Nước biển và đại dương có những tính chất gì? Trong biển và đại dương diễn ra những vận động nào?
Bài 12: Nước biển và đại dương
Mở đầu (SGK - Trang 41)
Thảo luận (1)
Câu hỏi (SGK - Trang 41)
Đọc thông tin trong mục 1, hãy trình bày tính chất của nước biển và đại dương.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTính chất của nước biển và đại dương:
- Độ muối của nước biển và đại dương:
+ Độ muối trung bình của nước biển, đại dương là 35‰ và thay đổi theo không gian. Độ muối lớn nhất ở vùng chí tuyến (36,8‰), giảm đi ở xích đạo (34,5‰) và vùng cực (34‰).
+ Trên các đại dương có độ muối lớn hơn những vùng ven biển.
- Nhiệt độ của nước biển và đại dương:
+ Nhiệt độ trung bình năm trên toàn bộ đại dương thế giới là 17,5oC.
+ Nhiệt độ nước biển, đại dương vào mùa hè cao hơn mùa đông, giảm dần từ xích đạo về vùng cực và theo độ sâu.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Câu hỏi (SGK - Trang 42)
Dựa vào thông tin trong mục a và hình 12.1, 12.2, hãy giải thích hiện tượng sóng biển.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Sóng biển là sự dao động của nước biển theo chiều thẳng đứng.
- Sóng phát sinh chủ yếu là do gió. Gió càng mạnh, sóng càng lớn.
- Các hoạt động động đất, núi lửa lớn dưới đáy biển tạo nên một dạng sóng dài đặc biệt, lan truyền theo phương ngang, với tốc độ lớn, vào đến bờ có thể cao trên 20 m, gọi là sóng thần.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Câu hỏi (SGK - Trang 42)
Dựa vào thông tin trong mục b và các hình 12.3, 12.4, hãy:
- Giải thích hiện tượng thủy triều.
- Cho biết khi dao động thủy triều có biên độ lớn nhất và nhỏ nhất thì ở Trái Đất thấy hình dạng Mặt Trăng như thế nào.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Hiện tượng thủy triều:
+ Thủy triều là hiện tượng nước biển dâng cao và hạ thấp theo quy luật hằng ngày.
+ Nguyên nhân sinh ra: chủ yếu do lực hấp dẫn của Mặt Trăng, Mặt Trời và lực li tâm của Trái Đất.
+ Thủy triều lên xuống với biên độ thay đổi theo không gian và thời gian.
- Ở Trái Đất thấy hình dạng Mặt Trăng:
+ Khi dao động thủy triều có biên độ lớn nhất: trăng tròn hoặc không trăng.
+ Khi dao động thủy triều có biên độ nhỏ nhất: trăng khuyết.
(Trả lời bởi Mai Trung Hải Phong)
Câu hỏi (SGK - Trang 43)
Dựa vào thông tin trong mục c, hình 12.5, hãy:
- Trình bày chuyển động của các dòng biển trong đại dương.
- Kể tên một số dòng biển trong các đại dương.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Chuyển động của các dòng biển trong đại dương:
+ Dòng biển nóng: xuất phát từ vùng vĩ độ thấp chảy về vùng vĩ độ cao.
+ Dòng biển lạnh: xuất phát từ vùng vĩ độ cao chảy về vùng vĩ độ thấp.
- Một số dòng biển trong các đại dương:
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Đại dương
Dòng biển nóng
Dòng biển lạnh
Thái Bình Dương
- Cư-rô-si-ô
- Bắc Xích đạo
- Ngược Xích đạo
- Nam Xích đạo
- Đông Ô-xtrây-li-a
- A-la-xca
- Ca-li-phoóc-ni-a
- Pê-ru
- Bê-rinh
- Theo gió Tây
Đại Tây Dương
- Bắc Đại Tây Dương
- Gơn-xtơ-rim
- Bắc Xích đạo
- Guy-a-na
- Nam Xích đạo
- Bra-xin
- Ghi-nê
- Ca-na-ri
- Ben-ghê-la
- Phôn-len
Ấn Độ Dương
- Theo gió mùa (tháng 1)
- Mũi kim
- Mô-dăm-bích
- Ngược Xích đạo (tháng 1)
- Nam Xích đạo
- Tây Ô-xtrây-li-a
- Xô-ma-li
- Theo gió Tây
Câu hỏi (SGK - Trang 44)
Đọc thông tin trong mục 3, hãy nêu vai trò của biển và đại dương đối với phát triển kinh tế - xã hội.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiVai trò của biển và đại dương đối với phát triển kinh tế - xã hội :
- Cung cấp nguồn tài nguyên quý giá: sinh vật, khoáng sản, năng lượng,…
- Môi trường cho các hoạt động kinh tế - xã hội: đánh bắt và nuôi trồng thủy sản, GTVT, du lịch,…
- Góp phần điều hòa khí hậu, đảm bảo sự đa dạng sinh học.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Luyện tập (SGK - Trang 44)
Giải thích sự khác biệt về nhiệt độ và độ muối của các biển và đại dương.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Có sự khác biệt về nhiệt độ của các biển và đại dương do:
+ Nhiệt độ của biển và đại dương thay đổi theo mùa.
+ Khác nhau về vĩ độ giữa các biển và đại dương.
+ Nhiệt độ giảm theo độ sâu.
- Có sự khác biệt về độ muối của các biển và đại dương do:
+ Sự khác nhau về lượng bốc hơi, lượng mưa và lượng nước sông đổ vào.
+ Vĩ độ.
+ Độ sâu của biển và đại dương.
(Trả lời bởi GV Nguyễn Trần Thành Đạt)
Luyện tập (SGK - Trang 44)
Phân biệt ba dạng vận động của nước biển: sóng, thủy triều, dòng biển.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiPhương pháp giải:
Có thể lập bảng để dễ so sánh, theo các tiêu chí: Khái niệm, nguyên nhân.
Lời giải chi tiết:
(Trả lời bởi Mai Trung Hải Phong)
Tiêu chí
Sóng
Thủy triều
Dòng biển
Khái niệm
Là sự dao động của nước biển theo chiều thẳng đứng.
Là hiện tượng nước biển dâng cao và hạ thấp theo quy luật hằng ngày.
Là các dòng nước chảy trong biển và đại dương.
Nguyên nhân
Chủ yếu do gió (gió càng mạnh, sóng càng lớn).
=> Sóng thần hình thành khi ngoài khơi xảy ra động đất hay núi lửa ngầm.
Chủ yếu do lực hấp dẫn của Mặt Trăng, Mặt Trời và lực li tâm của Trái Đất.
Chủ yếu do các loại gió thường xuyên hoặc sự chênh lệch nhiệt độ, độ muối,… giữa các vùng biển.
Vận dụng (SGK - Trang 44)
Tìm hiểu thông tin, cho biết vai trò của biển đối với kinh tế - xã hội nước ta.
Thảo luận (2)Hướng dẫn giảiVai trò của biển đối với kinh tế - xã hội nước ta (Biển Đông):
- Cung cấp nguồn tài nguyên quý giá: khoáng sản (dầu mỏ, khí đốt, muối), thủy sản, năng lượng (sóng biển, thủy triều),…
- Hệ sinh thái rừng ngập cho năng suất sinh học cao, đặc biệt là sinh vật nước lợ.
- Điều hòa khí hậu: Nhờ có Biển Đông mang lại cho nước ta lượng mưa và độ ẩm lớn nên khí hậu bớt khắc nghiệt (thiên nhiên khác hẳn các nước cùng vĩ độ ở Tây Nam Á và Bắc Phi).
- Môi trường cho các hoạt động kinh tế: giao thông vận tải trên biển, nuôi trồng và đánh bắt thủy sản, du lịch,…
(Trả lời bởi Mai Trung Hải Phong)