Người ta có thể nuôi mảnh mô lá, thân, rễ trong môi trường nhân tạo (hỉnh 16.1) để nhân giống nhanh tạo ra hàng loạt cây con. Việc nhân nhanh giống cây như trên có ý nghĩa như thế nào trong thực tiễn?
Bài 16. Công nghệ tế bào
Câu hỏi mở đầu (SGK Cánh diều - Trang 95)
Thảo luận (1)
Câu hỏi 1 (SGK Cánh diều - Trang 95)
Quan sát hình 16.2, trình bày sự khác nhau giữa biệt hoá và phản biệt hoá tế bào.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiPhân biệt hóa và biệt hóa đều là quá trình biến đổi tế bào, tuy nhiên biệt hóa tạo ra tế bào mới có tính chuyên hóa về cấu trúc và chức năng, có thể phân hóa thánh các mô, các cơ quan đặc thù; còn phân biệt hóa tạo ra tế bào mới không còn tính chuyên hóa về cấu trúc và chức năng.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Luyện tập 1 (SGK Cánh diều - Trang 96)
Trong hai loại tế bào; hồng cầu và hợp tử, loại nào có tính toàn năng? Giải thích.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Trong hai loại tế bào là hồng cầu và hợp tử, hợp tử có tính toàn năng.
- Giải thích: Hợp tử có tính toàn năng vì hợp tử có khả năng phân chia, phát triển thành mô, cơ quan, cơ thể hoàn chỉnh trong môi trường thích hợp. Còn tế bào hồng cầu thì không có tính toàn năng vì tế bào này không có khả năng này.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Vận dụng (SGK Cánh diều - Trang 96)
Trong thực tiễn sản xuất, người nông dân thường dùng kĩ thuật giâm cành đối với một số cây trồng như sắn, mía, rau muống, khoai lang,... Đặc tính nào của tế bào thực vật là nguyên lý để thực hiện kĩ thuật trên?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTrong kĩ thuật giâm cành, một đoạn cành hoặc thân có đủ mắt, chồi (các tế bào đã biệt hóa) có thể phát triển thành một cây mới hoàn chỉnh → Tính toàn năng và phản biệt hóa của tế bào thực vật chính là nguyên lí để thực hiện kĩ thuật giâm cành.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Câu hỏi 2 (SGK Cánh diều - Trang 96)
Vì sao người ta thường áp dụng kĩ thuật vi nhân giống để nhân nhanh các giống cây quý hiếm như các cây dược liệu, cây gỗ quý, cây thuộc loài nằm trong sách đỏ (ví dụ: lan kim tuyến, sâm ngọc linh,...)? Kỹ thuật này có ý nghĩa gì?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Người ta áp dụng kĩ thuật vi nhân giống để nhân nhanh các giống cây quý hiếm vì các cây này vì kỹ thuật này tạo ra được số lượng lớn các cây mới trong một thời gian ngắn từ một phần của cây, từ đó bảo tồn được vốn gen của các loài cây này.
- Ý nghĩa của kĩ thuật vi nhân giống:
+ Tạo ra được số lượng lớn các cây con từ một bộ phận ban đầu.
+ Bảo tồn được một số nguồn gen thực vật quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng.
+ Tiết kiệm diện tích sản xuất giống, thời gian nhân giống.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Luyện tập 2 (SGK Cánh diều - Trang 97)
Trình bày các ứng dụng của vi nhân giống.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiCác ứng dụng của vi nhân giống:
- Nâng cao chất lượng cây, tạo ra các giống cây sạch bệnh virus.
- Nhân nhanh các giống cây quý hiếm, có khả năng tuyệt chủng.
- Tạo nguyên liệu cho quy trình nuôi dịch huyền phù thực vật.
- Chuyển gene vào tế bào thực vật.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Câu hỏi 3 (SGK Cánh diều - Trang 97)
Kể tên một số giống cây trồng được tạo ra bằng công nghệ tế bào mà em biết.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiMột số giống cây được tạo từ công nghệ tế bào như:
- Giống cà chua lai VT15 có khả năng chịu nhiệt, cho năng suất cao và kháng virus xoăn vàng.
- Giống ổi MT1 không có hạt, dễ trồng ở nhiều loại đất, có thể cho quả quanh năm.
- Giống thanh long LĐ5 có ruột màu tím, cho năng suất cao.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Tìm hiểu thêm (SGK Cánh diều - Trang 97)
Tìm hiểu vì sao một số cây trồng chuyển gene mang nhiều đặc tính tốt về năng suất và phẩm chất nhưng việc trồng và tiêu thụ các sản phẩm của cây trồng chuyển gene vẫn gây những tranh luận trái chiều ở nhiều nơi trên thế giới
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiMột số cây trồng chuyển gene mang nhiều đặc tính tốt về năng suất và phẩm chất nhưng việc trồng và tiêu thụ các sản phẩm của cây trồng chuyển gene vẫn gây những tranh luận trái chiều ở nhiều nơi trên thế giới vì cây trồng chuyển gene có thể đem đến những rủi ro tiềm ẩn:
- Những biểu hiện không thể dự đoán được của gene được biến đổi hoặc tính chất không ổn định của gene được biến đổi có thể gây hại cho sức khỏe của con người hoặc gây thiệt hại về kinh tế của người trồng.
- Gene kháng hoặc gene chống chịu có thể chuyển sang những sinh vật không chủ đích khác gây ra nhiều nguy hại như: sự phát triển cỏ dại hay siêu cỏ; sự phát triển của các loại sâu bệnh, vi khuẩn kháng thuốc;…
- Việc sử dụng các hóa chất bảo vệ thực vật tăng lên: Tại Châu Mỹ - La Tinh, nơi đậu nành biến đổi gen được trồng trên diện rộng, việc sử dụng thuốc diệt cỏ đã tăng vọt, đạt mức trên 550 lít/năm, gây ra hậu quả đáng lo ngại cho sức khỏe của những người dân nơi đây.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Câu hỏi 4 (SGK Cánh diều - Trang 97)
Nêu một số thành tựu về nuôi cấy tế bào động vật để tạo mô, cơ quan thay thế mà em biết.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiMột số thành tựu về nuôi cấy tế bào động vật để tạo mô, cơ quan thay thế :
- Sử dụng tế bào thần kinh lợn để hồi phục tế bào thần kinh người bị tai biến.
- Sử dụng tế bào gan lợn để tạo gan thay thế một phần gan của người bị bại gan.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Luyện tập 3 (SGK Cánh diều - Trang 98)
Quan sát hình 16.5 và cho biết tế bào gốc được kích hoạt từ tế bào sinh dưỡng có thể biết hóa để tạo thành các đồng tế bào nào? Nếu dùng dòng tế bào gốc này để điều trị cho người khác thì có thể gặp những khó khăn gì?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Từ tế bào gốc được kích hoạt từ tế bào sinh dưỡng có thể biết hóa để tạo thành tế bào thần kinh, tế bào cơ, các cơ quan, tế bào máu, tế bào xương.
- Nếu dùng dòng tế bào gốc này để điều trị cho người khác thì cần có sự hỗ trợ của thuốc chống đào thải mô, cơ quan.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)