Thực hành đọc hiểu: Những nét đặc sắc trên "đất vật" Bắc Giang (Theo Phí Trường Giang)

I. Tìm hiểu chung

1. Thể loại

Thể loại: Văn bản thông tin.

2. Bố cục

- Phần 1: Từ đầu ... "trên thế gian này": Ý nghĩa của hình ảnh sới vật.

- Phần 2: Tiếp ... hết: Keo vật thờ.

II. Khám phá văn bản

1. Ý nghĩa của hình ảnh sới vật

- Hình dáng: hình tròn, đặt trước sân đình hình vuông.

- Ý nghĩa: 

• Hình tròn: biểu tượng cho trời.
• Hình vuông: biểu tượng cho đất.
• Tròn là Mặt Trời cùng với các đô vật biểu hiện cho tính dương.

=> Thể hiện mong ước dương vượng để "mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, bội thu". Bên cạnh đó, đấu vật còn là hình thức để tôn vinh tinh thần thượng võ của dân tộc.

Nhận xét: Đấu vật là một môn thể thao có ý nghĩa lớn trong đời sống tinh thần của người dân Bắc Giang, thu hút sự chú ý của người dân từ khắp mọi nơi về đây.

2. Keo vật thờ

- Đô vật:

• Là đô có tiếng trong vùng, được người dân công nhận về tài năng đấu vật.
• Là người có phẩm chất tốt, có đức độ, có cống hiến công lao cho phong trào vật trong vùng.

- Mở đầu keo vật thờ:

• Giới thiệu về hai đô vật một cách trang trọng: tên tuổi, địa chỉ, thành tích, sở trường thi đấu...
• Khi trống chầu vang lên, hai đô vật "mình trần đóng khố", chân quỳ vai sánh, hai tay chắp sườn.
• Hiệu lệnh tiếp, hai đô vật đứng thẳng, hai tay vẫn chắp sườn nghênh diện.
• Hiệu lệnh thứ ba, họ chắp tay, khom lưng "bái tổ" theo thế ba bước tiến, ba bước lùi.

- Ý nghĩa của nghi lễ bái tổ:

• Thông báo với các bậc thần linh thiêng rằng lảng mở hội vật.
• Thể hiện ý nguyện của nhân dân: mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, trái cây bội thu, dân sinh cường tráng...

- Nghi thức "xe đài"

• Mỗi một vùng có một phong cách xe đài khác nhau.
• Ở Bắc Giang, có những thế "đại bàng tung cánh, sư tử vờn cầu"; hiền hòa và uốn lượn như "dòng sông Cầu nước chảy lơ thơ", "dòng sông Thương nước chảy đôi dòng"...

=> Nghi thức xe đài cho thấy vẻ đẹp, sức mạnh của các đô vật, thu hút người xem. Nghi thức này thể hiện tinh thần thượng võ, là cách để đô vật khoe thần thái, cái hay, đẹp, đặc sắc riêng của địa phương mình.

- Khi nghi lễ xe đài kết thúc thì keo vật thờ chính thức diễn ra. Những miếng đánh được thể hiện rất chậm, biểu diễn nhịp nhàng và đẹp mắt.

=> Keo vật thờ mang tính chất biểu diễn nhiều hơn việc phân định thắng thua. Qua đó, người xem biết được những phương pháp tấn công và thủ pháp chống đỡ để phản công.

- Kết thúc: cả hai đô vật cùng thua, "lấm lưng trắng bụng". Họ đều nhận được sự tán thưởng của người xem.

NHẬN XÉT: Có thể thấy, đấu vật là một môn thể thao đặc sắc, mang đến những giá trị tinh thần quý báu cho con người. Đó chính là truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Văn bản đã giúp người đọc hiểu được những nét đặc sắc, thú vị của đấu vật ở Bắc Giang.

III. Tổng kết

1. Nội dung

- Văn bản cung cấp thông tin, hiểu biết về lễ hội vật ở Bắc Giang, cụ thể về hình ảnh sới vật và keo vật thờ. Qua đó, người đọc thấy được ý nghĩa của hội vật trong đời sống tinh thần, tâm linh của con người.

- Văn bản khơi gợi sự yêu mến, niềm tự hào về những truyền thống văn hóa tốt đẹp, lâu đời của dân tộc ta.

2. Nghệ thuật

- Cung cấp thông tin chính xác.

- Ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu.

- Kết hợp chữ viết và hình ảnh làm cho văn bản sinh động, hấp dẫn.