A. Chuẩn bị

• Xem lại phần Kiến thức Ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.
• Khi đọc văn bản nghị luận văn học, các em cần chú ý:
  • Văn bản viết về vấn đề gì? Nhan đề văn bản thể hiện vấn đề ấy như thế nào?
  • Mục đích của văn bản là gì?
  • Các ý kiến, lí lẽ và bằng chứng phục vụ cho mục đích của văn bản như thế nào?
• Đọc trước văn bản Sức hấp dẫn của tác phẩm "Hai vạn dặm dưới đáy biển"; tìm hiểu thêm những bài viết về tác phẩm Hai vạn dặm dưới đáy biển (Véc-nơ).
• Liên hệ với những hiểu biết của em sau khi học văn bản Bạch tuộc (trích tiểu thuyết Hai vạn dặm dưới đáy biển) ở Bài 3 để hiểu thêm văn bản nghị luận này.

B. Đọc hiểu

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

Lê Phương Liên sinh năm 1951, quê ở Hà Nội.

2. Tác phẩm

a. Phương thức biểu đạt

Phương thức biểu đạt: Nghị luận

b. Nhan đề

- Nhan đề do người biên soạn sách đặt.

- Nhan đề cho thấy vấn đề trọng tâm tác giả trình bày chính là phân tích những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Hai vạn dặm dưới đáy biển. Từ đó, người đọc thấy được sự hấp dẫn, thú vị của tác phẩm.

c. Bố cục

4 phần

- Phần 1: Từ đầu ... kì lạ.

- Phần 2: Tiếp ...của tác giả.

- Phần 3: Tiếp ... tình người?

- Phần 4: Còn lại.

II. Khám phá văn bản

1. Giới thiệu tác phẩm

- Đặc sắc của tác phẩm: có nhiều yếu tố li kì và có tính nhân văn.

- Tóm tắt: Câu chuyện về cuộc hành trình bất đắc dĩ của nhà nghiên cứu biển A-rôn-nác, Giáo sư Viện bảo tàng Pa-ri, cùng người cộng sự Công-xây và người thợ săn cá voi Nét Len sau khi đột nhiên bị rơi vào con tàu No-ti-lớt kì lạ.

=> Phần mở đầu cung cấp cho người đọc những thông tin cơ bản nhất của tác phẩm Hai vạn dặm dưới đáy biển.

2. Nghệ thuật miêu tả nhân vật đặc sắc

- Con người luôn khát vọng tiến ra biển, làm chủ biển cả, thấu hiểu biển cả.

- Nhân vật thuyền trưởng Nê-mô: Con người có trí tuệ, có tính phiêu lưu, mạo hiểm; hành động dũng mãnh, bản lĩnh sáng suốt, tự tin.

=> Bí ẩn như huyền thoại.

=>Hình tượng anh hùng mang tư tưởng của tác giả.

- Nhân vật Giáo sư A-rôn-nác: người đọc hiểu được cuộc sống nội tâm và ngoại cảnh.

Nhận xét: Tác giả xây dựng được những nhân vật mang những tính cách, hành động riêng biệt, có cá tính riêng, tạo sự thu hút, hấp dẫn cho tác phẩm.

3. Sự sáng tạo của Véc-nơ trong tác phẩm

- Sự sáng tạo của Véc-nơ:

• Những máy móc công nghệ hiện đại.
• Những dự cảm về không gian tận đáy biển xa xôi, nơi con người chưa đặt chân đến.

=> Véc-nơ có vốn hiểu biết sâu rộng về địa lí thế giới, am hiểu cặn kẽ về kiến thức vật lí, toán học, sinh học, lịch sử, tự nhiên và xã hội... Chính những điều này đã tạo nên thành công cho tác phẩm của ông.

- Đặc sắc trong tác phẩm: 

• Một lối kể chuyên hấp dẫn.
• Tình huống bất ngờ, nghẹt thở, đầy kịch tính.
• Giọng văn hài hước, dí dỏm, chan chứa tình cảm yêu thương con người.

=> Tạo nên sức hấp dẫn trong mọi thời đại của tác phẩm.

- Giá trị nhân văn: 

• Ca ngợi sức mạnh của con người.
• Thể hiện sự hòa đồng giữa con người với biển cả: con người cần biển cả, yêu biển cả, hiểu về biển cả hơn như tìm hiểu bản thân mình.
• Thể hiện tình cảm giữa con người với con người.

=> Tác phẩm mang những giá trị nhân văn sâu sắc, có giá trị mọi thời đại.

4. Vị trí của Véc-nơ trên diễn đàn văn học thế giới

- Nhà văn tiên phong trong thể loại khoa học viễn tưởng.

- Thể hiện khát vọng chinh phục thế giới.

III. Tổng kết

1. Nội dung

- Văn bản cho người đọc hiểu hơn về nội dung, nhân vật, sự sáng tạo trong tác phẩm Hai vạn dặm dưới đại dương. Qua đó, người đọc cũng hiểu rõ hơn về tác giả và vị trí của ông trên diễn đàn văn học.

2. Nghệ thuật

- Văn bản đưa ra những nhận định xác đáng, phân tích sâu sắc.

- Dẫn chứng cụ thể, rõ ràng.