Bài 4. Trùng roi

I. Trùng roi xanh

Trùng roi xanh sống trong nước: ao, hồ, đầm, ruộng kể cả các vũng nước mưa.

1. Cấu tạo và di chuyển

a. Cấu tạo

+ Cấu tạo ngoài:

- Là 1 tế bào có kích thước hiển vi ( \(\approx\)​ 0.5mm).                                                                   

- Hình thoi, đuôi nhọn, đầu tù và có 1 roi dài.

+ Cấu tạo trong:

- Nhân.

- Chất nguyên sinh (có chứa hạt diệp lục).

- Các hạt dự trữ.

- Điểm mắt (cạnh gốc roi): giúp trùng roi nhận biết ánh sáng.

- Không bào co bóp (dưới điểm mắt).

b. Di chuyển

- Roi xoáy ngược vào nước giúp cơ thể di chuyển. 

2. Dinh dưỡng

- Trùng roi xanh có 2 hình thức dinh dưỡng:

+ Tự dưỡng: giống như thực vật vì trong cơ thể chúng có các hạt diệp lục có khả năng hấp thu ánh sáng, nước, CO₂ để tổng hợp chất hữu cơ.

+ Dị dưỡng: khi ở trong tối, màu xanh mất đi. Tuy nhiên, chúng vẫn sống được nhờ khả năng tổng hợp chất hữu cơ hòa tan do các sinh vật khác chết phân hủy.

- Hô hấp: nhờ sự trao đổi khí qua màng.

- Bài tiết: không bào co bóp tập trung nước thừa cùng sản phẩm bài tiết thải ra ngoài giúp cân bằng áp suất thẩm thấu.

3. Sinh sản

Quá trình sinh sản	Hình ảnh
Bước 1: Tế bào tích lũy các chất để chuẩn bị cho quá trình phân đôi.
Bước 2: Nhân và roi bắt đầu phân đôi.
Bước 3: Chất nguyên sinh và các bào quan phân đôi (hạt diệp lục, không bào, điểm mắt). Nhân và roi tách nhau hoàn toàn.
Bước 4: Màng tế bào bắt đầu tách đôi.
Bước 5: Tế bào tiếp tục tách đôi.
Bước 6: Hình thành 2 tế bào con.

4. Tính hướng sáng

- Thí nghiệm:

+ Đặt bình chứa trùng roi xanh trên bậc cửa sổ.

+ Dùng giấy đen che tối nửa trong thành bình.

+ Qua vài ngày bỏ giấy đen ra và quan sát thấy:

.) Phía ánh sáng nước có màu xanh.

.) Phía che tối nước màu trong suốt.

- Giải thích hiện tượng: do trong cấu tạo cơ thể trùng roi xanh có chứa hạt diệp lục nên hình thức dinh dưỡng chủ yếu là tự dưỡng -> trùng roi xanh có di chuyển về phía có ánh sáng -> phía có ánh sáng chứa nhiều trùng roi xanh -> nước có màu xanh (do màu xanh của trùng roi xanh vì chúng có chứa diệp lục) và ngược lại.

- Trùng roi xanh di chuyển về phía có ánh sáng được là nhờ điểm mắt nhận biết ánh sáng và sự di chuyển của roi. 

II. Tập đoàn trùng roi 

- Ở các ao, giếng đôi khi gặp các hạt hình cầu màu xanh lá cây, có đường kính khoảng 1mm, lơ lửng, xoay tròn đó được gọi là tập đoàn trùng roi (tập đoàn Vôn vốc).

- Tập đoàn trùng roi dù có nhiều tế bào nhưng vẫn chỉ là một nhóm động vật đơn bào vì mỗi tế bào vẫn vận động và dinh dưỡng độc lập. Tập đoàn trùng roi được coi là hình ảnh mối quan hệ về nguồn gốc giữa động vật đơn bào và động vật đa bào.