.
- Niềm hi vọng của thời trẻ quay trở lại:
+ Mong muốn một gia đình nho nhỏ, chồng cuốc mướn, cày thuê, vợ dệt vải, nuôi lợn
+ Khá giả thì mua dăm ba sào ruộng
-> Tình yêu với Thị Nở khiến hắn đủ hi vọng và mong ước có một gia đình: “Hay là mình sang ở với tớ một nhà cho vui”.
=> Gặp Thị Nở, Chí Phèo đã trải qua những cảm xúc chưa hề có trong đời, đã thực sự “tỉnh” để yêu, để hi vọng, để mong ước.
- Ngay cả khi bị từ chối, chính bởi Chí Phèo còn nhân tính, còn nhân tính để đau đớn, tuyệt vọng cho số phận mình:
+ Tình yêu bị ngăn cấm bởi bà cô thị Nở, bởi vậy, khi Thị Nở từ chối, Chí Phèo thất vọng và đau đớn: Hắn tìm đến rượu rồi “ôm mặt khóc rưng rức”.
=> Mong muốn trở về làm người lương thiện không còn nữa, Chí đau đớn, tuyệt vọng.
+ Hắn quyết định đến nhà thị Nở “để đâm chết cả nhà nó, đâm chết cái con khọm già nhà nó”.
+ Nhưng “hắn không rẽ vào nhà thị Nở mà thẳng đường đến nhà Bá Kiến và nói thẳng với Bá Kiến -> Chí Phèo xác định đúng kẻ thù của mình.
+ Câu hỏi: “Ai cho tao lương thiện”: thể hiện sự ý thức và trỗi dậy mạnh mẽ nhất của nhân tính nhưng cũng là đau đớn nhất, Chí Phèo nhận ra rằng mình mong muốn trở về thành người lương thiện nhưng không thể nào được nữa, Chí đã tự đâm chết chính mình.
=> Chí Phèo là điển hình cho những gì tủi khổ nhất của người nông dân bị áp bức bóc lột, đè nén đến tận cùng đã chống trả bằng hành động lưu manh hóa nhưng ở họ vẫn lấp lánh ánh sáng lương thiện.
