DÀN Ý CHI TIẾT
I. MỞ BÀI
- Cốm Vòng - một thức quà thanh nhã và tinh khiết.
- Một món án đượm hồn làng quê, dân dã và bình dị.
II. THÂN BÀI
1. Chuẩn bị và cách làm
- Cốm nguyên là cái hạt non của ‘‘thóc nếp hoa vàng”.
- Người làng Vòng đi ngắt lúa về và nội trong hai mươi bốn tiếng đồng hồ phải bắt tay vào việc chế hóa hạt thóc ra thành cốm.
- Lúc ngắt đem ở cánh đồng về, kỵ nhất là không được vò hay đập, mà phải tuốt để cho những hạt thóc vàng rơi ra.
- Người ta cho rằng bí quyết của cốm Vòng là ở lúc đem đảo ở trong những nồi rang.
- Tất cả cái khéo tay, cộng với những kinh nghiệm lâu đời giúp cho người dân bà làng Vòng đảo cốm trong những nồi rang vừa dẻo; lửa lúc nào cũng phải đều; nhất là củi đun phải là thứ củi gỗ cháy âm, chứ không được dùng đến củi rơm hay củi đóm.
- Công việc xay, giã cũng cần phải gượng nhẹ, chu đáo, chày giã không được nặng quá, mà giã thì phải đều tay, không được chậm vì cốm sẽ nguội đi, thứ nhất là ai đảo từ dưới lên, từ trên xuống cho đều, không lỏi.
- Thóc giã xong rồi, người ta sàng, trấu bay ra cùng với những hạt cốm nhẹ nhàng nhất: cốm đó là cốm đầu nia.
- Người ta lấy mạ giã ra, hòa với nước, làm thành một thứ phẩm xanh màu lá cây rồi hồ cốm cho thật đều tay: cốm đương mộc mạc, nổi hẳn màu lên và duyên dáng như cô gái dậy thì bỗng tự nhiên đẹp trội lên trong một buổi sáng mùa xuân tươi tốt.
2. Trình bày
- Cốm được tãi ra thật mỏng trên những mảnh lá chuối hay những cái lá sen (người ta gọi thế là lá cốm hay mẻ cốm) rồi xếp vào thúng để gánh đi bán, tinh khiết và thơm tho lạ lùng.
- Đặc biệt là hàng nào cũng có một cái đòn gánh cong hai đầu; người bán hàng bước thoăn thoắt hai cái thúng đu đưa, trông thật trẻ.
- Người hàng cốm xẻ từng mè cốm sang chiếc lá sen to để gói lại cho khách hàng.
- Lấy lá sen gói cốm.
- Lấy rơm tươi của cây lúa đem buộc gói cốm.
3. Thưởng thức
- Khi ăn ta phải ăn từng chút một, lấy ngón tay nhón lấy từng chút một.
- Ta vừa nhai nhỏ nhẹ, vừa ngẫm nghĩ đến tính chất thơm của cốm thoang thoảng mùi lúa đòng đòng, tính chất ngọt của cốm phiêu phiêu như khí trời trong sạch ta sẽ thấy rằng ăn một miếng cốm vào miệng là ta nuốt cả hương thơm của những cánh đồng quê của ông cha ta vào lòng.
- Muốn thưởng thức được hết hương vị của cốm phải ăn côm không, và chỉ ăn cốm không thôi.
III. KẾT BÀI
- Cốm là những hạt ngọc của Trời.
- Tùy theo khẩu vị từng người mà chế biến cốm thành những món quà khác nhau.
