1. -Đầu thế kỷ XVI, nhà Lê bắt đầu suy thoái
-Vua quan ăn chơi xa xỉ, xây dựng lâu đài cung điện tốn kém
-Nội bộ triều Lê ''chia bè kéo cánh'', tranh giành quyền lực
-Khi triều đình rối loạn, quan lại ở địa phương ''cậy quyền thế ức hiếp dân, vật dụng trong dân gian cướp lấy đến hết", "dùng của như bùn đất..., coi dân như cỏ rác"
-Đời sống nhân dân khốn cùng
2. a Tây Sơn lật đổ chính quyền họ Nguyễn
* Hạ thành Quy Nhơn :
-tháng 9 năm 1773, nghĩa quân hạ thành Quy Nhơn
-Giữa năm 1774, địa bàn kiểm soát của nghĩa quân được mở rộng từ Quảng Nam đến Bình Thuận
* Hòa hoãn với quân Trịnh:
-Biết tin Tây Sơn nổi dậy, chúa Trịnh ở Đàng Ngoài phái mấy vạn quân vào đánh chiếm Phú xuân (Huế)
-Chúa Nguyễn đánh lại không nổi, vượt biển vào Gia Định
-Nghĩa quân Tây Sơn ở vào thế bất lợi : phía bắc có quân Trịnh, phía nam có quân Nguyễn
-Nguyễn Nhạc phải tạm hòa hãn với quân Trịnh để dồn sức đánh Nguyễn
* tiêu diệt quân Nguyễn:Năm 1777, nghĩa quân Tây Sơn lật đổ chính quyề họ Nguyễn
b Đánh tan quân xâm lược Xiêm
- Sau nhiều lần thất bại, Nguyễn Ánh cầu cứu vua Xiêm
-Cuối tháng 7-năm 1784, quân Xiêm tiến vào Gia Định: 2 vạn quân thủy đổ bộ lên Rạch Giá(Kiên Giang), 3 vạn quân bộ xuyên qua Chân Lạp tiến vào Cần Thơ
-cuối năm 1784, quân Xiêm chiếm hết miền Tây Gia Định
-tháng 1 năm 1785, Nguyễn Huệ tiến quân vào Gia Định và chọn Rạch Gầm-Xoài Mút làm trận quyết chiến
-Ngày 19 tháng 1 năm 1785, Nguyễn Huệ dùng mưu nhử địch vào trận mai phục
-Thủy binh ta từ Rạch gầm, Xoài Mút và cù lao Thới Sơn đồng loạt xông thẳng vào đội hình địch đang xuôi theo dòng nước
-Bị tấn công bất ngờ và mãnh liệt, chiếc thuyền quân Xiêm tan tác hoặc bị đốt cháy
-Binh lính Xiêm bị tiêu diệt gần hết, chỉ còn vài nghìn tên sống sót theo đường bộ chạy về nước
còn Tây Sơn lật đổ chính quyền họ Trịnh , đánh tan quân Thanh nữa bn ơi
