Yêu cầu:
* Hình thức: đoạn văn 12 câu, quy nạp.
* Nội dung:
- “Khối căm hờn”: nỗi căm hờn bị kết đọng lại, ứ lại thành khối, không tan. Biện pháp hoán dụ đã khiến nỗi căm hờn vốn vô hình trở nên hữu hình, tích tụ và đóng lại như thành hình thành khối. Vết thương lòng, niềm căm hờn của con hổ cứ đầy lên, trào lên, nhức nhối không tan.
- “Gậm”: ngậm khối căm hờn trong cay đắng và khối căm hờn ấy nó gặm nhấm làm nhói đau tâm can của hổ. “Gậm” cũng thể hiện sự âm thầm mà dữ dội: con hổ không cam chịu thực tại tầm thường mà đang tích tự năng lượng, sức mạnh để nghiền nát khối căm hờn.
=> Câu thơ mở đầu với 6/8 chữ là thanh trắc đã gợi tả được nỗi căm hờn đến nhức nhối của con hổ. Sức nặng của câu thơ rơi vào chữ “căm hờn”, diễn tả nỗi đau đớn, căm hờn đến u uất của con hổ khi bị nhốt ở vườn bách thú.
- Hổ đau đớn vì:
+ Cảnh ngộ (tù hãm): Nhục nhằn tù hãm, mất tự do. Cảnh ngộ “nằm dài” gợi ra sự ngao ngán, bất lực của con hổ.
+ Thời gian sống trong tù ngục (tù đọng): vô định (ngày tháng dần qua), bất lực, chỉ biết “Ta nằm dài trông ngày tháng dần qua”.
+ Không gian sống (tù túng): Cũi sắt, chật hẹp, tù túng.
+ Bị biến thành trò lạ mắt, thứ đồ chơi của lũ người nhỏ bé mà ngạo mạn. Con hổ cảm thấy nhục nhã.
+ Bị hạ bệ, bị xếp ngang hàng cùng bọn gấu dở hơi, cặp báo chuồng bên vô tư lự. Phép nhân hóa khiến có câu thơ mang tính hình tượng sâu sắc.
=> Tâm trạng của con hổ: Vô cùng phẫn uất và ngao ngán, chán chường. Nhưng không có cách nào thoát khỏi hoàn cảnh ấy nên hổ ta đành bất lực (nằm dài trông ngày tháng dần qua). Tâm trạng này cũng thật giống với tâm trạng của những người dân Việt Nam mất nước thời bấy giờ. Nhưng nhân dân ta, những người Việt Nam yêu nước thì thể hiện rõ thái độ dứt khoát không bắt tay với giặc, không chấp nhận thực tại tầm thường, bất hợp tác, không chịu làm nô lệ nhưng vẫn chịu thân phận, xếp ngang hàng với những kẻ đi làm tay sai cho giặc, cho bọn bợ đỡ chính quyền thực dân để cầu thân lập danh và được hưởng vinh hoa. Như thế, niềm uất hận của con hổ cũng chính là cảnh sống tối tăm, chịu thân phận nô lệ của những người dân Việt Nam thời đó.
