TRẢ LỜI CÂU HỎI PHẦN ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
Câu 1.
- Truyện được kể bằng lời của nhân vật Dế Mèn.
- Bài văn có thể chia thành 2 đoạn :
+ Đoạn 1 : từ đầu đến “ sắp đứng đầu thiên hạ rồi” : giới thiệu vẻ đẹp và tính tình của Dế Mèn.
+ Đoạn 2 : còn lại : câu chuyện về bài học đường đời đầu tiên của DM.
Câu 2.
a. Các chi tiết miêu tả ngoại hình và hành động của Dế Mèn :
• Ngoại hình :
- Đôi càng mẫm bóng.
- Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt.
- Đôi cánh bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi.
- Đầu to ra và nổi từng mảng rất bướng.
- Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc.
- Sợi râu dài và uốn cong một vẻ rất đỗi hùng dũng.
• Hành động của Dế Mèn :
- Muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ.
- Chốc chốc lại trịnh trọng và khoan thai đưa hai chân lên vuốt râu.
- Đi đứng oai vệ
- Cà khịa với tất cả bà con trong xóm ( quát các chị Cào Cào, đá anh Gọng Vó…)
=>Cách miêu tả của tác gải là chọn những chi tiết tiêu biểu làm nổi bật ngoại hình của một chú dế thanh niên cường tráng. Tác giả vừa miêu tả ngoại hình kết hợp với miêu tả hành động để làm nổi bật tính cách của Dế Mèn : kiêu căng, xốc nổi, điệu đàng.
b. Một số tính từ miêu tả hình dáng và tính cách của Dế Mèn.
- Tính từ miêu tả hình dáng : cường tráng, mẫm bóng, nhọn hoắt, hủn hoẳn, giòn giã, bóng mỡ, đen nhánh, ngoàm ngoạp…
- Tính từ miêu tả tính cách : bướng, hãnh diện, trịnh trọng, khoan thai, oai vệ, tợn, giỏi, ghê gớm…
- Có thể thay thế một số từ như :
+ đôi càng mẫm bóng : đôi càng mập bóng, đôi càng to bóng…
+ ngắn hủn hoẳn : ngắn củn, ngắn tũn, ngắn cũn cỡn…
+ đi đứng oai vệ : đi đứng chững chạc, đi đứng đàng hoàng, đi đứng oai lắm…
=>Những từ thay thế không diễn tả được ý nghĩa như những từ tác giả đã dùng.Tác giả dùng từ rất chính xác và tinh tế.
c. Tính cách DM trong đoạn văn :
Qua những tính từ chỉ tính cách và một số hành động của Dế Mèn, có thể thấy DM là chàng dế cường tráng, trẻ trung nhưng điệu đàng, kiêu căng, xốc nổi, hung hăng và ngộ nhận về sức mạnh của mình.
Câu 3.
Thái độ của Dế mèn với Dế Choắt là thái độ kẻ cả, trịch thượng, coi thường. Điều đó thể hiện qua cách xưng hô : đặt tên bạn là Dế Choắt, ví von so sánh như gã nghiện thuốc phiện, xưng hô chú mày, điệu bộ khinh khỉnh, giọng điệu bề trên, dạy bảo. Dế Mèn còn tỏ ra ích kỉ, không cho Dế Choắt thông ngách sang, lại còn mắng : “ Đào tổ nông thì cho chết !”
Câu 4. (DM là dế màn nhé)
Khi trêu chị Cốc: DM hung hăng, kiêu ngạo, không hề biết sợ : “ Sợ gì ? Mỳ bảo tao sợ cái gì ? mày bảo tao còn biết sợ ai hơn tao nữa !” Hát trêu xong, Dế Mèn vẫn thách thức : “ mày tức thì mày cứ tức, mày ghè vỡ đầu mày ra cho nhỏ đi, nhỏ đến đâu cũng không chui nổi vào tổ tao đâu”.
Nhưng chứng kiến chị Cốc đánh chết Dế Choắt, Dế Mèn khiếp hãi “ nằm im thin thít”. Biết chắc chị Cốc đi rồi, mới dám “ mon men bò lên”. Từ hung hăng, kiêu ngạo. DM trở nên sợ hãi, nhút nhát.
Bài học đường đời đầu tiên DM rút ra chính là sự trả giá cho những hành động ngông cuồng thiếu suy nghĩ. Bài học ấy thể hiện qua lời khuyên của Dế Choắt : ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn cũng mang vạ vào mình đấy.
Câu 5.
Hình ảnh những con vật được miêu tả trong truyện ngắn rất giống với chúng ta trong thực tế. Dế Mèn, Dế Choắt mỗi con một vẻ. Một bên cường tráng, khỏe mạnh, một bên ốm yếu, bệnh tật. Những đặc điểm của con người như đi, đứng, nói năng được gán cho những con vật.
