"Nhật ký trong tù": Sáng tác khi Bác bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam. Gồm 133 bài - chữ Hán. Là viên ngọc quý trong kho tàng văn hoá dân tộc".
* Bài thơ "Ngắm trăng"
Phiên âm
Ngục trung vô tửu diệc vô hoa,
Đối thử lương tiêu nại nhược hà ?
Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt,
Nguyệt tòng song khích khán thi gia.
Dịch thơ:
Trong tù không rượu cũng không hoa,
Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ;
Người ngắm trăng soi ngoài cửa số,
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.
- Hoàn cảnh sáng tác:Bài thơ rút trong “Nhật ký trong tù”; tập nhật ký bằng thơ được viết trong một hoàn cảnh đoạ đầy đau khổ, từ tháng 8-1942 đến tháng 9-1943 khi Bác Hồ bị bọn Tưởng Giới Thạch bắt giam một cách vô cớ. Bài thơ ghi lại một cảnh ngắm trăng trong nhà tù, qua đó nói lên một tình yêu trăng, yêu thiên nhiên tha thiết của Bác.
- Thể loại: Thất ngôn tứ tuyệt.
1. Hai câu đầu.
Cảnh đẹp - khó hững hờ
2. Hai câu cuối.
Người ngắm trăng
Đối ngữ
- Nhân >< nguyệt
- Nguyệt >< thi gia
Câu hỏi tu từ.
Trăng ngắm nhà thơ
Tại sao bài thơ đề từ Bác không nhận mình là nhà thơ mà bây giờ lại nhận mình là thi gia ?
Thể thất ngôn tứ tuyệt, ngôn ngữ giản dị. Phép đối, nhân hoá, giàu hình ảnh.
Tình yêu thiên nhiên, phong thái ung dung, lạc quan.
Qua bài thơ ta thấy được Thể thất ngôn tứ tuyệt, ngôn ngữ giản dị. Phép đối, nhân hoá, giàu hình ảnh của bác đã thể hiện qua bài thơ , qua đó ta có thể cảm nhận đc Tình yêu thiên nhiên, phong thái ung dung, lạc quan của bác lúc đó ..
Đọc bài thơ tứ tuyệt “Ngắm trăng” này, ta như được thưởng thức một thi phẩm mang vẻ đẹp cổ kính, hoa lệ. Bác đã kế thừa thơ ca dân tộc, những bài ca dao nói về trăng làng quê thôn dã, trăng thanh nơi Côn Sơn của Nguyễn Trãi, trăng thề nguyền, trăng chia ly, trăng đoàn tụ, trăng Truyện Kiều. “Song thưa để mặc bóng trăng vào”… của Tam Nguyên Yên Đổ, v.v….
Uống rượu, ngắm trăng là cái thú thanh cao của các tao nhân mặc khách xưa, nay – “Đêm thanh hớp nguyệt nghiêng chén” (Nguyễn Trãi). Ngắm trăng, thưởng trăng đối với Bác Hồ là một nét đẹp của tâm hồn rất yêu đời và khát khao tự do. Tự do cho con người. Tự do để tận hưởng mọi vẻ đẹp thiên nhiên của quê hương xứ sở. Đó là cảm nhận của nhiều người khi đọc bài thơ “Ngắm trăng” của Hồ Chí Minh.
