Thứ nhất là khi chiến tranh thế giới thứ hai nổ ra vào năm 1939, Đảng ta đã xác định tình hình thế giới sẽ có những chuyển biến mau lẹ. Thể hiện rõ là ở hội nghị trung ương VI ( 1939) và được đẩy mạnh hơn qua hội nghị trung ương VII ( 1940 ), Đảng ta xác định, không còn con đường nào khác là đánh đổ thực dân Pháp, dành độc lập và khẳng định việc thời cơ cách mạng sẽ xuất hiện.
Cũng trong năm 40, phát-xít Ðức tiến công nước Pháp, Pa-ri đã thất thủ rơi vào tay quân Ðức, còn ở Việt Nam, Nhật nổ súng đánh chiếm Lạng Sơn, Nhật - Pháp tranh giành lẫn nhau quyền lợi Đông Dương. Trước tình hình đó, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc khẳng định, thắng lợi cuối cùng sẽ thuộc về phe dân chủ và nhận định thời cơ giải phóng dân tộc đang đến rất gần, tình thế cách mạng SẮP xuất hiện.
Năm 1945, trước những diễn biến mau lẹ và phức tạp của tình hình thế giới lẫn trong nước mà ta đã triệu tập Hội nghị trung ương 8 ở Bắc Pó - Cao Bằng, thành lập Mặt trận Viẹt Minh, giương cao ngọn cờ dân tộc. Mọi công tác chuẩn bị của ta về căn cử địa, lực lượng vũ trang, hậu phương,.. đều được Đảng ta đẩy mạnh và quan tâm hết sức có thể
Cuối năm 1945, sau thất bại của phát xít Đức (9-5-1945), Quân Nhật bị rơi vào thế đơn độc. Trong hai ngày 6/8 và 9/8, Mỹ ném hai quả bom nguyên tử xuống hai thành phố lớn của Nhật, gây thiệt hại vô cùng lớn. Giữa lúc đó, 8/8/1945, Liên Xô cũng tuyên chiến với Nhật, tấn công 70 vạn quân Quan Đông của Nhật ở Mãn Châu.
Việc Nhật đầu hàng đồng minh đã tạo cho ta một thời cơ "ngàn năm có một", bởi vì quân Nhật ở Đông Dương ( lúc này Pháp đã bị thất thế do sự kiểm soát của Nhật ) đã rệu rã, hoang mang, nao núng như "rắn mất đầu".
Khi kẻ thù yếu đi, trong lúc ta đã mạnh lên ( mọi sự chuẩn bị đã hoàn thành) và thời gian không cho phép ta kéo dài việc giành chính quyền ( quân Đồng Minh sẽ kéo vào nước ta ngay với lí do giải giáp quân Nhật, nguy cơ ta lại bị phụ thuộc vào các nước đế quốc như Anh, Mỹ...), Đảng ta đã phát lệnh tổng khởi nghĩa tháng Tám.
Nói tóm lại là căn cứ vào tình hình cụ thể của giai đoạn cuối cuộc chiến tranh thế giới thứ hai, với những điều kiện thuận lợi cho ta và bất lợi cho địch, ta đã có thời cơ để đứng lên giành lấy chính quyền về tay mình. Việc chọn lựa đúng thời cơ này là một quyết định vô cùng sáng suốt, thể hiện rõ năng lực lãnh đạo của Đảng đối với cách mạng nước nhà
