Nói và nghe: Trao đổi về một vấn đề

1. Định hướng

Xem lại mục Định hướng ở phần Nói và nghe của Bài 7 (trang 31) để vận dụng vào việc luyện nói và nghe trong bài học này.

2. Thực hành

Bài tập: Hãy trao đổi về vấn đề: Hình ảnh người phụ nữ Việt Nam trong thời kì chống Mỹ cứu nước qua tản văn "Người ngồi đợi trước hiên nhà" của tác giả Huỳnh Như Phương.

a. Chuẩn bị

- Xem lại nội dung đọc hiểu văn bản Người ngồi đợi trước hiên nhà, tìm các thông tin liên quan đến vấn đề sẽ trao đổi. Ví dụ: những phẩm chất hoặc những hi sinh, mất mát của người phụ nữ Việt Nam trong các cuộc kháng chiến; tấm gương của những người mẹ, người chị cụ thể;...

- Xem lại nội dung tìm ý và lập dàn ý trong phần Viết.

- Chuẩn bị các phương tiện như tranh, ảnh, video,... và máy chiếu, màn hình (nếu có).

b. Tìm ý và lập dàn ý

- Tìm ý cho bài nói bằng cách đặt và trả lời các câu hỏi sau:

• Người phụ nữ được nói đến trong văn bản là ai? Người phụ nữ ấy phải chịu những hi sinh, mất mát gì?

=> Người phụ nữ được nói đến trong văn bản là dì Bảy. Dì Bảy sống cô đơn, luôn ngồi trước hiên nhà ngóng trông người chồng trở về.

• Vì sao người phụ nữ ấy lại phải chịu những hi sinh, mất mát?

=> Dì Bảy có chồng đi tập kết ra Bắc. Vợ chồng dì bảy mới lấy nhau vỏn vẹn có một tháng. Dì kiên nhẫn chờ chồng mình suốt 20 năm trời đến ngay cả khi dì biết chồng mình đã bỏ mạng ở chiến trường dì vẫn một lòng chung thủy không hề rung động trước bất kì ai.

• Qua nhân vật, có thể thấy những phẩm chất gì của người phụ nữ Việt Nam?

=> Sự hi sinh thầm lặng của Bảy thể hiện những đức tính yêu thương chồng, sống tình nghĩa, thủy chung.

• Ý nghĩa và bài học rút ra từ hình ảnh người phụ nữ ấy?

=> Sự hi sinh thầm lặng của dì đã góp phần làm nên những trang lịch sử chói lọi cho dân tộc, đóng góp vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, đồng thời cũng là tấm gương sáng cho các thế hệ sau noi theo.

- Lập dàn ý cho bài nói bằng cách lựa chọn, sắp xếp các ý theo bố cục ba phần:

• Mở bài: Giới thiệu vấn đề đặt ra trong văn bản Người ngồi đợi trước hiên nhà: dì Bảy, hình ảnh của người phụ nữ Việt Nam.

Trong lịch sử dựng nước và giữ nước hào hùng của dân tộc, có rất nhiều những con người không tiếc máu thịt, tuổi xuân vì sự nghiệp lớn lao của cả dân tộc. Chiến tranh để lại những nỗi đau dai dẳng cho con người. Một trong những nỗi đau đó là sự cô đơn, mòn mỏi chờ đợi trong vô vọng của những người có chồng, có con đi chiến trận. Dì Bảy trong bài tản văn Người ngồi đợi trước hiên nhà là một người phụ nữ như vậy.

• Nội dung chính: Lần lượt trình bày nội dung bài nói theo một trình tự nhất định. Ví dụ:
  • Nêu tóm tắt nội dung câu chuyện của dì Bảy (ngắn, dài tùy thời gian): dì Bảy có chồng đi tập kết ra Bắc. Vợ chồng dì bảy mới lấy nhau vỏn vẹn có một tháng. Dì kiên nhẫn chờ chồng mình suốt 20 năm trời đến ngay cả khi dì biết chồng mình đã bỏ mạng ở chiến trường dì vẫn một lòng chung thủy không hề rung động trước bất kì ai.
  • Phân tích những phẩm chất của nhân vật dì Bảy (đức hi sinh, sự thủy chung son sắt,...):

    • Mỗi ngày, sau khi đi làm đồng trở về, dì tôi thường ngồi trên bộ phản gõ ngoài hiên nhìn ra con ngõ, nơi ngày xưa dượng cùng những người đồng đội lần đầu đến nhà tôi xin chỗ trú quân; Cầu nguyện cho dượng tránh hòn tên mũi đạn nơi chiến trường.

    • Thủy chung, tình nghĩa: Năm dượng đi, dì tròn 20 tuổi. Suốt 20 năm sau đó, có những người ngỏ ý, dạm hỏi, dì vẫn không lung lạc, với niềm tin sẽ có ngày dượng trở về. Ngày hòa bình, dì tôi đã qua tuổi 40. Vẫn có người đàn ông để ý đến dì nhưng lòng dì đã không còn rung động.

  • Trình bày những suy nghĩ, cảm xúc và thái độ của em về hình ảnh người phụ nữ trong thời kì chống Mỹ cứu nước.
    • Ví dụ: Phát biểu suy nghĩ về những hi sinh, mất mát mà người phụ nữ phải chịu; về phẩm chất chung thủy, kiên cường của người phụ nữ Việt Nam;...
    • Chiến tranh đã lùi xa nhưng những đau thương mất mát nó mang lại vẫn luôn hiện hữu bởi nó đã cướp đi người thân yêu nhất của dì Bảy. Họ mang những nỗi đau kéo dài dai dẳng, cô quạnh suốt cuộc đời. Họ âm thầm hi sinh. Và chính những hi sinh thầm lặng của dì đã góp phần làm nên những trang lịch sử chói lọi cho dân tộc, đóng góp vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, đồng thời cũng là tấm gương sáng cho các thế hệ sau noi theo.
    • Thế hệ trẻ ngày nay cần biết ơn những hi sinh của thế hệ trước, quan tâm đến những nỗi đau, mất mát của họ...
• Kết thúc: Khẳng định lại phẩm chất cao đẹp của người phụ nữ Việt Nam và nói lên những suy nghĩ của em trước nỗi đau mà họ đã phải chịu đựng trong chiến tranh.

c. Nói và nghe

- Người nói: Dựa vào dàn ý để trình bày ý kiến của em, trao đổi lại với các bạn về vấn đề đã đặt ra. Chú ý cách thức trình bày, trao đổi,...

- Người nghe: Trao đổi, góp ý phần trình bày của bạn. Chú ý các lỗi cần tránh khi nghe và có thái độ phù hợp trong trao đổi.

d. Kiểm tra và chỉnh sửa

Tham khảo hướng dẫn kiểm tra và chỉnh sửa các lỗi về nói và nghe đã nêu ở Bài 7, phần Nói và nghe, mục d (trang 32).