Bài 36. Tổng kết về cây có hoa

1. Cây là một thể thống nhất

a. Sự thống nhất giữa cấu tạo và chức năng của mỗi cơ quan ở cây có hoa

Cây có hoa có nhiều cơ quan khác nhau, mỗi cơ quan đều đảm nhận chức năng riêng phù hợp với cấu tạo của chúng.

 b. Sự thống nhất về chức năng giữa các cơ quan ở cây có hoa

Ví dụ:

- Lá muốn thực hiện quá trình quang hợp cần có sự hỗ trợ của các cơ quan như rễ, thân, …

- Rễ, thân, lá có mối quan hệ với nhau, hỗ trợ nhau trong các hoạt động của cây.

- Khi hoạt động của lá giảm \(\rightarrow\) ​thoát hơi nước ít \(\rightarrow\) sự hút nước của rễ giảm \(\rightarrow\) quang hợp của lá yếu \(\rightarrow\)không cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho thân, rễ​ \(\rightarrow\) cây sinh trưởng chậm \(\rightarrow\) ảnh hưởng tới sự ra hoa, kết hạt và tạo quả.

 - Vì vậy, trong trồng trọt, cần cung cấp đủ, đúng các loại phân bón, nước, … \(\rightarrow\) ​rễ cây hoạt động tốt \(\rightarrow\) ​chuyển nhiều nguyên liệu cho lá, khi có ánh sáng đầy đủ \(\rightarrow\) ​lá quang hợp tốt \(\rightarrow\) chế biến được nhiều chất hữu cơ \(\rightarrow\) cơ quan khác phát triển tốt (thân to mập mạp, nhiều quả, nhiều hạt, …) 

Cây là một thế thống nhất vì:  

+ Có sự phù hợp giữa cấu tạo và chức năng.

+ Có sự thống nhất giữa chức năng của các cơ quan.

+ Tác động vào một cơ quan sẽ ảnh hưởng đến cơ quan khác và toàn bộ cây.

2. Cây với môi trường

Ở cây xanh, không những có sự thống nhất giữa các bộ phận, cơ quan với nhau mà còn có sự thống nhất giữa cơ thể với môi trường, thể hiện ở những đặc điểm hình thái, cấu tạo phù hợp với điều kiện môi trường.

a. Cây sống dưới nước

Ví dụ: cây súng trắng và cây rong đuôi chó.

- Nhận xét về đặc điểm cấu tạo của cây súng trắng và cây rong đuôi chó thích nghi với đời sống dưới nước:

+ Cây súng trắng có lá nổi bên trên mặt nước, phiến là phình to giúp cây nổi, tăng diện tích tiếp xúc với ánh sáng.

+ Cây rong đuôi chó chìm trong nước, phiến lá nhỏ, dài và mảnh giúp tránh được những tác động của sóng nước.

 - Nhận xét về đặc điểm cấu tạo của cây bèo tây khi sống ở trên mặt nước và trên cạn có các đặc điểm khác nhau:

+ Trên mặt nước: cuống lá phình to, bóp nhẹ thấy mềm và xốp giúp cây dễ nổi trên mặt nước, thân xốp bên trong chứ nhiều O₂ giúp cây hô hấp.

+ Cây sống trên cạn: cuống lá thon dài, cứng giúp phiến là vươn cao nhận được nhiều ánh sáng.

Các cây sống trong môi trường nước thường có các đặc điểm sau:

+ Cây có lá nổi trên mặt nước: phiến lá thường to, giúp lá dễ nổi, tăng diện tích tiếp xúc với ánh sáng.

+ Cây có lá chìm trong nước: phiến là nhỏ, dài và mảnh giúp lá tránh được các tác động của sóng nước.

+ Cây nổi trên mặt nước: cuống lá phình to, xốp chứa nhiều không khí giúp cây dễ nổi.

b. Cây sống ở trên cạn

-  Đặc điểm:

+ Thường có rễ ăn sâu và lan rộng giúp cây đứng vững, tìm nguồn nước.

+ Thân thấp, phân nhiều cành giúp lấy được nhiều sương đêm hơn.

+ Lá thường có lớp lông hoặc sáp bao phủ giúp hạn chế sự thoát hơi nước.

+ Thân thường vươn cao, các cành tập trung ở ngọn để nhận được nhiều ánh sáng hơn.

3. Cây sống ở những môi trường đặc biệt

- Cây sống trên bãi lầy ngập thủy triều ở vùng ven biển:

+ Cây đước có rễ chống giúp cây đứng vững.

+ Cây bần có rễ thở giúp cây lấy O₂ cung cấp cho phần rễ bên dưới.

- Cây sống ở sa mạc:

+ Sương rồng: thân mọng nước, lá tiêu biến thành gai.

+ Các loại cỏ thấp nhưng có rễ dài ăn sâu hoặc lan rộng và nông.

+ Các cây bụi gai có lá rất nhỏ hoặc biến thành gai.