Các cặp từ trái nghĩa: ngẩng - cúi (Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh); trẻ - già, đi - trở lại (Ngẫu nhiên viết nhân buổi về quê).
Tác dụng:
+ Ngẩng đầu – cúi đầu: Hai hành động ngược chiều nhau, thể hiện sự trăn trở suy tư trong tâm hồn nhà thơ.
+ Đi trẻ - về già: Hai hình ảnh, hai hành động tương phản, làm nổi bật sự thay đổi ở hai thời điểm khác nhau trong cuộc đời người, hàm chứa sự ngậm ngùi, xót xa.
=> Từ trái nghĩa tạo nên phép đối, tô đậm, khắc sâu hình ảnh và tình cảm biểu đạt.
Crm nghĩ trong đêm thanh tĩnh: tạo sự đối lập giữa cảnh trăng và người, góp phần tạo nên bức tranh đẹp về nội dung t/y thiên thiên và quê nhà.
Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê: Tạo sự khác nhau giữ tâm trạng của vị quan về quê và đám trẻ trong làng, là người trong làng nh ko đc ai nhận ra, đến trẻ còn hỏi là khách phương nào, thể hiện nỗi buồn cô đơn của tác giả
