Câu hỏi của Trần Thị Duyên

Question

Các bạn ơi, giúp mình soạn bài Sông nước Cà Mau với. Ngày mai mình học rồi. Cảm ơn các bạn nhiều.

Phương Thảo · Accepted Answer

a) Bài văn miêu tả cảnh sông nước vùng Cà Mau ở cực nam của Tổ quốc.

Theo trình tự : bắt đầu từ cảm tưởng chung, thông qua sự quan sát thiên nhiên Cà Mau - tác giả đi đến những nét đặc tả kênh rạch, sông ngòi và nét độc đáo của cảnh chợ Năm Căn họp trên mặt nước.

b)

- Đoạn 1 (Từ đầu đến "lặng lẽ một màu xanh đơn điệu"): Cảm tưởng chung về thiên nhiên Cà Mau.

- Đoạn 2 (Tiếp theo đến "khói sóng ban mai"): Đặc tả kênh, rạch Cà Mau và con sông Năm Căn rộng lớn.

- Đoạn 3 (Còn lại): Đặc tả cảnh chợ Năm Căn.

c) Ấn tượng ban đầu bao trùm về sông nước vùng Cà Mau của tác giả :

- Sông ngòi kênh rạch : Dày đặc ( dùng so sánh, cảm nhận bằng thị giác )
- Màu sắc : bao trùm bởi màu xanh của trời, nước, cây lá ( điệp từ, tính từ chỉ màu sắc, cảm nhận bằng thị giác )
- Âm thanh: rì rào bất tận của lá và tiếng sóng- thứ âm thanh đơn điệu triền miên (thính giác, cảm giác )

d)  Qua đoạn nói về cách đặt tên cho những dòng sông, con kênh ở Cà Mau, ta thấy các địa danh này rất nôm na giản dị, nó cứ theo đặc điểm riêng biệt mà gọi thành tên.

- Những địa danh này đã nói được những đặc điểm rất riêng biệt của thiên nhiên Cà Mau so với những vùng đất khác (những cây mái giầm ; những đám mây bo mắt ; những nơi tập trung con ba khía…).

e)

(1) -Dòng sông: “ nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng” 
-Rừng đước: ”dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. Cây đước mọc dài theo bãi, ...ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia,...ban mai.”

(2) Những từ miêu tả màu sắc của rừng đước: màu xanh lá mạ, màu xanh rêu, màu xanh chai lọ. Qua những từ đó, vừa thấy được khả năng quan sát và phân biệt các sắc độ của tác giả rất tinh tế, đồng thời cũng thấy được sự phát triển mạnh mẽ không ngừng của loài đước.

(3)  - Những túp lều lá thô sơ bên cạnh những căn nhà hai tầng.

- Những đống gỗ cao như núi.

- Những ngôi nhà ban đêm sáng rực đèn măng-sông ...... phố nổi

( trong sách vnen của chị có từng ấy cái thôi )

g) - Vị trí quan sát của người miêu tả chính là người đang ngồi trên con thuyền. Đây là nơi thích hợp nhất để tác giả miêu tả cảnh trước mắt của mình khi thuyền di chuyển từ vùng này đến vùng khác ; từ xa đến gần với trung tâm của Cà Mau.Câu trả lời: a) Bài văn miêu tả cảnh sông nước vùng Cà Mau ở cực nam của Tổ quốc.

Theo trình tự : bắt đầu từ cảm tưởng chung, thông qua sự quan sát thiên nhiên Cà Mau - tác giả đi đến những nét đặc tả kênh rạch, sông ngòi và nét độc đáo của cảnh chợ Năm Căn họp trên mặt nước.

b)

- Đoạn 1 (Từ đầu đến "lặng lẽ một màu xanh đơn điệu"): Cảm tưởng chung về thiên nhiên Cà Mau.

- Đoạn 2 (Tiếp theo đến "khói sóng ban mai"): Đặc tả kênh, rạch Cà Mau và con sông Năm Căn rộng lớn.

- Đoạn 3 (Còn lại): Đặc tả cảnh chợ Năm Căn.

c) Ấn tượng ban đầu bao trùm về sông nước vùng Cà Mau của tác giả :

- Sông ngòi kênh rạch : Dày đặc ( dùng so sánh, cảm nhận bằng thị giác )
- Màu sắc : bao trùm bởi màu xanh của trời, nước, cây lá ( điệp từ, tính từ chỉ màu sắc, cảm nhận bằng thị giác )
- Âm thanh: rì rào bất tận của lá và tiếng sóng- thứ âm thanh đơn điệu triền miên (thính giác, cảm giác )

d)  Qua đoạn nói về cách đặt tên cho những dòng sông, con kênh ở Cà Mau, ta thấy các địa danh này rất nôm na giản dị, nó cứ theo đặc điểm riêng biệt mà gọi thành tên.

- Những địa danh này đã nói được những đặc điểm rất riêng biệt của thiên nhiên Cà Mau so với những vùng đất khác (những cây mái giầm ; những đám mây bo mắt ; những nơi tập trung con ba khía…).

e)

(1) -Dòng sông: “ nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng” 
-Rừng đước: ”dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. Cây đước mọc dài theo bãi, ...ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia,...ban mai.”

(2) Những từ miêu tả màu sắc của rừng đước: màu xanh lá mạ, màu xanh rêu, màu xanh chai lọ. Qua những từ đó, vừa thấy được khả năng quan sát và phân biệt các sắc độ của tác giả rất tinh tế, đồng thời cũng thấy được sự phát triển mạnh mẽ không ngừng của loài đước.

(3)  - Những túp lều lá thô sơ bên cạnh những căn nhà hai tầng.

- Những đống gỗ cao như núi.

- Những ngôi nhà ban đêm sáng rực đèn măng-sông ...... phố nổi

( trong sách vnen của chị có từng ấy cái thôi )

g) - Vị trí quan sát của người miêu tả chính là người đang ngồi trên con thuyền. Đây là nơi thích hợp nhất để tác giả miêu tả cảnh trước mắt của mình khi thuyền di chuyển từ vùng này đến vùng khác ; từ xa đến gần với trung tâm của Cà Mau.

Linh Phương · Answer

1. Tìm hiểu bố cục văn bản
_ Theo trình tự miêu tả của văn bản, ta có thể chia Sông nước Cà Mau thành 3 phần chủ yếu như sau:
+ Phần 1: Từ đầu đến “màu xanh đơn điệu”: Đoạn văn thể hiện tình cảm của nhà văn Đoàn Giỏi với thiên nhiên Cà Mau.
+ Phần 2: Tiếp đến “khói sóng ban mai”: Miêu tả về những kênh rạch Cà Mau và sông Năm Căn.
+ Phần 3: Còn lại: Miêu tả khung cảnh của chợ nổi Năm Căn.
_ Văn bản được viết theo ngôi kể thứ nhất, là lời kể của nhà văn Đoàn Giỏi vì vậy mà những chi tiết được miêu tả mang tính chất chân thực, sống động,bởi đó đều là những cảnh vật, vẻ đẹp mà nhà văn đã tận mắt chứng kiến, quan sát cùng với mạch cảm xúc chân thực của chủ thể.

2. Trong phần 2 của văn bản ( từ đầu đến “một màu xanh đơn điệu”) tác giả Đoàn Giỏi tập trung thể hiện ấn tượng, cảm xúc của mình về thiên nhiên nơi sông nước Cà Mau. Trước khung cảnh rộng lớn, mênh mông mà tươi đẹp vùng sông nước Cà Mau, tác giả có cảm giác choáng ngợp, cảm xúc thăng hoa bởi tâm hồn yêu cái đẹp. Tác giả đã thể hiện ấn tượng của mình thông qua hệ thống các chi tiết miêu tả như sau:
+ Kênh rạch chằng chịt, bủa giăng chi chít
+ Cảm nhận về sự đơn điệu của màu xanh
+ Tiếng rì rào bất tận của rừng, của sóng
Tác giả Đoàn Giỏi đã vận dụng hết tất cả các giác quan trong việc phát hiện, miêu tả khung cảnh thiên nhiên của sông nước Cà Mau, đó không chỉ là cái nhìn thị giác mà còn bằng thính giác, tri giác và đón nhận cảnh vật bằng tâm hồn nhạy cảm, đầy tinh tế của mình.

3. Nhận xét về tên của các vùng đất, con kênh ở Cà Mau.
Trong văn bản, tác giả Đoàn Giỏi đã dành một dung lượng nhất định để nói về tên gọi cũng như cách đặt tên cho các địa danh ở vùng sông nước Cà Mau, qua cách đặt tên đó ta có thể cảm nhận được sự gần gũi, gắn bó của những địa danh đối với cuộc sống của con người nơi đây. Bởi tên gọi đều là những tên giản dị, gần gũi với thiên nhiên, cuộc sống và mang những đặc điểm của thiên nhiên Cà Mau.

4. Tìm những chi tiết tái hiện cái hùng vĩ,mênh mông của sông nước Cà Mau
_Trong phần hai của văn bản, tác giả đã miêu tả sự rộng lớn, mênh mông hùng vĩ của sông nước Cà Mau, thể hiện trực tiếp qua các chi tiết:
+ Nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác
+ Con sông rộng hơn ngàn thước
+ Cá bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng

5. Chợ nổi Năm Căn
Để miêu tả khung cảnh đông vui, nhộn nhịp của chợ nổi Năm Căn, nhà văn Đoàn Giỏi đã thể hiện thông qua những chi tiết vô cùng đặc sắc, tiêu biểu:
+ Chợ Năm Căn họp ngay trên sông, chỉ cần bơi thuyền gần vào nhay là có thể mua bán rất nhiều thứ hàng hóa, từ hoa quả, thực phẩm đến hàng tiêu dùng.
+ Là nơi hội tụ của nhiều người dân buôn nhiều mặt hàng như: vải, rượu…
+ Không khí nhộn nhịp, tấp nập trên không gian rộng lớn của khu chợ nổi.Câu trả lời: 1. Tìm hiểu bố cục văn bản
_ Theo trình tự miêu tả của văn bản, ta có thể chia Sông nước Cà Mau thành 3 phần chủ yếu như sau:
+ Phần 1: Từ đầu đến “màu xanh đơn điệu”: Đoạn văn thể hiện tình cảm của nhà văn Đoàn Giỏi với thiên nhiên Cà Mau.
+ Phần 2: Tiếp đến “khói sóng ban mai”: Miêu tả về những kênh rạch Cà Mau và sông Năm Căn.
+ Phần 3: Còn lại: Miêu tả khung cảnh của chợ nổi Năm Căn.
_ Văn bản được viết theo ngôi kể thứ nhất, là lời kể của nhà văn Đoàn Giỏi vì vậy mà những chi tiết được miêu tả mang tính chất chân thực, sống động,bởi đó đều là những cảnh vật, vẻ đẹp mà nhà văn đã tận mắt chứng kiến, quan sát cùng với mạch cảm xúc chân thực của chủ thể.

2. Trong phần 2 của văn bản ( từ đầu đến “một màu xanh đơn điệu”) tác giả Đoàn Giỏi tập trung thể hiện ấn tượng, cảm xúc của mình về thiên nhiên nơi sông nước Cà Mau. Trước khung cảnh rộng lớn, mênh mông mà tươi đẹp vùng sông nước Cà Mau, tác giả có cảm giác choáng ngợp, cảm xúc thăng hoa bởi tâm hồn yêu cái đẹp. Tác giả đã thể hiện ấn tượng của mình thông qua hệ thống các chi tiết miêu tả như sau:
+ Kênh rạch chằng chịt, bủa giăng chi chít
+ Cảm nhận về sự đơn điệu của màu xanh
+ Tiếng rì rào bất tận của rừng, của sóng
Tác giả Đoàn Giỏi đã vận dụng hết tất cả các giác quan trong việc phát hiện, miêu tả khung cảnh thiên nhiên của sông nước Cà Mau, đó không chỉ là cái nhìn thị giác mà còn bằng thính giác, tri giác và đón nhận cảnh vật bằng tâm hồn nhạy cảm, đầy tinh tế của mình.

3. Nhận xét về tên của các vùng đất, con kênh ở Cà Mau.
Trong văn bản, tác giả Đoàn Giỏi đã dành một dung lượng nhất định để nói về tên gọi cũng như cách đặt tên cho các địa danh ở vùng sông nước Cà Mau, qua cách đặt tên đó ta có thể cảm nhận được sự gần gũi, gắn bó của những địa danh đối với cuộc sống của con người nơi đây. Bởi tên gọi đều là những tên giản dị, gần gũi với thiên nhiên, cuộc sống và mang những đặc điểm của thiên nhiên Cà Mau.

4. Tìm những chi tiết tái hiện cái hùng vĩ,mênh mông của sông nước Cà Mau
_Trong phần hai của văn bản, tác giả đã miêu tả sự rộng lớn, mênh mông hùng vĩ của sông nước Cà Mau, thể hiện trực tiếp qua các chi tiết:
+ Nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác
+ Con sông rộng hơn ngàn thước
+ Cá bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng

5. Chợ nổi Năm Căn
Để miêu tả khung cảnh đông vui, nhộn nhịp của chợ nổi Năm Căn, nhà văn Đoàn Giỏi đã thể hiện thông qua những chi tiết vô cùng đặc sắc, tiêu biểu:
+ Chợ Năm Căn họp ngay trên sông, chỉ cần bơi thuyền gần vào nhay là có thể mua bán rất nhiều thứ hàng hóa, từ hoa quả, thực phẩm đến hàng tiêu dùng.
+ Là nơi hội tụ của nhiều người dân buôn nhiều mặt hàng như: vải, rượu…
+ Không khí nhộn nhịp, tấp nập trên không gian rộng lớn của khu chợ nổi.

Trần Ngọc Định · Answer

SÔNG NƯỚC CÀ MAU

(Đoàn Giỏi)

I. VỀ TÁC GIẢ

Đoàn Giỏi (1925-1989) là tên khai sinh, ngoài ra nhà văn còn có các bút danh: Nguyễn Hoài, Nguyễn Phú Lễ, Huyền Tư; quê quán: Châu Thành, Tiền Giang.

Trong những năm chống thực dân Pháp, Đoàn Giỏi công tác trong ngành an ninh rồi làm công tác thông tin, văn nghệ. Tập kết ra Bắc, từ năm 1955 ông chuyển sang làm công tác sáng tác và biên tập sách báo. Đoàn Giỏi là Uỷ viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam các khoá I, II, III.

Tác phẩm đã xuất bản: Người Nam thà chết không hàng (kịch thơ, 1947), Khí hùng đất nước (kí, 1948), Những dòng chữ máu Nam Kì 1940 (kí, 1948), Đường về gia hương(truyện,  1948), Chiến sĩ Tháp Mười (kịch thơ, 1949), Giữ vững niềm tin (thơ, 1954), Trần Văn Ơn (truyện kí, 1955), Cá bống mú (truyện, 1956), Ngọn tầm vông (truyện kí, 1956), Đất rừng phương Nam (truyện, 1957), Hoa hướng dương (truyện ngắn, 1960), Cuộc truy tìm kho vũ khí (truyện, 1962), Những chuyện lạ về cá (biên khảo, 1981), Tê giác giữa ngàn xanh (biên khảo, 1982).

II. KIẾN THỨC CƠ BẢN

1. Bài văn miêu tả sông nước vùng Cà Mau ở cực nam của Tổ quốc.

Trình tự miêu tả thể hiện trong bài văn là: bắt đầu từ cảm tưởng chung, thông qua sự quan sát thiên nhiên Cà Mau - tác giả đi đến những nét đặc tả kênh rạch, sông ngòi và nét độc đáo của cảnh chợ Năm Căn họp trên mặt nước.

Theo trình tự miêu tả như trên, có thể thấy bố cục của bài văn gồm ba đoạn:

- Đoạn 1 (Từ đầu đến "lặng lẽ một màu xanh đơn điệu"): Cảm tưởng chung về thiên nhiên Cà Mau.

- Đoạn 2 (Tiếp theo đến "khói sóng ban mai"): Đặc tả kênh, rạch Cà Mau và con sông Năm Căn rộng lớn.

- Đoạn 3 (Còn lại): Đặc tả cảnh chợ Năm Căn.

Đọc bài văn, có thể hình dung vị trí của người miêu tả là ngôi thứ nhất "tôi" (ngồi trên thuyền) - tức người chứng kiến và cảm nhận quang cảnh sông nước Cà Mau. Vị trí ấy rất thuận lợi cho việc quan sát và miêu tả vì những hình ảnh và suy nghĩ được thể hiện trực tiếp bằng con mắt của "người trong cuộc". Với vị trí quan sát của người trên thuyền, các hình ảnh miêu tả được hiện ra trong bài văn như một cuốn phim thật sinh động: nhiều màu sắc, cảnh trí đan cài và giàu cảm xúc.

2. Trong đoạn văn (từ đầu đến "lặng lẽ một màu xanh đơn điệu") tác giả đã diễn tả ấn tượng ban đầu bao trùm về vùng sông nước Cà Mau. ấn tượng ấy là ấn tượng choáng ngợp (thể hiện qua các từ ngữ có tính cường điệu: kênh rạch càng bủa giăng chi chít, trên thì... dưới thì... chung quanh... cũng chỉ...). ấn tượng ấy được cảm nhận qua thị giác, thính giác và vị giác - đặc biệt là cảm giác đơn điệu về màu xanh và ...tiếng rì rào bất tận... của rừng, của sóng. ấn tượng ấy được thể hiện qua các câu văn dài ngắn xen kẽ, biến hoá linh hoạt: vừa tả vừa kể, tạo ra một mạch văn trữ tình lôi cuốn.

3. Qua đoạn văn tác giả nói về cách đặt tên cho các vùng đất, con kênh ở vùng Cà Mau cho thấy: các địa danh ở đây được đặt tên rất giản dị, gần gũi với thiên nhiên. Cách đặt tên như thế cũng thể hiện đặc điểm của thiên nhiên vùng Cà Mau.

4. Trong đoạn văn từ "Thuyền chúng tôi chèo thoát qua đến sương mù và khói sóng ban mai":

+ Những chi tiết thể hiện sự rộng lớn, hùng vĩ của dòng sông và rừng đước:

- Nước ầm ầm đổ ra biển nagỳ đêm như thác

- Con sông rộng hơn ngàn thước

- Cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng.

+ Trong câu "Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn" có các động từ: thoát qua, đổ ra, xuôi về chỉ cùng một hoạt động của con thuyền.

Nếu thay đổi trình tự những động từ ấy trong câu thì sẽ không thể hiện được các trạng thái hoạt động rất phong phú của con thuyền trong các hoàn cảnh khác nhau.

Trong câu này, tác giả sử dụng từ ngữ rất chính xác và tinh tế, bởi vì:

- thoát qua: diễn đạt sự khó khăn mà con thuyền vừa phải vượt.

- đổ ra: chỉ trạng thái con thuyền từ sông nhỏ đến với dòng sông lớn,

- xuôi về: diễn tả trạng thái nhẹ nhàng của con thuyền xuôi theo dòng nước.

+ Những từ miêu tả màu sắc của rừng đước: màu xanh lá mạ, màu xanh rêu, màu xanh chai lọ. Qua những từ đó, vừa thấy được khả năng quan sát và phân biệt các sắc độ của tác giả rất tinh tế, đồng thời cũng thấy được sự phát triển mạnh mẽ không ngừng của loài đước.

5. Trong bài văn, sự tấp nập, đông vui, trù phú và độc đáo của chợ vùng Cà Mau được thể hiện qua những chi tiết, hình ảnh đặc sắc của cảnh chợ Năm Căn:

- Sự tấp nập, đông vui, trù phú: túp lều lá thô sơ, những ngôi nhà gạch hai tầng, những đống gỗ cao như núi, những cột đáy, thuyền chài, thuyền lưới, những bến vận hà nhộn nhịp, những lò than hầm gỗ, những ngôi nhà bè ban đêm ánh đèn măng-sông chiếu rực,...

- Sự độc đáo của chợ Năm Căn: chợ họp ngay trên sông, chỉ cần cập thuyền lại với nhau là có thể mua bán đủ thứ tiêu dùng và ẩm thực. Đây còn là nơi hội tụ đông vui của những người bán vải, bán rượu đến từ nhiều vùng, có nhiều giọng nói, trang phục khác nhau...

6. Qua cách miêu tả từ xa đến gần, từ khái quát đến cụ thể, tả xen kể... cùng với việc sử dụng các từ ngữ gợi cảm tinh tế của tác giả, có thể cảm nhận được vẻ đẹp trù phú của vùng sông nước Cà Mau. Đó là một nơi có khung cảnh thiên nhiên hoang dã và hùng vĩ - nơi có những dòng sông rộng lớn và rừng đước bạt ngàn; đồng thời đó cũng là nơi có cảnh chợ Năm Căn đặc sắc, tấp nập đông vui.

III. RÈN LUYỆN KĨ NĂNG

1. Tóm tắt

Bài văn miêu tả cảnh quan thiên nhiên, sông nước vùng Cà Mau, mảnh đất tận cùng phía nam của Tổ quốc. Cảnh thiên nhiên ở đây thật rộng lớn, hoang dã và hùng vĩ, đặt biệt là những dòng sông và rừng đước. Cảnh chợ Năm Căn là hình ảnh trù phú, độc đáo, tấp nập về sinh hoạt của con người ở vùng đất ấy.

2. Cách đọc

Đoạn văn được viết chủ yếu theo lối miêu tả (tả cảnh, tả người, tả cảnh sinh hoạt). Những đoạn tả cảnh vật cần đọc chậm rãi. Hãy hình dung mình đang ngồi trên con thuyền của tác giả, chầm chậm lướt qua các kênh, rạch, những cảnh vật ở hai bên bờ sông. Đoạn tả cảnh chợ Năm Căn tấp nập, đông vui có thể đọc nhanh hơn, diễn tả không khí sôi động với những âm thanh náo nức, những màu sắc sặc sỡ ở nơi này.

3. Viết một đoạn văn trình bày cảm nhận của em về vùng Cà Mau qua bài Sông nước Cà Mau đã học.

Gợi ý: Tham khảo đoạn văn sau.

Dưới ngòi bút tài tình của nhà văn Đoàn Giỏi, cả vùng Cà Mau hiện lên thật là sinh động. Cảnh vật biến hoá, màu sắc biến hoá. Những dòng sông, kênh, rạch, rừng đước và cả khu chợ Năm Căn nữa hiện lên vừa hùng vĩ, hoang sơ, vừa dạt dào sức sống, cảnh xa lạ mà vẫn gợi bao yêu mến, nhớ thương. Thiên nhiên Cà Mau bao la, hào phóng; con người Cà Mau mộc mạc, hồn hậu, dễ thương. Đọc những trang văn của Đoàn Giỏi, ta có cảm giác như đang đi giữa sông nước Cà Mau, tận hưởng hương rừng Cà Mau, đến chơi chợ Năm Căn, dừng lại, bước lên những ngôi nhà bè xem và mua một vài món quà lưu niệm. Ôi! Cái cảm giác được chu du giữa cả một miền sông nước như thế mới thú vị biết bao.

4. Kể tên một vài con sông ở quê hương em hoặc địa phương mà em đang ở, giới thiệu vắn tắt về một trong những con sông ấy.

Gợi ý:

- Tuỳ từng miền địa lí, học sinh tự kể những con sông của quê mình.

- Khi viết đoạn giới thiệu về một con sông, cần chú ý chỉ ra những nét đặc trưng riêng của con sông quê mình (cảnh vật, những sinh hoạt thường nhật trên sông,…).Câu trả lời: SÔNG NƯỚC CÀ MAU