Nội dung lý thuyết
1. Đọc các đoạn thơ sau:
a) Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Tay say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
- Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?
(Thế Lữ, Nhớ rừng)
b) Mẹ cùng cha bận công tác không về
Cháu ở cùng ba, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học.
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?
(Bằng Việt, Bếp lửa)
c) Yêu biết mấy, những dòng sông bát ngát
Giữa đôi bờ dào dạt lúa non
Yêu biết mấy, những con đường ca hát
Qua công trường mới dựng mái nhà son!
Yêu biết mấy, những bước đi dáng đứng
Của đời ta chập chững buổi đầu tiên
Tập làm chủ, tập làm người xây dựng
Dám vươn mình cai quản lại thiên nhiên!
(Tố Hữu, Mùa thu mới)
2. Suy nghĩ và thực hiện các yêu cầu sau:
a) Nhận xét về số chữ trong mỗi dòng ở các đoạn thơ trên.
b) Tìm những chữ có chức năng gieo vần ở mỗi đoạn. Vận dụng kiến thức về vần chân, vần lưng, vần liền, vần gián cách đã học để nhận xét về cách gieo vần của từng đoạn.
c) Nhận xét về cách ngắt nhịp ở mỗi đoạn thơ trên
Trả lời:
a) Mỗi dòng ở các đoạn thơ trên đều có 8 chữ.
b) - Đoạn thơ đầu tiên được gieo vần chân liên tiếp, chuyển đổi theo từng cặp: tán - ngàn, mới - gội, bừng - rừng, gắt - mật.
- Đoạn thơ thứ hai cũng có lối gieo vần liên tiếp như vậy.
- Đoạn thơ thứ ba, các khổ thơ được gieo vần chân nhưng lại giãn cách: ngát - hát, non - son, đứng - dựng, tiên - nhiên.
c) Cách ngắt nhịp tự do, đa dạng, linh hoạt.
VD:
+ Nào đâu/ những đêm vàng/ bên bờ suối
Ta say mồi / đứng uống / ánh trăng tan?
Đâu những ngày / mưa chuyển / bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm / giang sơn ta / đổi mới?
+ Mẹ cùng cha / công tác bận / không về
Cháu ở cùng bà, / bà bảo / cháu nghe...
Thơ tám chữ là thể thơ mỗi dòng tám chữ, có cách ngắt nhịp rất đa dạng. Bài thơ theo thể tám chữ có thể gồm nhiều đoạn dài (số câu không hạn định), có thể được chia thành các khổ (thường mỗi khổ bốn dòng) và có nhiều cách gieo vần nhưng phổ biến nhất là vần chân (được gieo liên tiếp hoặc gián cách).